Postanowienie WSA w Warszawie z dnia 22 lipca 2015 r., sygn. V SA/Wa 2423/15

Prawo pomocy

Referendarz sądowy Anna Nasiłowska Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie po rozpoznaniu w dniu 22 lipca 2015 r. na posiedzeniu niejawnym wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych w sprawie ze skargi M. Ś. na decyzję Prezesa Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa z dnia (...) marca 2015 r. Nr (...) w przedmiocie ustalenia kwoty nienależnie pobranych płatności p o s t a n a w i a: - odmówić przyznania Skarżącej prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez odmowę zwolnienia od kosztów sądowych U z a s a d n i e n i e Marcelina Śleziak wystąpiła z wnioskiem o przyznanie prawa pomocy w zakresie częściowym poprzez zwolnienie od kosztów sądowych. Wnioskodawczyni wskazała, iż gospodarstwo domowe prowadzi z rodzicami i siostrą, posiada dom o pow. około 200 m2, budynki gospodarcze oraz nieruchomość rolną o powierzchni 8,7868 ha. W rubryce 10 wniosku oświadczyła, iż osiąga dochód w wysokości około 2.100 zł miesięcznie z gospodarstwa rolnego. Ponadto do dochodów rodziny zaliczyła świadczenie emerytalne przysługujące jej matce w wysokości 830 zł oraz świadczenie rentowe w wysokości 920 zł wypłacane ojcu Skarżącej. Siostra Skarżącej jest bezrobotna. W uzasadnieniu podniosła, iż nie posiada oszczędności, ponosi wysokie koszty prowadzenia gospodarstwa rolnego, w tym koszty energii elektrycznej, gazu, koszty leczenia zwierząt. Wśród wydatków wymieniła również wyżywienie, telefon, ubezpieczenie KRUS. Odpowiadając na wezwanie do przedstawienia dodatkowych dokumentów oraz złożenia wyjaśnień Skarżąca przedstawiła liczne paragony dokumentujące zakupy spożywcze, zakupy leków, zaświadczenie o wysokości dochodów z gospodarstwa rolnego, wyciągi z rachunku bankowego, decyzję wymiaru podatku rolnego, faktury VAT, odcinki emerytury oraz kopię decyzji o przyznaniu renty, faktury VAT dokumentujące bieżące wydatki. Skarżąca wyjaśniła, że gospodarstwo rolne opiera się przede wszystkim na produkcji mleka, Skarżąca hoduje zwierzęta (krowy, opasy, cielęta), uprawia zboże, kukurydzę, lucernę. Wskazała również, że posiada dwa ciągniki (z 1986 r. i 1988 r.), samochód osobowy Daewoo Lanos (rok produkcji 2000), oraz trzy maszyny rolnicze do prowadzenia gospodarstwa. Wyjaśniła, że jej siostra podjęła pracę oraz wskazała, że 2014 r. otrzymała dopłaty bezpośrednie do gruntów rolnych w wysokości 14.276,70 zł. Rozpoznając wniosek zważyć należało, co następuje. Na podstawie art. 243 § 1 oraz art. 245 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), dalej powoływanej jako p.p.s.a., Sąd może - na wniosek strony - przyznać jej prawo pomocy w zakresie całkowitym lub częściowym. W myśl art. 245 § 2 i § 3 p.p.s.a. przyznanie prawa pomocy w zakresie całkowitym obejmuje zwolnienie od kosztów sądowych oraz ustanowienie profesjonalnego pełnomocnika, a w zakresie częściowym - zwolnienie tylko od opłat sądowych w całości lub w części albo tylko od wydatków albo od opłat sądowych i wydatków lub obejmuje tylko ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego. W niniejszej sprawie Skarżąca złożyła wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych, a więc o przyznanie prawa pomocy w części. Stosownie do art. 246 § 1 pkt 2 p.p.s.a. prawo pomocy może być przyznane w zakresie częściowym, gdy osoba fizyczna wykaże, że nie jest w stanie ponieść pełnych kosztów postępowania, bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny. Zawarte w omawianym przepisie określenie "gdy osoba ta wykaże" oznacza, że to na wnoszącym o przyznanie prawa pomocy spoczywa ciężar dowodu, że znajduje się w sytuacji uprawniającej do skorzystania z tego prawa. Zatem rozstrzygnięcie będzie zależało od tego, co zostanie przez wnioskodawcę udowodnione. Referendarz sądowy ocenia przedstawione informację i nie spoczywa na nim obowiązek udowadniania, że strona środki na pokrycie kosztów sądowych jednak posiada. Przypomnieć należy, że zasadą jest, iż strony ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie (art. 199 p.p.s.a.). Celem instytucji prawa pomocy jest natomiast zapewnienie prawa do sądu i możliwości obrony swoich racji podmiotom, które znajdują się w sytuacji finansowej uniemożliwiającej poniesienie kosztów z tym związanych. Przyznanie lub odmowa przyznania prawa pomocy winna wynikać z wzajemnej oceny dwóch elementów: kosztów, jakie musi ponieść strona na poczet prowadzonego postępowania i jej aktualnej kondycji finansowej. W niniejszym postępowaniu rozpoznanie złożonej skargi zależy od uiszczenia wpisu w wysokości 1500 zł. Z przedstawionych przez Skarżącą informacji wynika, że podstawowym źródłem utrzymania Skarżącej jest dochód z gospodarstwa rolnego. Skarżąca prowadzi gospodarstwo rolne o powierzchni 9.5161 ha fizycznych, co stanowi 8,0974 ha przeliczeniowych (zaświadczenie z 01.07.2015 r.). Gospodarstwo ukierunkowane jest na produkcję mleka, ale również hodowlę zwierząt (łącznie 20 sztuk) i uprawę zboża, kukurydzy, lucerny. Skarżąca oświadczyła, że miesięczny dochód z gospodarstwa wynosi około 2.100 zł. Zgodnie z zaświadczeniem Wójta Gminy Goleszów z 01.07.2015 r. dochód przeliczeniowy z gospodarstwa Skarżącej za rok 2013 wyniósł 23.231,4406 zł. Podkreślić jednak należy, że dochód przeliczeniowy (z 1 ha przeliczeniowego) określany jest na podstawie obwieszczenia Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego o wysokości przeciętnego dochodu rocznego z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 1 ha przeliczeniowego. Jest to dochód statystyczny, nie musi odzwierciedlać realnych dochodów z gospodarstwa rolnego i pozwala jedynie w przybliżeniu określić jego dochodowości. Istotne jest, że członkowie rodziny, z którymi prowadzi gospodarstwo domowe również uzyskują dochody. Matka Skarżącej otrzymuje świadczenie emerytalne w wysokości około 858 zł, jej ojciec świadczenie rentowe w kwocie 920 zł, a siostra stypendium z tytułu odbywania stażu w wysokości 997,40 zł. Ze złożonych oświadczeń wynika, że łączny miesięczny dochód czteroosobowej rodziny wynosi 4.848 zł. Zwrócić uwagę należy, że Skarżąca przedstawiła wyciągi z rachunków bankowych: własnego oraz matki. Z wyciągu rachunku bankowego Skarżącej za kwiecień 2015 r. wynika saldo końcowe w wysokości 18.001,41 zł. W tym okresie wpływ środków pieniężnych wyniósł 9.229,82 zł. W maju 2015 r. na konto bankowe Skarżącej wpłynęła kwota 2.287,92 zł, a w czerwcu 2015 r. - 4.766,26 zł. Średniomiesięczny wpływ środków pieniężnych wyniósł: 5.428 zł. Na konto bankowe matki Skarżącej wpływa kwota 858,32 zł z tytułu wypłacanego świadczenia emerytalnego. Skarżąca przedstawiła również znaczną liczbę paragonów dokumentujących zakup żywności, środków higieny, leków. Przedstawione rachunki i faktury dokumentujące ponoszenie kosztów odpadów komunalnych, energii elektrycznej, telefonu, internetu wskazują, że koszty te ponoszą wszyscy członkowie rodziny: adresatem faktur dokumentujących zakup energii elektrycznej jest zarówno Skarżąca, jak również jej rodzice, koszty zakupu węgla (2.041 zł) poniosła matka Skarżącej, która również uiszcza opłatę za odbiór odpadów komunalnych. Odnosząc się do złożonych oświadczeń oraz przedstawionych dokumentów wskazać należy, że Skarżąca posiada majątek i źródło dochodów, które stanowi gospodarstwo rolne. Majątek to 9 ha nieruchomości, dom, zwierzęta hodowlane oraz sprzęt do prowadzenia gospodarstwa. Podkreślić należy, że przyznanie prawa pomocy jest możliwe tylko w wypadku, gdy zapłata kosztów postępowania sądowego mogłaby spowodować powstanie uszczerbku w koniecznym utrzymaniu rodziny. Przesłanką zastosowania instytucji zwolnienia od koszów postępowania nie może być natomiast brak wolnych środków finansowych, ale obiektywna niemożność ich zdobycia przez stronę skarżącą. Ponieważ koszty sądowe powinny być ponoszone na równi z innymi niezbędnymi wydatkami, obowiązek ich uiszczenia może spowodować powstanie uszczerbku w utrzymaniu rodziny i konieczność ograniczenia innych wydatków. Analiza złożonych dokumentów i przedstawionych informacji prowadzi do wniosku, że Skarżąca dysponuje możliwością zapłaty wymaganego w sprawie wpisu sądowego w wysokości 1.500 zł. Zauważyć należy, że Skarżąca posiada środki pieniężne na rachunku bankowym w kwocie przekraczającej wpis (saldo na koniec czerwca 2015 r. wyniosło + 4.766,26 zł. Członkowie rodziny uzyskują dochody i uczestniczą w kosztach utrzymania wspólnego gospodarstwa domowego. Istotne jest również, że w przypadku uwzględnienia skargi Sąd zasądzi na rzecz Skarżącej koszty postępowania, w tym koszty zapłaconego wpisu sądowego. W tym stanie rzeczy, na podstawie art. 246 § 1 pkt 2 i art. 258 § 2 pkt 7 ustawy Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, orzeczono jak w sentencji postanowienia. Warszawa, dnia 22 lipca 2015 r. Z A R Z Ą D Z E N I E Odpis postanowienia wraz z uzasadnieniem doręczyć pełnomocnikowi Skarżącej bez pouczenia. Referendarz sądowy