Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 18 lipca 2017 r., sygn. IV SA/Gl 1192/16

Pomoc społeczna

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Stanisław Nitecki (spr.), Sędzia WSA Beata Kozicka, Sędzia WSA Teresa Kurcyusz-Furmanik, Protokolant specjalista Agnieszka Górecka, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 18 lipca 2017 r. sprawy ze skargi T. S., A. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. z dnia [...] r. nr [...] w przedmiocie odmowy odstąpienia od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w placówce opiekuńczo - wychowawczej oddala skargę.

Uzasadnienie

Postępowanie w sprawie opłat za pobyt M. S. w instytucjonalnej pieczy zastępczej prowadzone jest od 11 lutego 2013 r. to jest od dnia wystawienia zawiadomienia przez Prezydenta Miasta B. o wszczęciu postępowania administracyjnego. W dniu 20 lutego 2013 r. A. i T. S. ustnie do protokołu złożyli wniosek o odstąpienie od odpłatności za pobyt córki w instytucjonalnej pieczy zastępczej. Prezydent Miasta B. decyzją z [...] ustalił odpłatność za pobyt M. S. w instytucjonalnej pieczy zastępczej oraz odmówił odstąpienia od ustalenia opłaty. W następstwie wniesionego odwołania Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. decyzją z [...] uchyliło zaskarżoną decyzję i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji. Następstwem tego rozstrzygnięcia stała się decyzja Prezydenta Miasta B. z [...] mocą której ponownie ustalił odpłatność za pobyt M. S. w instytucjonalnej pieczy zastępczej oraz odmówił odstąpienia od ustalenia opłaty. W wyniku wniesionego przez skarżących odwołania od tej decyzji Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. rozstrzygnięciem z [...] ponownie uchyliło zaskarżoną decyzję i przekazało sprawę do ponownego rozpatrzenia przez organ pierwszej instancji. Organ pierwszej instancji decyzją z [...] odmówił odstąpienia od opłaty za pobyt M. S. w instytucjonalnej pieczy zastępczej za okres od 1 lutego 2013 r. do 12 września 2013 r. Od tej decyzji strony postępowania także wniosły odwołanie do organu wyższego stopnia, który decyzją z [...] ponownie uwzględnił ten środek odwoławczy i uchylił decyzję organu pierwszej instancji i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia. Wypowiadający się w sprawie Prezydent Miasta B. decyzją z [...] odmówił odstąpienia od ustalenia opłaty za pobyt M. S. w instytucjonalnej pieczy zastępczej za okres od 1 lutego 2013 r. do 29 sierpnia 2013 r. Od tego rozstrzygnięcia strony postępowania także wniosły odwołanie do organu wyższego stopnia. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. decyzją z [...] nr [...] utrzymało w mocy rozstrzygnięcie organu pierwszej instancji. Uzasadniając rozstrzygnięcie, organ odwoławczy przybliżył dotychczasowy przebieg postępowania, a następnie odniósł się do argumentów strony i organu pierwszej instancji. Organ ten przytoczył regulacje prawne odnoszące się do przedmiotu sprawy. Podniósł także, że decyzja dotycząca odstąpienia od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w rodzinie zastępczej oraz decyzja ustalająca jej wysokość, posiadają zupełnie odrębne podstawy i przesłanki prawne. W jego ocenie świadczy o tym, iż rozstrzygnięcia w obu sprawach nie mogą zapaść na mocy jednej decyzji administracyjnej, ponieważ obie materie zostały od siebie jednoznacznie rozgraniczone. Ponoszenie opłaty przez rodzica zapada w postaci decyzji ustalającej (art. 194 ust. 1 ustawy z 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej), zaś decyzja odstępująca od ustalenia opłaty jest decyzją uznaniową uregulowaną w art. 194 ust. 3 tej ustawy. Wobec tego uznał, że w pierwszej kolejności należy dokonać prawidłowego rozstrzygnięcia w zakresie wniosku o odstąpienie od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w rodzinie zastępczej i dopiero po ostatecznym rozstrzygnięciu tej kwestii podjąć ewentualne rozstrzygnięcie w sprawie ustalenia wysokości przedmiotowej opłaty. Podkreślono, że rozstrzyganie spraw w zakresu ulgi w formie umorzenia w całości lub w części, łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty lub odstępowania od ustalenia opłaty odbywa się na zasadzie uznania administracyjnego. W konkluzji swojego rozstrzygnięcia organ odwoławczy podzielił stanowisko organu pierwszej instancji, że w przedmiotowej sprawie nie wystąpiły okoliczności uzasadniające odmowę odstąpienia od ustalenia opłaty za pobyt dziecka M. S. w instytucjonalnej pieczy zastępczej za okres od 1 lutego do 29 sierpnia 2013 r. Z decyzją tą nie zgodzili się skarżący, którzy wnieśli skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach. W skardze tej skarżący - analogicznie jak w odwołaniu od zaskarżonej decyzji zarzucili zarówno naruszenie prawa materialnego, jak i procesowego w stopniu mającym wpływ na jego treść. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z 7 października 2015 r. sygn. akt IV SA/GI 133/15 uchylił zaskarżoną decyzję oraz decyzję organu pierwszej instancji z [...] W uzasadnieniu tegoż wyroku Sąd wskazał, że swobodna ocena dowodów, aby nie przekształciła się w samowolę, musi być dokonana zgodnie z normami prawa procesowego oraz zachowaniem określonych reguł tej oceny. Ocena powinna być oparta na wszechstronnej analizie całokształtu materiału dowodowego. Organ powinien dokonać oceny poszczególnych dowodów i rozpatrzyć je nie tylko z osobna ale we wzajemnej łączności, tak ażeby tworzyły logiczną i korespondującą ze sobą nierozerwalną całość. Toteż poza koniecznością ustalenia faktycznego miejsca przebywania M. S. w okresie od 1 lutego do 29 sierpnia 2013 r. organ - w dalszej kolejności - winien ustalić nie tylko wszystkie dochody, ale też wszystkie uzasadnione wydatki rodziny w celu ustalenia jej rzeczywistej sytuacji materialnej i dokonania, w tych ramach oceny tej sytuacji oraz rozważenia możności wygospodarowania jakichkolwiek kwot na pokrycie kosztów utrzymania dziecka w rodzinie zastępczej. Prezydent Miasta B. decyzją z[...]. wydaną na podstawie art. 104 Kodeksu postępowania administracyjnego oraz art. 193 ust. 1 i art. 194 ust. 1 ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodzin i systemie pieczy zastępczej (Dz. U. z 2016 r. poz. 575) odmówił A. i T. S. odstąpienia od opłaty za pobyt córki M. S w instytucjonalnej pieczy zastępczej za okres od 1 lutego 2013 r. do 29 sierpnia 2013 r. W uzasadnieniu decyzji organ wskazał, że od 1 lutego 2013 r. córka skarżących została umieszczona w instytucjonalnej pieczy zastępczej. Z tego tytułu na rodzicach ciąży obowiązek ponoszenia odpłatności za pobyt w tej formie pieczy zastępczej. Z uwagi na wniosek skarżących o odstąpienie od ustalenia takiej opłaty organ ten odwołał się do postanowień uchwały Rady Miejskiej w B. określającej zasady odstępowania od ustalania tej opłaty, a następnie przedstawiono sytuację dochodową i osobistą rodziny i zamieszczono stwierdzenie, że w następstwie przeprowadzonej analizy sytuacji rodziny brak jest występowania przesłanek uzasadniających odstąpienie od ustalenia opłaty. W dalszej części uzasadnienia organ pierwszej instancji dokonał szczegółowego opisania okresów pobytu córki skarżących w instytucjonalnej pieczy zastępczej jak również określił okresy przebywania jej poza tymi placówkami. W końcowej części uzasadnienia podniesiono, że okres pobytu w instytucjonalnej pieczy zastępczej wynika z orzeczeń Sądu Rejonowego w B. Z rozstrzygnięciem tym nie zgodzili się A. i T. S., którzy wnieśli odwołanie do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w B. W odwołaniu tym wyrazili swoje niezadowolenie z otrzymanej decyzji i podkreślili, że organ pierwszej jest związany wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z 7 października 2015 r., który zobowiązał organ ten do dokładnego ustalenia sytuacji osobistej i dochodowej rodziny, a organ ten w dalszym ciągu w sposób wybiórczy ocenia ich dochody i sytuację. Zdaniem skarżących organy w sposób nieprawidłowy ustalają wysokość dochodów rodziny, ponieważ nie uwzględniają ponoszonych przez nią strat związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą. Nadto ich zdaniem organ ten nie bada ich wydatków, a tym samym narusza zobowiązania wynikające z przywołanego wyroku. Zdaniem odwołujących organ bezpodstawnie podważa prawdziwość ich oświadczeń o tym, że w trakcie ucieczek z placówki znajdowała się pod ich opieką i na potwierdzenie tego wskazali, iż w okresie hospitalizacji jak również w trakcie pobytu w młodzieżowym ośrodku wychowawczym sprawowali nad nią opiekę, która sprowadzała się do odwiedzin i zakupu środków czystości, ubrań czy jedzenia. Zdaniem odwołujących się organ pierwszej instancji nie ustalił faktycznej ilości dni pobytu córki w placówce instytucjonalnej pieczy zastępczej. W końcowej części odwołania podnieśli zarzuty związane ze stosowaniem niewłaściwych przepisów, a mianowicie takich, które weszły w życie już po upływie okresu przebywania córki w instytucjonalnej pieczy zastępczej, jak również zarzucili temu organowi naruszanie zasady pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w B. decyzją z dnia [...] nr [...] wydaną na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 Kodeksu postępowania administracyjnego utrzymało w mocy decyzję organu pierwszej instancji. W uzasadnieniu decyzji organ ten przedstawił wpierw dotychczasowy przebieg postępowania, a następnie przywołał treść przepisów ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej normujących zasady odpłatności za pobyt dziecka w pieczy zastępczej. W tej części uzasadnienia organ ten przywołał także postanowienia uchwały Rady Miejskiej w B. z [...] w sprawie szczegółowych warunków umorzenia w całości lub w części łącznie z odsetkami, odroczenia terminu płatności, rozłożenia na raty oraz odstąpienia od ustalenia opłaty za pobyt dziecka w pieczy zastępczej lub dziecka pozbawionego opieki i wychowania rodziców umieszczonego w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym lub zakładzie rehabilitacji leczniczej przez sąd. Następnie organ ten odniósł się do ustaleń organu pierwszej instancji i argumentacji prezentowanej przez stronę. Zdaniem organu odwoławczego w rozpoznawanej sprawie nie występują przesłanki implikujące do odstąpienia od odpłatności za pobyt córki w pieczy zastępczej, albowiem w przypadku rodziny nie występuje żadna z przesłanek uzasadniających podjęcie tego typu rozstrzygnięcia, a ponadto sytuacja dochodowa rodziny nie daje podstaw dla uwzględnienia zgłoszonego żądania. W ramach prowadzonych rozważań organ odwoławczy zamieścił ustalenia odnoszące się do wykazania okresów pobytu córki skarżących w placówce instytucjonalnej pieczy zastępczej.