Wyrok WSA w Bydgoszczy z dnia 9 maja 2023 r., sygn. I SA/Bd 129/23

Podatek dochodowy od osób prawnych

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Bydgoszczy w składzie następującym: Przewodniczący sędzia WSA Leszek Kleczkowski Sędziowie sędzia WSA Urszula Wiśniewska asesor WSA Joanna Ziołek (spr.) Protokolant starszy sekretarz sądowy Natalia Nowak po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 9 maja 2023 r. sprawy ze skargi R. – Ch. we W. Sp. z o.o. we W. na interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 26 stycznia 2023 r. nr 0111-KDIB1-1.4010.763.2022.1.SG w przedmiocie podatku dochodowego od osób prawnych 1. uchyla zaskarżoną interpretację indywidualną, 2. zasądza od Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na rzecz R. – Ch.we W. Sp. z o.o. we W. kwotę 697 zł (sześćset dziewięćdziesiąt siedem złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.

Uzasadnienie

We wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego R. R. z siedzibą we [...] (dalej; "Skarżąca", "Spółka", "Wnioskodawca") podała, że jest podatnikiem podatku dochodowego od osób prawnych i prowadzi działalność, której przedmiotem jest produkcja i sprzedaż owoców i warzyw oraz produktów garmażeryjnych. Spółka jest polskim rezydentem podlegającym nieograniczonemu obowiązkowi podatkowemu. W ramach prowadzonej działalności gospodarczej Spółka sprzedaje swoje produkty również kontrahentom zagranicznym, w tym mającym swoje siedziby na terytorium innych państw członkowskich Unii Europejskiej, w szczególności we Włoszech. W związku z powyższym Spółka w latach 2018 - 2020 sprzedała na rzecz kilku swoich włoskich kontrahentów towary i wystawiła szereg faktur VAT. Wśród kontrahentów Spółki były podmioty, które Skarżąca jednoznacznie we wniosku opisała i nadała im oznaczenia literami od "A" do "F". Spółka wskazała, że podmioty "A" - "F" nie dokonały na rzecz Skarżącej zapłaty za sprzedane im towary pomimo upływu terminów płatności. Wszystkie faktury VAT wystawione na kontrahentów "A" - "F" w latach 2018 - 2020 zostały rozpoznane, zgodnie z art. 12 ust. 3 ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz.U. z 2022 r, poz. 2587 ze zm.; dalej: "ustawa o CIT") jako przychody należne. W związku z brakiem zapłaty Wnioskodawca rozpoczął procedurę odzyskiwania długu, począwszy od bezpośredniego kontaktu z ww. kontrahentami, wysyłania wezwań do zapłaty na adresy wskazane przez tych kontrahentów i uwidocznione w fakturach VAT, przekazania sprawy do podmiotów windykacyjnych we Włoszech, a ostatecznie Spółka, działając za pośrednictwem polskiej kancelarii prawnej, do której zwróciła się o pomoc przy odzyskiwaniu należności, wystąpiła do polskich sądów, które miały jurysdykcję do rozpoznania sprawy, o wydanie Europejskich Nakazów Zapłaty. Zgodnie z art. 50515 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2021 r. poz. 1805; dalej: "k.p.c."), sąd rozpoznaje sprawę w europejskim postępowaniu nakazowym, jeżeli są spełnione warunki określone w przepisach rozporządzenia (WE) nr 1896/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 12 grudnia 2006 r. ustanawiającego postępowanie w sprawie europejskiego nakazu zapłaty (Dz. Urz. UE L 399 z 30.12.2006 r., str. 1; dalej: "Rozporządzenie"). Zgodnie z art. 7 Rozporządzenia pozew o wydanie europejskiego nakazu zapłaty musi między innymi zawierać nazwy lub imiona i nazwiska oraz adresy stron, kwotę dochodzonego roszczenia, uzasadnienie roszczenia, w tym opis okoliczności wskazanych jako podstawa roszczenia, opis dowodów na poparcie roszczenia oraz okoliczności uzasadniające właściwość sądu oraz transgraniczny charakter sprawy. Wskutek wniesienia przez Spółkę pozwów przeciwko kontrahentom "A" -"F", polski sąd wydał wobec każdego z tych kontrahentów Europejski Nakaz Zapłaty, który powinien zostać następnie doręczony zgodnie z procedurą ustanowioną w Rozporządzeniu. Przy czym stosownie do art. 13 Rozporządzenia, doręczenie europejskiego nakazu zapłaty następuje zgodnie z prawem krajowym państwa, w którym ma nastąpić doręczenie w jeden z wymienionych w tym przepisie sposobów, w tym m.in. poprzez złożenie nakazu w urzędzie pocztowym lub w siedzibie właściwego organu władzy publicznej, za pisemnym powiadomieniem o takim złożeniu pozostawionym w skrzynce pocztowej pozwanego, pod warunkiem że pisemne powiadomienie wyraźnie określa charakter dokumentu jako dokumentu sądowego lub skutek prawny powiadomienia polegający na uznaniu nakazu za doręczony i rozpoczęciu biegu terminów. Podstawową zasadą jest jednak to, że doręczenie, o którym mowa powyżej, czyli tzw. doręczenie bez odbioru przez pozwanego, nie może nastąpić, jeżeli nie ma pewności co do adresu pozwanego (art. 14 ust. 2 Rozporządzenia). W sprawach przeciwko kontrahentom "A"-"F", pomimo wydania Europejskich Nakazów Zapłaty przeciwko tym kontrahentom, nie doszło do skutecznego doręczenia w myśl wskazanych powyżej przepisów Rozporządzenia, co z kolei oznaczało, że Nakazy te nie mogły się uprawomocnić i Spółka nie mogła uzyskać klauzuli wykonalności. Przyczyną braku uznania doręczenia za skuteczne była każdorazowo informacja zwrotna uzyskana od strony włoskiej, która dokonywała faktycznego doręczenia, o wyprowadzeniu się adresata z miejsca wskazanego w pozwie bez jednoczesnego podania nowego adresu lub informacja o tym, że adresat ten jest nieznany. Działo się tak mimo, że przed wniesieniem każdego pozwu o wydanie europejskich nakazów zapłaty przeciwko kontrahentom "A" – "F" Spółka weryfikowała ich adresy, korzystając w tym zakresie z wyszukiwarki włoskich podmiotów gospodarczych dostępnej na stronie [...] oraz wyszukiwarki [...]. Warto nadmienić, że wyniki tych poszukiwań były albo zbieżne z dotychczas posiadanymi przez Spółkę danymi lub brak było możliwości potwierdzenia adresu wobec zlikwidowania podmiotu czy wykreślenia podmiotu z unijnego rejestru VAT. Co więcej. Spółka nie tylko nie mogła uzyskać klauzuli wykonalności, ale w istocie brak prawidłowego adresu pozwanych kontrahentów skutkował umorzeniem postępowania. Po uzyskaniu bowiem informacji o nieprawidłowym adresie i braku możliwości uznania doręczenia za skuteczne, sądy polskie każdorazowo wzywały Spółkę do wskazania prawidłowego (w domyśle innego) adresu tych kontrahentów pod rygorem zawieszenia postępowania przeciwko danemu kontrahentowi. Po otrzymaniu takiego wezwania Spółka podejmowała kroki w celu ustalenia nowego adresu danego kontrahenta, ale okazywało się to niemożliwe, gdyż dane w rejestrze [...] lub rejestrze dostępnym pod adresem [...] były nadal takie same, jak podane przez Spółkę, a sama Spółka utraciła jakikolwiek kontakt z tym kontrahentem, co uniemożliwiało ustalenie ich nowego adresu. Włoski podmiot windykacyjny również nie nawiązał kontaktu z dłużnikiem ani nie ustalił nowych adresów. W efekcie sąd polski zawieszał postępowanie wobec każdego z kontrahentów "A" – "F", a po upływie 3 miesięcy od dnia zawieszenia - postępowania te umarzał na podstawie art. 182 § 1 pkt 1 k.p.c., stosownie do którego sąd umarza postępowanie zawieszone z powodu niewskazanie adresu pozwanego, jeżeli wniosek o podjęcie postępowania nie został zgłoszony w ciągu trzech miesięcy od daty postanowienia o zawieszeniu. Nadmienić należy również, że zgłoszenie wniosku o podjęcie zawieszonego postępowania bez jednoczesnego uprawdopodobnienia, że nowo wskazany adres jest prawidłowy nie doprowadzi do podjęcia tego postępowania. Przedstawione powyżej okoliczności prowadzą do wniosku, że Spółka została realnie pozbawiona możliwości uzyskania Europejskiego Nakazu Zapłaty wraz z klauzulą wykonalności, a co za tym idzie skierowania sprawy na drogę postępowania egzekucyjnego i podjęcia w ten sposób próby wyegzekwowania swoich należności. Bezpośrednią przyczyną tego stanu rzeczy było porzucenie przez kontrahentów "A" - "F" swoich dotychczasowych adresów, pod którymi prowadzili działalność, bez jednoczesnego wskazania nowych adresów. Podkreślić przy tym należy, iż tego rodzaju praktyka jest często obserwowana w przypadku kontrahentów, którzy utracili płynność finansową i mają spore długi. Z uwagi na powyższe okoliczności Spółka rozważa dokonanie odpisów aktualizujących wierzytelności wobec kontrahentów "A" – "F" zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości oraz rozpoznanie ich jako kosztów uzyskania przychodów, co nastąpi po sporządzeniu odpowiedniego protokołu sporządzonego przez Spółkę, przy czym odpisy nie będą dotyczyć wierzytelności przedawnionych. Wnioskodawca wskazał również we własnym stanowisku w sprawie, że Spółka cofnie pozwy przeciwko poszczególnym kontrahentom przed upływem 3 miesięcy od dnia zawieszenia postępowania przez sąd polski. Celem cofnięcia pozwów będzie uzyskanie zwrotu połowy uiszczonej opłaty sadowej, co nie nastąpiłoby, qdyby sąd umorzył postępowanie ze względu na niewskazanie nowych adresów dłużników. Spółka podała, że zważywszy na wysokość przysługujących Spółce wierzytelności, opłaty sądowe są wysokie i wynoszą nawet do ok. [...] zł (5% wartości przedmiotu sporu liczonej według kursu PLN na dzień wniesienia pozwu). Racjonalne i uzasadnione jest zatem zdaniem Wnioskodawcy, aby Spółka podjęła takie czynności, które pozwolą jej na zminimalizowanie straty związanej z nieudanym dochodzeniem swoich wierzytelności, bez ponoszenia negatywnych konsekwencji takiego działania na gruncie podatkowym.