Zasady przesłuchania w postępowaniu podatkowym

Szczególną rolę w dochodzeniu do prawdy w sferze poznania i ustalania faktów mających istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy przed organami podatkowymi spełniają dowody. Jednym z nich jest przesłuchanie strony, świadka oraz biegłego w ramach postępowania podatkowego. Organ podatkowy przeprowadzając ten rodzaj dowodu powinien w pełni zastosować się do ogólnych reguł przesłuchania obowiązujących w czasie tych czynności. Dochodzenie do prawdy nie może być bowiem osiągane wszelkimi metodami.

Z przesłuchaniem spotykamy się w przepisach procesu karnego¹, cywilnego², administracyjnego³ oraz podatkowego⁴. Ordynacja podatkowa (ord. pod.) w swoich przepisach wprowadza instytucję przesłuchania jako sposób przeprowadzenia dowodu z osobowych źródeł dowodowych. W ten sposób przeprowadza się dowód z zeznań świadka, zeznań biegłego oraz z przesłuchania strony. Biorąc pod uwagę, że przesłuchanie ma duże znaczenie dla zebrania i utrwalenia materiału dowodowego w danej sprawie, ważne jest, aby organ podatkowy stosował się do ogólnych zasad obowiązujących w czasie przeprowadzania dowodu z przesłuchania i tym samym nie ograniczał uprawnień osoby przesłuchiwanej. Łamanie tych reguł przez organ podatkowy może doprowadzić do sytuacji, w której ten środek dowodowy nie będzie mógł stanowić podstawy ustaleń faktycznych.

Przesłuchanie składa się z dwóch zasadniczych etapów: swobodnej wypowiedzi osoby przesłuchiwanej i pytań zadawanych jej przez przesłuchującego. Pytania te muszą ściśle dotyczyć przedmiotu sprawy, nie mogą być polemiką z odpowiedzią przesłuchiwanego oraz nie mogą być komentowane.

Podmiotami, które mogą być przesłuchiwane w ramach postępowania podatkowego, są świadkowie - zgodnie z art. 195 ord. pod., strony - w oparciu o art. 199 ord. pod., a także w niektórych przypadkach biegli - na podstawie regulacji art. 197 ord. pod.