Rozdymka, nocnik i sos ze zgniłych ryb

Współczesna ilustracja przedstawiająca rzymską publiczną latrynę

W bogów w sumie nie wierzysz, ale wierzysz w duchy, przeznaczenie i cesarza. No i trzymasz się rytuału: to rytuały porządkują twoje życie i nadają mu sens

Akcja jednej z moich ulubionych polskich serii kryminalnych nie rozgrywa się w Polsce, lecz w czasach starożytnych, a ściślej: w V w. przed naszą erą, w Atenach, nad Morzem Czarnym i w Etrurii. Mam na myśli trzytomowy cykl Jakuba Szamałka o Leocharesie, detektywie, czy może raczej „człowieku od rozwiązywania problemów” możnych zleceniodawców. Trylogia („Kiedy Atena odwraca wzrok”, „Morze Niegościnne”, „Czytanie z kości”), która ukazywała się w latach 2011-2015, miała - prócz zgrabnych intryg, niewymuszonego poczucia humoru i odświeżającego braku językowej stylizacji - walor historycznego autentyzmu (oczywiście w granicach konwencji pop). Autor, z wykształcenia archeolog śródziemnomorski, wyszedł z założenia, że może przy okazji nieco nadkruszyć wyidealizowany, przeestetyzowany obraz starożytności, obecny w kulturze masowej - te kolumnady olśniewające bielą, laurowe wianki na skroniach i dysputy filozofów przechadzających się w udrapowanych szatach. Napisał więc książki o brutalnej walce politycznej i militarnej między greckimi polis, o kolonialnych rubieżach greckiego świata, o obsesji starożytnych na punkcie przepowiedni, znaków i duchów, wreszcie: o niewolnictwie, patriarchalizmie i osobliwościach ówczesnego życia erotycznego.