sygnaliści

Nie każde zgłoszenie będzie rozpatrzone przez RPO

Ograniczenie zakresu spraw, które będzie musiał rozpatrywać rzecznik praw obywatelskich, to jedna z modyfikacji, które w ostatnim czasie nastąpiły w projekcie ustawy o ochronie sygnalistów. Ten w ubiegłym tygodniu wpłynął do Sejmu, co oznacza, że znamy już ostateczny kształt przepisów przyjętych przez rząd.

Dla RPO zmiany ostatnio wprowadzone w projekcie oznaczają tylko częściowe odciążenie obsługującego go urzędu. W toku rządowego procesu legislacyjnego rzecznik krytycznie odnosił się np. do propozycji nałożenia na niego obowiązku rozpatrywania zgłoszeń zewnętrznych, gdy dotyczą one naruszeń wolności i praw człowieka i obywatela. Wskazywał, że nie ma kompetencji ani instrumentów prawnych, aby oceniać naruszenia prawa przez podmioty prywatne, niebędące organami władzy publicznej (a według konstytucji głównym zadaniem RPO jest udzielanie obywatelom pomocy w ochronie wolności i praw naruszonych przez organy władzy publicznej). Podnosił też, że w zasadzie każde naruszenie prawa, którego fundamentem są godność człowieka i ochrona jednostki, w jakimś zakresie dotyczy wolności i praw człowieka lub obywatela. A to by oznaczało, że RPO musiałby rozpatrywać większość – o ile nie wszystkie – zgłoszeń zewnętrznych, tj. również te dotyczące naruszeń prawa w innych dziedzinach wymienionych w ustawowym katalogu zawartym w art. 3 projektu (a więc np. prawa pracy czy ochrony środowiska). Aby uniknąć takiej sytuacji, która mogłaby wypaczyć sens ustawy i sparaliżować urząd RPO, resort pracy, odpowiedzialny za przygotowanie projektu, zmienił regulacje tak, by rzecznik rozpatrywał zgłoszenia zewnętrzne dotyczące naruszenia wolności i praw człowieka i obywatela tylko wtedy, gdy występują one w stosunkach jednostki z organami władzy publicznej i jednocześnie nie są związane z innymi dziedzinami z ustawowego katalogu. Dodatkowo rzecznik miałby podejmować działania, o ile żaden inny organ publiczny nie jest do tego właściwy. W praktyce mogą to być np. zgłoszenia funkcjonariuszy służb mundurowych czy żołnierzy zawodowych.