5 grudnia 2007 r.

DORADZTWO PODATKOWE

Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 22 maja 2007 r., sygn. akt K 42/05

Przedmiotowy wyrok wydany został po rozpoznaniu wniosku Krajowej Rady Doradców Podatkowych o zbadanie zgodności art. 1 pkt 1 ustawy z dnia 16 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o doradztwie podatkowym oraz ustawy o rachunkowości (Dz.U. z 2005 r. nr 10, poz. 66) oraz artykułu 3a wskazanej wyżej ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz.U. z 2002 r. nr 9, poz. 86 z późn. zm.) z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Sytuacje, w których zmienia się ustawę o zmianie ustawy, są zdecydowanie nietypowe. Trybunał Konstytucyjny w omawianym wyroku orzekł zgodność art. 3a ustawy o doradztwie podatkowym z Konstytucją RP; regulacja ta dotyczyła przyznania podmiotom uprawnionym do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych możliwości wykonywania niektórych czynności doradztwa podatkowego (polegających na prowadzeniu, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych, a także sporządzaniu w ich imieniu i na ich rzecz zeznań i deklaracji - oraz udzielania im pomocy w tym zakresie). Trybunał uznał jedynie, że z punktu widzenia poprawności legislacyjnej wskazane byłoby zamieszczenie regulacji dotyczącej osób uprawnionych do usługowego prowadzenia ksiąg rachunkowych, a nienależących do korporacji doradców podatkowych w ustawie o rachunkowości lub w ustawie odrębnej. Trybunał Konstytucyjny zakwestionował wyłącznie procedurę uchwalenia przez Parlament zmian do omawianej ustawy, uznając, że poprawki senackie ukształtowały projekt zmiany ustawy w sposób, który nie mieścił się w granicach materii objętej ustawą przekazaną Senatowi przez Sejm. Trybunał Konstytucyjny wyznaczył ustawodawcy termin na zmianę przepisów ustawy o doradztwie podatkowym do 5 grudnia 2007 r. W oparciu o przedmiotowy wyrok przygotowany został projekt ustawy o zmianie ustawy o doradztwie podatkowym. Jednakże na skutek przerwy w pracach Sejmu niemożliwe stało się wejście omawianego projektu w życie. Zgodnie z uzasadnieniem projektu, brak nowych przepisów powodować ma utratę przez doradców podatkowych prawa do wykonywania czynności polegających na prowadzeniu, w imieniu i na rzecz podatników, płatników i inkasentów, ksiąg podatkowych i innych ewidencji do celów podatkowych, a także doradcy mieliby nie móc wykonywać zawodu, uczestnicząc jako osoba fizyczna prowadząca działalność we własnym imieniu i na własny rachunek lub jako uczestnik spółki niemającej osobowości prawnej. Nie można jednak takiemu stanowisku przyznać racji, choć od 5 grudnia 2007 r. stan prawny jest problematyczny i w zasadzie niejasny. Moc utraciły regulacje dotyczące nie tylko wykonywania niektórych czynności doradztwa podatkowego (np. prowadzenia ksiąg podatkowych w imieniu i na rzecz klientów czy wypełniania deklaracji podatkowych), ale i form, w których ta działalność może być przez członków tej korporacji prowadzona. W obu punktach drugiej części sentencji wyroku Trybunału Konstytucyjnego mowa jest o niezgodności z Konstytucją zarówno nowelizacji ustawy o doradztwie podatkowym, która została zaskarżona do Trybunału, jak i ustawy nowelizowanej. Stąd niejasność, którą ustawę sędziowie Trybunału mieli na myśli. Trybunał Konstytucyjny w uzasadnieniu jednoznacznie stwierdza, że oba te przepisy stracą moc obowiązującą sześć miesięcy po ogłoszeniu tego wyroku, jeśli wcześniej nie zostaną w ich miejsce uchwalone, w sposób poprawny legislacyjnie, nowe regulacje. Kłopotów z interpretacją tego orzeczenia nie byłoby, gdyby Trybunał Konstytucyjny unał, że przepisy tracą moc tylko w takim zakresie, w jakim wprowadzone zostały zmiany, tj. że w dniu, w którym weszła w życie nowelizacja ustawy o doradztwie podatkowym, zakwestionowane przepisy przestają obowiązywać, ale tylko w zakresie dokonanych zmian. Gdyby tak sformułowany został punkt drugi sentencji orzeczenia, wówczas stare brzmienie tych przepisów nie zostałoby naruszone. Sam Trybunał Konstytucyjny przyznał w uzasadnieniu, iż nie zakwestionował meritum obu przepisów, lecz jedynie procedurę ich uchwalenia. Dlatego przyjąć jednak należy, że ze względu na to, że doradcy nadal będą ubezpieczeni, wpisani na listę doradców podatkowych, to mogą wykonywać czynności zawodowe. Natomiast brzmienie kwestionowanych przepisów ustawy o doradztwie podatkowym do czasu nowych zmian od 5 grudnia 2007 r. obowiązuje w formie sprzed wejścia w życie kwestionowanej ustawy z dnia 16 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy o doradztwie podatkowym oraz ustawy o rachunkowości.