Teoria ekonomii wprowadza istotne rozróżnienie między zyskiem ekonomicznym a księgowym. Na czym polega różnica? Zysk ekonomiczny uwzględnia dosyć abstrakcyjne, bo trudne do zmierzenia, pojęcie kosztu alternatywnego. Koszt alternatywny to koszt niewykorzystanych możliwości, które uwzględniamy przy liczeniu zysku w ujęciu ekonomicznym.

Przykład 1

Jan Kowalski prowadzi własną działalność gospodarczą i osiąga zysk księgowy 4000 zł. Jeśli osoba o jego kwalifikacjach zarabia na stanowisku menedżera w korporacji 3200 zł, to jest to dokładnie wartość potencjalnie utraconych możliwości. Panu Kowalskiemu opłaca się więc praca na własny rachunek. Gdyby jednak korporacja oferowała pensję na poziomie np. 5200 zł, to mimo że pan Kowalski osiąga zysk księgowy, nie udaje mu się zrealizować zysku ekonomicznego, ponieważ z własnej działalności dostaje mniejsze wynagrodzenie, niż gdyby pracował w korporacji.

W przykładzie nie są uwzględniane niewymierne zmienne, takie jak swoboda podejmowania decyzji w prowadzeniu własnej działalności czy elastyczny czas pracy, jaki może być udziałem pana Kowalskiego prowadzącego własną działalność. Należy jednak zaznaczyć, że ujęcie księgowe opiera się na twardych faktach i cyfrach, co umożliwia sporządzanie zestawień finansowych, natomiast podejście ekonomiczne jest znacznie szersze, ale obejmuje zjawiska trudne do zmierzenia.

Z ekonomicznego punktu widzenia funkcjonowanie przedsiębiorstwa można utożsamiać z pewnym sposobem zagospodarowania kapitału stanowiącego zasób przedsiębiorstwa. Zarządzanie kapitałem przedsiębiorstwa oznacza wybór najlepszego sposobu wykorzystania kapitału, przy jednoczesnym odrzuceniu gorszych, ale możliwych rozwiązań. Nie można pominąć faktu, że gdyby udało się w miarę wiarygodny sposób oszacować alternatywny koszt wykorzystania kapitału, pomogłoby to przy podejmowaniu najbardziej efektywnych czy zyskownych decyzji w przedsiębiorstwie. Jak wiadomo, przedsiębiorstwo ma za zadanie wygenerowanie jak największego zysku. W związku z tym zarówno osoby podejmujące decyzje w firmie, jak i te, które przygotowują zestawienia finansowe, powinny mieć świadomość, że można zmierzyć ekonomiczną efektywność przedsiębiorstwa. Ekonomiczna wartość dodana przedsiębiorstwa (EVA) jest miernikiem ekonomicznej efektywności przedsiębiorstwa.