Dla drobnych naruszeń prawa pouczenie zamiast kary

Od 1 czerwca 2017 r. ustawodawca upodobnił zasady wymierzania kar pieniężnych do tych obowiązujących w prawie karnym. Jest to korzystne dla strony postępowania administracyjnego. Ma ona zagwarantowane miarkowanie wysokości kary z uwagi na niski stopień winy oraz wagę naruszenia. Wykluczony jest automatyzm. Kary muszą być proporcjonalne do rodzaju i stopnia złamania przepisów. Nowelizacja wymaga dużej staranności w pracy ze strony pracowników urzędów.

Ustawodawca nałożył na urzędy nowe obowiązki związane ze stosowaniem administracyjnych kar pieniężnych (dalej: AKP). Przesłanką wymierzenia kary jest zawinienie strony. Zewnętrznymi wskazówkami tego stanu są np.:

1. wielokrotność i przewlekłość naruszenia prawa (w odróżnieniu od jednorazowego i krótkotrwałego naruszenia),
2. brak działań strony usuwających skutki złamania prawa,
3. działanie motywowane korzyścią finansową.

Przed nowelizacją kary pieniężne były niekiedy bardziej restrykcyjne niż podobne sankcje prawa karnego. Dotyczyło to np. sytuacji, w której przepisy nie przewidywały przedawnienia. Restrykcyjny był automatyzm karania. Przejawiał się np. w tym, że za naruszenie przepisów stosowano taką samą wysokość kary w stosunku do każdej osoby. Podobną karę płacił emeryt przez przypadek naruszający przepisy, jak i majętny przedsiębiorca łamiący prawo z premedytacją w celu osiągnięcia znacznego zysku. Dziś wymierzenie tym osobom takiej samej kary to błąd urzędu. Nie chodzi tu jednak o surowsze karanie przedsiębiorców. Przykładowo, w uzasadnieniu do projektu nowelizacji czytamy: „Chociaż z proponowanych rozwiązań skorzystać będą mogli wszyscy obywatele, podkreślenia wymaga, że to właśnie przedsiębiorcy są szczególnie narażeni na automatyzm i nadmierny rygoryzm nakładania administracyjnych kar pieniężnych. W szczególności dla przedsiębiorców z sektora MŚP kary te wywierają istotny wpływ na warunki prowadzenia działalności gospodarczej”. Jeżeli jednak motywem naruszenia prawa przez przedsiębiorcę będzie zysk jego firmy, to poniesie on surowszą karę w porównaniu do osoby nieprowadzącej firmy.