Problemy samorządów – miasta na prawach powiatu zapłacą VAT od wywłaszczenia

W dniu 13 czerwca 2018 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał niekorzystne dla samorządów rozstrzygnięcie, zgodnie z którym należy opodatkować VAT odszkodowania za nieruchomości przejęte na rzecz województwa, nawet jeżeli to przejęcie sprowadza się jedynie do wewnętrznego przeksięgowania, a gmina traci grunt tylko formalnie i dalej nim zarządza.

Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie 7 sędziów w wyroku z 8 września 2014 r. (sygn. akt I FSK 1211/12) orzekł, że wydanie w zamian za odszkodowanie nieruchomości należących do miasta na prawach powiatu na podstawie decyzji wojewody o ustaleniu lokalizacji drogi publicznej (wojewódzkiej) podlega VAT.

W tej sprawie miasto na prawach powiatu, realizując zadanie własne, złożyło do wojewody wniosek o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi publicznej kategorii wojewódzkiej. Obowiązek budowy drogi kategorii wojewódzkiej na terenie miasta na prawach powiatu jest zadaniem własnym powiatu, jednak w rozpatrywanym przypadku miasto na prawach powiatu nie mogło samodzielnie dokonać wywłaszczenia terenów pod drogę wojewódzką, lecz musiało złożyć w tym zakresie stosowny wniosek do wojewody. Ten wydał decyzję o ustaleniu lokalizacji drogi publicznej, w której orzekł o przejściu nieruchomości wykazanych w decyzji na rzecz województwa. Dotyczyło to również nieruchomości miasta na prawach powiatu, Skarbu Państwa, które odtąd stały się własnością województwa. Nieruchomości będące przedmiotem wniosku stanowiły własność miasta oraz Skarbu Państwa. Po wydaniu decyzji o ustaleniu lokalizacji drogi publicznej obowiązkiem wojewody było wydanie odpowiedniej decyzji o odszkodowaniu na rzecz osób, których nieruchomości zostały objęte decyzją o ustaleniu lokalizacji drogi publicznej. Podmiotem zobowiązanym do wypłaty odszkodowania za nieruchomości przejęte na rzecz województwa było miasto na prawach powiatu. Także ono było zobowiązane do wypłaty odszkodowania na swoją własną rzecz, jeżeli pod drogę wojewódzką zostały przeznaczone grunty będące własnością miasta.