Płynność finansowa samorządów zagrożona – przyczyny, kierunek zmian

Według informacji płynących z jednostek samorządu sytuacja finansowa wielu gmin będzie w tym roku trudna. Budżety - o ile udało się je uchwalić - są do granic napięte. Jeszcze gorzej ma być w przyszłym roku. Kondycja finansowa samorządów pogorszyła się nagle. Jest bowiem wynikiem niekorzystnych dla samorządów zmian w prawie - głównie podatkowym,  oświatowym i związanym ze służbą zdrowia - ale nie tylko. Analizując sytuację pod względem zachowania płynności
finansowej jednostek, trzeba mieć na uwadze także zagrożenia wewnętrzne - czyli niekorzystne i często nieracjonalne decyzje podejmowane w ubiegłych latach przez samych samorządowców.

Poza wymienionymi w art. 7 ustawy o samorządzie gminnym zadaniami własnymi gminy, ustawodawca w art. 8 tej ustawy wskazał, że inne ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia z organami tej administracji.

Jednocześnie, do obowiązków państwa należy zapewnienie organom samorządu terytorialnego zdolności do wykonywania tych zadań. Instrumenty prawno-finansowe, w jakie został wyposażony samorząd, miały umożliwić efektywne i sprawne zarządzanie środkami publicznymi, zapewnić realizację powierzonych mu zadań na jak najwyższym poziomie i stanowić siłę napędową dla jego rozwoju. Jak się jednak w praktyce okazuje, samorząd często nie jest w stanie sprostać wyzwaniom, jakie stawia przed nim współczesna rzeczywistość. Brak stabilizacji dochodów destrukcyjnie wpływa na sytuację finansową jednostek samorządu terytorialnego. Wiele gmin nie tylko rezygnuje z inwestycji, ale ma również poważny problem z realizacją bieżących zadań i ze skonstruowaniem budżetu.