Umowy najmu w jednostkach budżetowych w kontekście epidemii – jak rozliczyć podatkowo i ująć w księgach rachunkowych

W przypadku części jednostek budżetowych, również tych w założeniu deficytowych, dodatkowym źródłem przychodów są nieruchomości udostępniane przez takie podmioty odpłatnie przedsiębiorcom. W zależności od rodzaju jednostki i przedmiotu działalności przedsiębiorcy będący najemcami części nieruchomości od jednostek budżetowych wykonują świadczenia na rzecz osób zatrudnionych w jednostkach, interesantów, uczniów (w szkołach), ale nierzadko również podmiotów zewnętrznych. Typowym przykładem są szkoły, które dość często wynajmują części nieruchomości, np. na potrzeby prowadzenia różnego rodzaju zajęć sportowych czy edukacyjnych. W czasie epidemii zarówno wynajmujący, jak i najemcy, znaleźli się w trudnej sytuacji. Jeżeli nie od razu, to zapewne w nieodległej przyszłości konieczne będzie udzielenie odpowiedzi na pytanie, jak sytuacja, w której najemca nie może korzystać z wynajmowanej nieruchomości, wpłynie na wzajemne relacje, ale również - jakie będą skutki podatkowe tej sytuacji oraz jak ująć w ewidencji księgowej sprawozdawczości budżetowej taką sytuację?

Epidemia koronawirusa odbije swoje piętno na każdej, a w najlepszym razie na prawie każdej, branży. Jedynymi z pierwszych w naszym kraju, którzy w bezpośredni sposób odczuli (konieczne) działania, jakie zostały podjęte w ramach walki o nierozprzestrzenianie się wirusa wywołującego COVID-19, byli przedsiębiorcy prowadzący działalność w placówkach oświatowych. W wyniku ograniczenia ich funkcjonowania i faktycznego zamknięcia takich obiektów utracili oni możliwość korzystania z wynajmowanych im lokali. Taki sam skutek przyniosły wprowadzone w następnej kolejności obostrzenia skutkujące ograniczeniem (fizycznego) dostępu do innych jednostek budżetowych.

Choć wprowadzenie stanu zagrożenia epidemiologicznego, a następnie stanu epidemii w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2 spowodowało liczne ograniczenia dotyczące przedsiębiorców, nie w każdym przypadku oznacza to konieczność zaprzestania prowadzenia działalności gospodarczej. Część najemców może nadal wykonywać ją w wynajmowanych lokalach. Bywa jednak, że pomimo istnienia teoretycznej możliwości, nie zawsze jest to możliwe w praktyce (np. absencja pracowników) lub ekonomicznie uzasadnione (brak zainteresowania ze strony klientów). We wszystkich takich przypadkach rodzą się pytania o to, co z czynszami najmu - czy konieczne jest ich płacenie? Wątpliwości te jeszcze wyraźniej nasilają się wówczas, gdy wynajmującym nie jest podmiot prywatny, a jednostka budżetowa. Z kolei osoby kierujące jednostkami zastanawiają się, jakie działania muszą i mogą podjąć, aby wesprzeć najemców, ale jednocześnie, aby nie narazić jednostki na negatywne konsekwencje podatkowe.