Wycena materiałów w księgach rachunkowych

Jednostki podczas swojej działalności gospodarczej nabywają materiały, towary i usługi, aby realizować cele, do jakich zostały powołane, tj. prowadzić działalność produkcyjną, usługową lub handlową.

W myśl zapisów ustawy o rachunkowości materiały, towary i usługi to rzeczowe aktywa obrotowe. Rozumie się przez to materiały nabyte w celu zużycia na własne potrzeby, wytworzone lub przetworzone przez jednostkę produkty gotowe (wyroby i usługi) zdatne do sprzedaży lub w toku produkcji, półprodukty oraz towary nabyte w celu odprzedaży w stanie nieprzetworzonym.

Nabywane materiały, towary i usługi mogą być zużyte zaraz po ich nabyciu lub w okresach późniejszych. Od sposobu ich zużycia zależy sposób ewidencji i wyceny, który określany jest w dokumentacji opisującej zasady (politykę) rachunkowości. Jednostki mogą bowiem ewidencjonować materiały i towary za pośrednictwem magazynów lub zrezygnować z ewidencjonowania materiałów i towarów za pomocą ewidencji magazynowej, stosując uproszczenia.

Definicja materiałów

Materiały są to rzeczowe składniki, nabywane przez jednostkę z przeznaczeniem do zużycia jako surowce do produkcji, do wykonywania usług lub budowy nowych obiektów. Materiały przeznacza się także do zużycia na cele ogólnogospodarcze, reklamy itp.

Materiały występują w podmiotach gospodarczych pod różną postacią. Dzielimy je na kilka grup rodzajowych:

• materiały podstawowe - to materiały zużywane w procesie produkcji wyrobów gotowych w postaci surowców i półfabrykatów oraz opakowania bezpośrednie,
• materiały pomocnicze - to materiały nadające produkowanym wyrobom określoną cechę (np. kolor), narzędzia, środki czystości, materiały biurowe,
• paliwo zużywane na cele technologiczne, transportowe, opałowe - np. węgiel, koks, brykiety, olej napędowy, benzyna, gaz,
• części zamienne do maszyn i urządzeń zużywane w czasie remontów i konserwacji, a także opakowania niezwiązane bezpośrednio z wyrobami gotowymi,
• odpady użytkowe, które zostały przyjęte do magazynu - np. złom.

Wycena materiałów

W myśl zapisów ustawy o rachunkowości materiały wycenia się na dzień bilansowy:

1) według cen nabycia - generalna zasada,

2) jeżeli nie zniekształca to stanu aktywów oraz wyniku finansowego jednostki - według cen zakupu - możliwość do stosowania przez jednostki.

3) według stałej ceny ewidencyjnej - ceny ustalonej samodzielnie przez jednostkę, z uwzględnieniem różnic między tymi cenami a rzeczywistymi cenami ich nabycia albo zakupu bądź kosztami wytworzenia.

Cena nabycia to cena zakupu składnika aktywów, obejmująca kwotę należną sprzedającemu, bez podlegających odliczeniu podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowego, a