Odsetki za opóźnienie – jak prawidłowo naliczać je w jednostkach budżetowych

Choć z naliczaniem odsetek miał w swojej praktyce do czynienia niemal każdy pracownik działu księgowości jednostki budżetowej, to jednak prawidłowe stosowanie obowiązujących w tym zakresie regulacji prawnych sprawia wiele problemów. Wynika to głównie ze wzajemnego przenikania się w tym zakresie norm ustawowych i regulacji umownych oraz trudności w ustaleniu charakteru należności, od której są one naliczane. Kiedy należy naliczać odsetki umowne, a kiedy ustawowe? Jaką rolę pełnią odsetki maksymalne? Jakie odsetki naliczać od niepodatkowych należności budżetowych? Na te i inne pytania odpowiadamy w artykule.

Gdy dochodzi do sytuacji, w której należność nie zostaje uregulowana w przewidzianym terminie, pierwsze, co należy ocenić, to jaki ma ona charakter - cywilnoprawny, czy też niepodatkowej należności budżetowej o charakterze publicznoprawnym. Dokonanie na tym etapie prawidłowej kwalifikacji pozwoli:

1. właściwie naliczyć odsetki za opóźnienie,
2. doprowadzić prawidłową drogą do przymusowego wykonania zobowiązania,
3. określić termin przedawnienia należności.

Odsetki cywilnoprawne

Obrót „nieprofesjonalny” i regulacje Kodeksu cywilnego

Odsetki umowne, ustawowe, czy maksymalne

Jeżeli dłużnik spóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia (art. 481 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny; dalej: k.c.). Odsetki te są potocznie nazywane odsetkami za zwłokę. Warto pamiętać, że w rozumieniu prawniczym nie jest to określenie do końca prawidłowe - zwłoka dotyczy bowiem okoliczności, za które dłużnik ponosi winę, podczas gdy opóźnienie jest od tej winy niezależne. Używając określenia potocznego, należy więc pamiętać, że prawo do odsetek potocznie określanych jako „za zwłokę” jest niezależne od winy dłużnika, a odsetki te stają się wymagalne, począwszy od bezskutecznego upływu terminu spełnienia świadczenia głównego i przysługują do momentu jego spełnienia (patrz: ).