Jak rozliczać w VAT usługi transportowe i spedycyjne

Zasady ustalania miejsca świadczenia usług transportu różnią się od siebie. Jest to uzależnione od tego, czy przedmiotem transportu są osoby czy towary, a także czy usługi świadczone są na rzecz podatnika czy na rzecz podmiotu niebędącego podatnikiem. Natomiast w przypadku usług spedycyjnych przepisy VAT nie przewidują szczególnego sposobu ustalania miejsca świadczenia. Jest ono ustalane na zasadach ogólnych. W zależności od tego, czy usługi transportowe i spedycyjne podlegają opodatkowaniu w Polsce, czy też nie, odmienne są zasady fakturowania.

Opodatkowaniu VAT podlega m.in. świadczenie usług transportowych i spedycyjnych. Przed omówieniem zasad ich opodatkowania należy wyjaśnić różnice między zakresem tych usług.

Otóż usługami transportowymi są usługi ograniczające się do przemieszczenia w przestrzeni ładunków lub ludzi za pomocą odpowiednich środków transportu (lądowych, wodnych lub powietrznych).

Ważne!

Usługami transportu są usługi, których istotą jest przewiezienie osób lub towarów z miejsca na miejsce. W konsekwencji nie są usługami transportu usługi różnego rodzaju wycieczek z wykorzystaniem środków transportu.

Natomiast istotą usług spedycyjnych jest organizowanie transportu. Oczywiście elementem usług spedycyjnych jest między innymi transport. Stąd ich podobieństwo do usług transportowych. Jednak jest on tylko jednym z elementów usług spedycyjnych (dodatkowo niekoniecznie faktycznie wykonywanym przez firmę spedycyjną). Na usługi spedycyjne składają się bowiem również takie czynności, jak dobór odpowiedniego środka transportu, ubezpieczenie ładunku, przygotowanie i odbiór przesyłki czy przekazanie przesyłki odbiorcy.

1. Ustalenie miejsce świadczenia usług transportowych i spedycyjnych

Zarówno świadczeniodawca, jak i nabywca usług transportowych i spedycyjnych wykonywanych w całości lub w części za granicą lub na rzecz zagranicznego kontrahenta, w pierwszej kolejności muszą ustalić miejsca świadczenia.

1.1. Miejsce świadczenia usług transportowych

Zasady ustalania miejsca świadczenia usług transportu towarów różnią się od siebie. Jest to uzależnione od tego, czy:

• przedmiotem transportu są osoby czy towary,
• usługi świadczone są na rzecz podatnika czy na rzecz podmiotu niebędącego podatnikiem.

1.1.1. Miejsce świadczenia usług transportu towarów na rzecz podatników

Miejsce świadczenia usług transportu towarów na rzecz podatników ustala się co do zasady na podstawie przepisów art. 28b ustawy o VAT. Jest nim najczęściej miejsce siedziby działalności gospodarczej nabywcy (art. 28b ust. 1 ustawy o VAT).

Przykład

Polska firma wykonała dla niemieckiego kontrahenta usługę transportową na trasie Hamburg-Poznań. O ile usługa ta nie jest świadczona dla znajdującego się poza terytorium Niemiec stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej kontrahenta, miejsce świadczenia tej usługi znajduje się na terytorium Niemiec, a więc usługa nie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce.

W drodze wyjątku od wskazanej zasady w art. 28b ust. 1 niekiedy miejscem świadczenia usług transportu towarów jest stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej nabywcy. Jest tak wówczas, gdy usługa transportowa jest świadczona dla stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej podatnika, które znajduje się w innym miejscu niż jego siedziba działalności gospodarczej (art. 28b ust. 2 ustawy o VAT).

Przykład

Wróćmy do poprzedniego przykładu i załóżmy, że usługę transportową na trasie Hamburg-Poznań polska firma wykonała dla polskiego oddziału niemieckiego kontrahenta (stanowiącego jego stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej na terytorium Polski). W takim przypadku miejsce świadczenia tej usługi znajduje się na terytorium Polski. A w konsekwencji jej świadczenie podlega opodatkowaniu VAT w Polsce.

Od tej zasady przewidziano dwa wyjątki. W szczególny sposób jest ustalane miejsce świadczenia usług transportu towarów w przypadkach określonych przepisami art. 28f ust. 1a ustawy o VAT. Na podstawie tych przepisów miejsce świadczenia na rzecz podatników niektórych usług transportu towarów znajduje się w całości poza terytorium UE, natomiast niektórych - w całości na terytorium kraju.

Transport w całości poza UE. Przyjmujemy, że miejsce świadczenia usług transportu towarów znajduje się poza UE, jeżeli spełnione są łącznie dwa warunki:

1. usługi te świadczone są na rzecz podatnika posiadającego na terytorium kraju siedzibę działalności gospodarczej, stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, dla którego świadczone są te usługi, a w przypadku braku takiej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej - posiadającego na terytorium kraju stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu,
2. transport wykonywany jest w całości poza terytorium UE.

Przykład

Polska firma wykonała dla innej polskiej firmy usługę transportową na trasie Londyn-Liverpool, tj. usługę transportową wykonaną w całości poza terytorium UE. Miejsce świadczenia takiej usługi znajduje się poza terytorium kraju, a więc nie podlega ona opodatkowaniu VAT w Polsce.

Transport w całości w Polsce. Natomiast przyjmujemy, że miejsce świadczenia usług transportowych jest w Polsce, jeżeli spełnione są łącznie dwa warunki:

1. usługi te świadczone są na rzecz podatnika posiadającego na terytorium państwa trzeciego siedzibę działalności gospodarczej, stałe miejsce prowadzenia działalności gospodarczej, dla którego świadczone są te usługi, a w przypadku braku takiej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej posiadającego na terytorium państwa trzeciego stałe miejsce zamieszkania albo zwykłe miejsce pobytu,
2. transport wykonywany jest w całości na terytorium kraju.

Przykład

Polska firma wykonała dla brytyjskiego podatnika (podatnika posiadającego siedzibę działalności gospodarczej na terytorium Wielkiej Brytanii) usługę transportową na trasie Gdańsk-Kielce. Brytyjski podatnik nie posiada stałego miejsca prowadzenia działalności poza terytorium Wielkiej Brytanii. W tej sytuacji miejsce świadczenia usługi transportowej znajduje się na terytorium Polski, a więc podlega ona opodatkowaniu VAT w Polsce według właściwej dla usług ...