Jaka jest procedura odwołania wicedyrektora szkoły

Pytanie dotyczy procedury odwołania wicedyrektora. Wicedyrektor w godzinach swojej pracy uczestniczył w spotkaniu w charakterze osoby prywatnej. Wicedyrektor ma określone godziny pracy, które przyjął do wiadomości i stosowania. W tym dniu poinformował dyrektora o wcześniejszym wyjściu z pracy z powodu wizyty u lekarza, co oznacza, że wprowadził w błąd dyrektora szkoły. Jak wygląda procedura odwołania ze stanowiska wicedyrektora osoby, którą dyrektor powołał na czas nieokreślony. Jakie działania powinien podjąć dyrektor w takim przypadku?

Jeżeli w szkole utworzono stanowisko wicedyrektora lub inne stanowiska kierownicze, powierzenia tych stanowisk i odwołania z nich dokonuje dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego, rady szkoły oraz rady pedagogicznej – na podstawie art. 64 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe. 

Odwołanie wicedyrektora jest dopuszczalne jedynie w sytuacjach wskazanych w art. 66 ustawy – Prawo oświatowe, czyli:

• w sytuacji złożenia przez nauczyciela rezygnacji, za 3-miesięcznym wypowiedzeniem; ustalenia negatywnej oceny pracy – bez wypowiedzenia;
• w przypadkach szczególnie uzasadnionych, po zasięgnięciu dodatkowej opinii kuratora oświaty, w czasie roku szkolnego – bez wypowiedzenia.

W związku z powyższym właściwą przyczynę należy wskazać w piśmie do ww. organów o wydanie opinii. Podobnie w oświadczeniu wręczanym wicedyrektorowi o odwołaniu, wskazane jest podanie podstawy prawnej oraz uzasadnienia faktycznego.

Należy w tym miejscu zaznaczyć, iż opinie organów, o których mowa powyżej, nie mają charakteru ważącego, a dyrektor może je uwzględnić bądź nie.

Zatem w opisanej sytuacji działania podejmowane przez dyrektora powinny być następujące:

1. Spisać notatkę służbową opisującą okoliczności opisane w pytaniu. Wicedyrektor nie musi tej notatki przyjmować do wiadomości, nie musi też jej podpisywać, nie musi być nawet poinformowany o jej sporządzeniu przez dyrektora;

2. Wystąpić do organu prowadzącego, do rady szkoły (jeśli tak została utworzona) oraz do rady pedagogicznej z wnioskiem o wyrażenie opinii;

3. Uznając, iż jest to przypadek szczególnie uzasadniony i zamiarem dyrektora jest odwołać wicedyrektora w czasie roku szkolnego bez wypowiedzenia – należy wystąpić o wydanie opinii do właściwego kuratora oświaty;

4. Po uzyskaniu ww. opinii odwołać wicedyrektora.

Zgodnie z art. 64 ust. 1 ustawy – Prawo oświatowe – jeżeli w szkole utworzono stanowisko wicedyrektora lub inne stanowiska kierownicze, powierzenia tych stanowisk i odwołania z nich dokonuje dyrektor szkoły, po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego, rady szkoły oraz rady pedagogicznej. Przepis ten wskazuje tylko, w jaki sposób i kto może odwołać wicedyrektora, nie wskazuje jednak przyczyn tego odwołania. Dokonuje tego dyrektor po zasięgnięciu opinii organu prowadzącego, rady szkoły i rady pedagogicznej. Opinia organów wymienionych w tym przepisie – rady pedagogicznej nie wyłączając – jest niewiążąca. Opinii organu prowadzącego nie należy mylić z wymaganą niekiedy we wspomnianych już aktach wykonawczych koniecznością uzyskania zgody organu prowadzącego na utworzenie stanowiska.

Jak wynika z powyższego – odwołanie ze stanowiska stanowi czynność prawną będącą niejako odwrotnością powierzenia stanowiska (powołania na stanowisko) dyrektora szkoły (placówki). Można twierdzić, że jest to czynność zarówno z zakresu prawa pracy, jak i prawa administracyjnego – i zależnie od punktu widzenia, każda z tych tez może być uznana za prawdziwą. W orzecznictwie zdaje się jednak przeważać przekonanie, że chodzi o czynność władczą, regulowaną prawem administracyjnym, która jako taka podlega kontroli sprawowanej przez te sądy niezależnie od oceny charakteru kształtowanego przez ten akt stosunku prawnego oraz wywoływanych przez niego skutków. Wypada zauważyć, że uznanie odwołania ze stanowiska za czynność z zakresu administracji publicznej nie wyklucza, jak jeszcze będzie mowa niżej, dochodzenia roszczeń przewidzianych przepisami prawa pracy przed sądami powszechnymi. W ten sposób nastąpił swoisty, niepisany podział kompetencji pomiędzy sądami powszechnymi i Sądem Najwyższym a sądami administracyjnymi. Jest on komplementarny i, jak stwierdza Naczelny Sąd Administracyjny, nie grozi kolizją postępowań przed poszczególnymi sądami (administracyjnymi, powszechnymi), gdyż ich cel i przedmiot jest inny. Przyczyny odwołania nauczyciela ze stanowiska kierowniczego (dyrektora, wicedyrektora lub innego stanowiska kierowniczego) w szkole lub placówce publicznej zostały określone w komentowanym przepisie w sposób wyczerpujący. Tym samym wykluczone jest odwołanie umotywowane w jakikolwiek inny sposób lub dokonane w innym trybie niż wynikający z art. 66.

W art. 66 ust. 1 pkt 2 pojawia się po raz kolejny problematyczny w praktyce zwrot „przypadki szczególnie uzasadnione”. Użycie przysłówka „szczególnie” zawęża pole zastosowania tego przepisu do sytuacji zupełnie wyjątkowych, nadzwyczajnych, kiedy organ odwołujący ma pełne prawo ocenić, że dalsze kierowanie szkołą, placówką lub jej wyodrębnioną organizacyjnie częścią stanowi istotne zagrożenie dla osiągnięcia jej celów lub z jakichkolwiek innych, obiektywnie ważnych względów jest nie do przyjęcia. Odwołując wicedyrektora, trzeba mieć opinię kuratora oświaty przed podjęciem zarządzenia o odwołaniu, a także organu prowadzącego, opinię rady szkoły (jeśli taka została utworzona) oraz rady pedagogicznej. Opinie tych organów nie mają charakteru aktów administracyjnych i w obecnym stanie prawnym nie są dla odwołującego wiążące. W celu uzys­kania stanowiska kuratora oświaty lub ministra organ musi przedstawić nie tylko samo zarządzenie, lecz także przedłożyć ich uzasadnienie, gdyż jego brak uniemożliwia właściwemu organowi zajęcie stanowiska w sprawie zasadności odwołania. Niezachowanie tego wymagania skutkuje istotnym naruszeniem prawa, które upoważnia do stwierdzenia zarządzenia, nawet jeśli odwołanie w omawianym trybie byłoby merytorycznie zasadne. Na zajęcie stanowiska (wyrażenie opinii) kuratorowi oświaty wyznaczono termin 21 dni roboczych. Ponieważ jest to termin prawa materialnego, jest on ustanowiony w celu doręczenia stanowiska organowi i nie podlega przywróceniu. Skoro chodzi o dni „robocze”, do biegu terminu nie wlicza się dni ustawowo wolnych od pracy. Po upływie terminu opinię pozytywną domniemywa się.

Zatem podsumowując – to art. 66 Prawa oświatowego określa powody do odwołania wicedyrektora. Dlatego należy zastosować art. 64 w powiązaniu z art. 66 ust. 1 pkt 2 – szczególny przypadek – i należy wystąpić także o opinię kuratora oświaty.

ⒸⓅ

Tadeusz Konarski

współpracownik kancelarii adwokackiej we Wrocławiu, ekspert z zakresu szeroko rozumianego zarządzania edukacją, m.in. prawa pracy w oświacie, finansów oświatowych, 
systemów informatycznych w oświatowej logistyce i sprawozdawczości