Interpretacja indywidualna z dnia 12 stycznia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0111-KDIB2-2.4015.136.2022.3.MM

W zakresie skutków podatkowych planowanego zniesienia współwłasności.

Interpretacja indywidualna – stanowisko prawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od spadków i darowizn jest prawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

11 października 2022 r. wpłynął Pana wniosek z 11 października 2022  r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy m.in. podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych planowanego zniesienia współwłasności. Uzupełnił go Pan samoistnie pismem z 11 października 2022 r. (data wpływu 14 października 2022 r.) oraz –  w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 24 listopada 2022 r. (data wpływu 25 listopada 2022 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

M. M. (dalej jako: M. M.) pozostaje w związku małżeńskim z B. M. (dalej jako: B. M.). Pomiędzy M. M. a B. M. obowiązuje ustrój wspólności ustawowej małżeńskiej. Na podstawie umowy darowizny z 24 kwietnia 1998 r. M. M. i B. M. nabyli od W. M. udział ułamkowy wynoszący ½ w prawie własności działki stanowiącej niezabudowaną nieruchomość o powierzchni 727 m² (dalej jako: Nieruchomość).

W 1998 r., po nabyciu wspomnianego udziału ułamkowego w prawie własności Nieruchomości M. M. i B. M. rozpoczęli na części Nieruchomości o powierzchni 364 m² budowę domu jednorodzinnego. W 2003 r. budowa została zakończona a M. M. i B. M. wprowadzili się do tego domu jednorodzinnego i zamieszkują w nim do dzisiaj. Dom ten został wybudowany ze środków własnych M. M. i B. M.

W 2000 r. zmarł W. M. W skład spadku po nim wszedł udział wynoszący ½  w prawie własności Nieruchomości. Uczestnikami postępowania spadkowego po W. M. było dwanaście osób, w tym B. J. (dalej jako: Wnioskodawca). W 2003 r., po wybudowaniu domu jednorodzinnego na Nieruchomości M. M. i B. M. ogrodzili ten dom płotem dzieląc Nieruchomość (stanowiącą wtedy jedną działkę geodezyjną) na dwie części i wyodrębniając w sposób faktyczny (a nie prawny) część Nieruchomości o powierzchni 364 m².

Na podstawie postanowienia sądu z 27 lutego 2018 r. (prawomocnego z dniem 21 marca 2018 r.) o stwierdzeniu nabycia praw do spadku po zmarłym W. M., udział ułamkowy wynoszący ½ w prawie własności Nieruchomości nabył Wnioskodawca. Po drugiej stronie płotu (na nieogrodzonej części Nieruchomości o powierzchni 363 m²) matka Wnioskodawcy, przez jakiś czas uprawiała na swoje potrzeby warzywa, następnie ta część Nieruchomości została przez Wnioskodawcę obsiana trawą i stan ten trwa do dnia złożenia wniosku. Wnioskodawca nie poniósł żadnych nakładów na wybudowanie domu jednorodzinnego przez M. M. i B. M.

Wnioskodawca nie kwestionuje faktu poczynienia przez M. M. i B. M. nakładów na budowę domu jednorodzinnego opisanego we wniosku, jak również wysokości tychże nakładów - a Wnioskodawca złoży w tym przedmiocie stosowne oświadczenie w treści planowanej do zawarcia umowy o nieodpłatnym zniesieniu współwłasności bez spłat i dopłat.

Tak więc od momentu rozpoczęcia budowy domu w 1998 r. M. M. i B. M. faktycznie wykorzystywali w sposób wyłączny część Nieruchomości o powierzchni 364 m², na której wybudowali swój dom jednorodzinny i którą to część Nieruchomości ogrodzili płotem. Wnioskodawca nie zawarł z M. M. i B. M. pisemnej umowy quad usum co do korzystania z Nieruchomości.

Na tym etapie zatem współwłaścicielami Nieruchomości w częściach wynoszących po ½ byli: M. M. i B. M. (na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej) oraz Wnioskodawca.

W styczniu 2021 r. dokonano podziału geodezyjnego Nieruchomości na dwie działki  o nr (…) (powierzchnia 363 m²) oraz (…) (powierzchnia 364 m²). Dom jednorodzinny M. M. i B. M. znalazł się w wyniku tego podziału w granicach działki nr (…). Natomiast druga działka o numerze (…) pozostała działką niezabudowaną (razem działka nr (…) i (…) dalej jako Działki).

Po dokonaniu podziału Nieruchomości na dwie działki stan prawny wygląda następująco:

1)w stosunku do działki nr (…)udział ułamkowy posiadają:

-M. M. i B. M. (na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej) w wysokości ½,

-Wnioskodawca w wysokości ½,

2)w stosunku do działki nr (…) udział ułamkowy posiadają:

-M. M. i B. M. (na prawach wspólności majątkowej małżeńskiej) w wysokości ½,

-Wnioskodawca w wysokości ½.

Wnioskodawca, M. M. i B. M. planują w najbliższych miesiącach zawrzeć umowę nieodpłatnego zniesienia współwłasności Działek bez spłat i dopłat,  w taki sposób, że:

-działka nr (…) o powierzchni 364 m² (na której M. M. i B. M. wybudowali swój dom jednorodzinny) przypadnie na wyłączną własność M. M. i B. M.,

-działka nr (…) o powierzchni 363 m² (niezabudowana) przypadnie na wyłączną własność Wnioskodawcy.

Obie Działki posiadają zbliżoną powierzchnię (różnica wynosi zaledwie 1 metr kwadratowy), tę samą lokalizację (działki przylegają do siebie) i cechy geometryczne. Tym samym wartość działki nr (…) (bez uwzględnienia wartości nakładów na wybudowanie domu jednorodzinnego przez M. M. i B. M.) jest obecnie i będzie na dzień zniesienia współwłasności równa wartości działki nr (…).

Uwzględniając wskazany wyżej planowany sposób zniesienia współwłasności Działek na gruncie prawa cywilnego M. M. i B. M. przysługuje wobec Wnioskodawcy roszczenie o zwrot nakładów poniesionych na budowę domu jednorodzinnego w części odpowiadającej ułamkowemu udziałowi wynoszącemu ½  Wnioskodawcy w prawie własności działki nr (…), na której jest posadowiony dom jednorodzinny wybudowany przez M. M. i B. M.

W akcie notarialnym, który obejmie planowaną umowę nieodpłatnego zniesienia współwłasności Działek bez spłat i dopłat, w taki sposób, że działka nr (…) (na której M. M. i B. M. wybudowali swój dom jednorodzinny) przypadnie na wyłączną własność M. M. i B. M., zaś działka nr (…) (niezabudowana) przypadnie na wyłączną własność Wnioskodawcy, zostanie zawarte oświadczenie Wnioskodawcy, M. M. i B. M. dotyczące wartości poniesionych przez M. M. i B. M. nakładów na wybudowanie domu jednorodzinnego i tego, że Wnioskodawca nie kwestionuje wartości tych nakładów a M. M. i B. M. nie będą dochodzić od Wnioskodawcy zwrotu ½ poniesionych nakładów na wybudowanie domu posadowionego na działce nr (…), jako że działka ta w całości przypadnie na wyłączną własność M. M. i B. M.

M. M. i B. M. po dokonaniu w sposób wyżej opisany nieodpłatnego zniesienia współwłasność Działek bez spłat i dopłat nie będą dochodzić od Wnioskodawcy rozliczenia nakładów jako, że w wyniku dokonanego zniesienia współwłasności na wyłączną własność przypadnie M. M. i B. M. działka nr (…), na której znajduje się wybudowany przez M. M. i B. M. dom jednorodzinny (wybudowany ze środków M. M. i B. M. i położony od momentu jego wybudowania na tej części Nieruchomości o powierzchni 364 m², która była faktycznie użytkowana wyłącznie przez M. M. i B. M.).

Wartość nakładów na wybudowanie domu jednorodzinnego przez M. M. i B. M. jest równa sumie kwot wynikających z faktur VAT za materiały budowlane i usługi związane z wybudowaniem domu jednorodzinnego (będących w posiadaniu M. M. i B. M.) oraz nakładów nie udokumentowanych fakturami VAT ale oświadczeniem Wnioskodawcy, M. M. i B. M. Całkowita wartość tych nakładów zostanie ujęta w akcie notarialnym obejmującym umowę nieodpłatnego zniesienia współwłasności Działek w formie oświadczenia Wnioskodawcy, M. M. i B. M. co do wysokości tych nakładów i niekwestionowania wartości tych nakładów przez Wnioskodawcę.

Przy ustalaniu wartości Działek nie będzie uwzględniana wartość nakładów dokonanych przez M. M. i B. M. z własnych środków na działkę (…). Wartość rynkowa działki nr (…) ustalona na dzień zawarcia umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności bez spłat i dopłat (ustalona bez wartości nakładów na wybudowanie domu jednorodzinnego przez M. M. i B. M.) będzie równa wartości rynkowej niezabudowanej działki nr (…) ustalonej na dzień zawarcia umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności bez spłat i dopłat.

Pytanie w zakresie podatku od spadków i darowizn

Czy prawidłowe jest stanowisko Wnioskodawcy, że poczynione przez M. M. i B. M. nakłady na budowę domu jednorodzinnego na Nieruchomości opisanej we wniosku (których fakt poczynienia i wysokość udokumentowane zostaną oświadczeniem Wnioskodawcy, M. M. i B. M. w umowie nieodpłatnego zniesienia współwłasności bez spłat i dopłat) podlegają uwzględnieniu przy ustaleniu podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności w ten sposób, że:

-   wartość tych nakładów w części wynoszącej 1/2 i odpowiadającej wartości roszczenia M. M. i B. M. wobec Wnioskodawcy stanowi „dług” w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn (dalej jako: u.p.s.d.), pomniejszający wartość nabytego prawa;

-   wartość nakładów w części stanowiącej pozostałą 1/2 wartości nakładów M. M. i B. M. na wybudowanie przez nich domu jednorodzinnego nie wchodzi do wartości czystej w rozumieniu art. 7 ust. 1 u.p.s.d.;

-   względnie cała wartość nakładów M. M. i B. M. na wybudowanie przez nich domu jednorodzinnego stanowi „dług” pomniejszający wartość nabytego prawa i nie wejdzie do podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn, jako że „czysta wartość”, o której mowa w art. 7 ust. 1 u.p.s.d. nie obejmuje wartości takich nakładów jakie opisano we wniosku

i tym samym w opisanym zdarzeniu przyszłym Wnioskodawca nie będzie zobowiązany do zapłaty podatku od spadków i darowizn?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, nakłady poczynione przez M. M. i B. M. na budowę domu jednorodzinnego na Nieruchomości będą podlegały wyłączeniu przy ustalaniu podstawy opodatkowania czynności nieodpłatnego zniesienia współwłasności Działek bez spłat i dopłat podatkiem od spadków i darowizn, na zasadach niżej opisanych - co będzie skutkowało brakiem opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn dla Wnioskodawcy nabycia na wyłączną własność działki nr (…).

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy o podatku od spadków i darowizn, podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, tytułem nieodpłatnego zniesienia współwłasności.

Z uwagi na fakt, że ustawa o podatku od spadków i darowizn nie zawiera definicji współwłasności, należy w tej kwestii odnieść się do przepisów uregulowanych w ustawie Kodeks cywilny.

Zgodnie z art. 195 ustawy Kodeks cywilny - własność tej samej rzeczy może przysługiwać niepodzielnie kilku osobom (współwłasność).

W myśl art. 210 ww. ustawy - każdy ze współwłaścicieli może żądać zniesienia współwłasności.

W świetle przepisów art. 211 i 212 ustawy Kodeks cywilny zniesienie współwłasności może nastąpić przez:

-podział rzeczy wspólnej, czyli np. podzielenie jednej nieruchomości na kilka mniejszych (tzw. podział fizyczny),

-przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli,

-sprzedaż rzeczy wspólnej (tzw. podział cywilny).

Zgodnie natomiast z art. 46 § 1 Kodeksu cywilnego nieruchomościami są części powierzchni ziemskiej stanowiące odrębny przedmiot własności (grunty), jak również budynki trwale z gruntem związane lub części takich budynków, jeżeli na mocy przepisów szczególnych stanowią odrębny od gruntu przedmiot własności.

Z przepisu tego wynika wprost, że budynki i ich części znajdujące się na nieruchomościach co do zasady dzielą los gruntu, na którym są posadowione. W przypadku więc, gdy dochodzi do zniesienia współwłasności nieruchomości, czynność ta dotyczy zarówno gruntu, jak i wszelkich budynków i budowli trwale z nim związanych oraz innych naniesień na nim się znajdujących.

Z tego też względu skutki podatkowe dokonanego zniesienia współwłasności oceniać należy łącznie dla gruntu oraz budynków na nim posadowionych.

Zniesienie współwłasności bez spłat i dopłat podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn. Zgodnie z art. 5 u.p.s.d. obowiązek podatkowy ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. W myśl art. 6 ust. 1 pkt 7 u.p.s.d. przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności obowiązek podatkowy powstaje z chwilą zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności. Podstawa opodatkowania w przypadku nieodpłatnego zniesienia współwłasności określona została w art. 7 ust. 6 u.p.s.d. a zgodnie z jego treścią przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności podstawę opodatkowania stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy.

Przy obliczaniu podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn należy mieć na względzie przepis art. 7 ust. 1 u.p.s.d. zdanie pierwsze ustawy o podatku od spadków i darowizn, w myśl którego podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów (czysta wartość), ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego.

Ustalenie podstawy opodatkowania przy zniesieniu współwłasności bez spłat i dopłat składa się z dwóch etapów. W pierwszym należy określić wartość rzeczy lub praw majątkowych, których dotyczy zniesienie współwłasności, według zasady generalnej wyrażonej w art. 7 ust. 1 u.p.s.d. (czysta wartość, ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego). W drugim etapie ustala się udział, jaki przysługiwał dotychczas współwłaścicielowi i jego wartość. Opodatkowaniu podlega bowiem tylko nadwyżka ponad wartość udziału jaki przysługiwał danej osobie przed zniesieniem współwłasności. Wskazać również należy, że wartość nieruchomości przy zniesieniu współwłasności przyjmuje się z dnia powstania obowiązku podatkowego, tzn. z chwili zawarcia umowy o zniesieniu współwłasności.

Pojęcie „długów” w rozumieniu art. 7 ust. 1 u.p.s.d. obejmuje wszelkie pieniężne roszczenia cywilnoprawne związane z przedmiotem nabycia, łącznie z roszczeniami z tytułu poczynionych przez nabywcę nakładów na nabytą nieruchomość. Przy czym roszczenia o zwrot tych nakładów muszą być skonkretyzowane i uwzględniać ewentualne korzyści uzyskane przez nabywcę z wyłącznego z nich korzystania. Wówczas równowartość tych roszczeń podlega odliczeniu od wartości nabytej nieruchomości.

„Ciężarem” natomiast jest inne niż dług obciążenie nabytej rzeczy lub prawa, które w chwili nabycia zmniejsza jego wartość rynkową, np. ustanowienie służebności, prawa użytkowania czy drogi koniecznej.

Należy podkreślić, że odliczenie długów i ciężarów od wartości nabytej rzeczy lub prawa majątkowego nie może być traktowane jako ulga lub zwolnienie podatkowe. Odliczenie długów i ciężarów jest wyrazem istoty (elementem konstrukcyjnym) podatku od spadków i darowizn, polegającej na opodatkowaniu przyrostu czystej wartości majątku podatnika.

W myśl art. 8 ust. 1 u.p.s.d. wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw. Wartość rynkową rzeczy lub praw majątkowych zgodnie z art. 8 ust. 3 u.p.s.d., określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia oraz w obrocie prawami majątkowymi tego samego rodzaju, z dnia powstania obowiązku podatkowego. Jak już wskazano wyżej, zgodnie z art. 7 ust. 6 u.p.s.d. przy nabyciu w drodze nieodpłatnego zniesienia współwłasności podstawę opodatkowania stanowi wartość rzeczy lub praw majątkowych, w części przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem przysługiwał nabywcy. Opisana norma prawna musi być stosowana łącznie z art. 7 ust. 1 u.p.s.d., zgodnie z którym podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów, a więc tzw. wartość czysta.

Dlatego też, zdaniem Wnioskodawcy, przy ustaleniu podstawy opodatkowania uwzględnić należy wartość nakładów poczynionych przez M. M. i B. M. na budowę domu jednorodzinnego na Nieruchomości w taki sposób, że całkowita wartość tych nakładów nie wejdzie do podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn na zasadach i ze względów niżej opisanych.

Zdaniem Wnioskodawcy, wartość nakładów w części wynoszącej ½ i odpowiadającej wartości roszczenia M. M. i B. M. wobec Wnioskodawcy stanowi „dług” w rozumieniu art. 7 ust. 1 u.p.s.d., pomniejszający wartość nabytego prawa. Z kolei wartość nakładów w części stanowiącej pozostałą ½  wartości nakładów M. M. i B. M. na wybudowanie domu jednorodzinnego przez M. M. i B. M. nie wchodzi do wartości czystej w rozumieniu art. 7 ust. 1 u.p.s.d.

Nawet gdyby zakwestionowane zostało istnienie wobec Wnioskodawcy roszczenia M. M. i B. M. na gruncie prawa cywilnego o rozliczenie części nakładów na wybudowanie domu, to i tak należy uznać, że całość wartości nakładów poniesionych przez M. M. i B. M. na wybudowanie domu jednorodzinnego stanowi „dług” pomniejszający wartość nabytego prawa i nie wejdzie do podstawy opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn, jako że „czysta wartość”, o której mowa w art. 7 ust. 1 u.p.s.d. nie obejmuje wartości takich nakładów jakie opisano we wniosku.

Odmienna interpretacja przepisu art. 7 ust. 1 w związku z ust. 6 u.p.s.d. byłaby sprzeczna z wykładnią teleologiczną wskazanych przepisów, jak również z celem samej ustawy o podatku od spadków i darowizn, zgodnie z którym opodatkowane winno być jedynie przysporzenie majątkowe. Wartość nakładów na wybudowanie domu jednorodzinnego przez M. M. i B. M. jest równa sumie kwot wynikających faktur VAT za materiały budowlane i usługi związane z wybudowaniem domu jednorodzinnego (będących posiadaniu M. M. i B. M.) oraz nakładów nie udokumentowanych fakturami VAT ale oświadczeniem Wnioskodawcy, M. M. i B. M. Całkowita wartość tych nakładów zostanie ujęta w akcie notarialnym obejmującym umowę nieodpłatnego zniesienie współwłasności Działek w formie oświadczenia Wnioskodawcy, M. M. i B. M. co do wysokości tych nakładów i niekwestionowania wartości tych nakładów przez Wnioskodawcę.

Uwzględniając powyższe, zdaniem Wnioskodawcy przy nieodpłatnym zniesieniu współwłasności Działek bez spłat i dopłat, podstawę opodatkowania podatkiem od spadków i darowizn należy ustalić w ten sposób, że od wartości działki nr (…) należy odliczyć całą wartość poniesionych przez M. M. i B. M. nakładów na wybudowanie domu jednorodzinnego, po czym należy porównać wartość obu działek nr (...) i (…).

W związku z tym, że obie działki posiadają zbliżoną powierzchnię, lokalizację i cechy geometryczne, to wartość działki nr (…) ustalona na dzień zawarcia umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności bez spłat i dopłat (ustalona bez wartości nakładów na wybudowanie domu jednorodzinnego przez M. M. i B. M.) będzie równa wartości niezabudowanej działki nr (…) ustalonej na dzień zawarcia umowy nieodpłatnego zniesienia współwłasności bez spłat i dopłat.

Tym samym nie powstanie dla Wnioskodawcy nadwyżka wartości działki nr (…) nabytej na wyłączną własność nad wartością udziałów Wnioskodawcy w działce nr (…) i nr (…) jakie przysługiwały Wnioskodawcy przed nieodpłatnym zniesieniem współwłasności bez spłat i dopłat.

W rezultacie dokonanie nieodpłatnego zniesienia współwłasności bez spłat i dopłat, opisanego we wniosku nie będzie podlegało dla Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, jako że nie powstanie obowiązek podatkowy w sytuacji gdy w wyniku zniesienia współwłasności bez spłat i dopłat i nabycia przez Wnioskodawcę na wyłączną własność działki nr (…) nie wystąpi wartość w części przekraczającej wartość udziału Wnioskodawcy we współwłasności działki nr (…) i nr (…), które przed jej zniesieniem przysługiwały Wnioskodawcy w działkach nr (…) i nr (…).

Na potwierdzenie swojego stanowiska przywołał Pan interpretacje indywidualne oraz wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Ze względu na zakres niniejszej interpretacji powyżej przywołano tylko tę część Pana stanowiska, która odnosi się do zagadnień w podatku od spadków i darowizn.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku jest prawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 1 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (t. j. Dz. U. z 2021 r. poz. 1043, ze zm.):

Jako, że przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn nie definiują pojęcia „współwłasność”, należy odwołać się do odpowiednich przepisów uregulowanych w ustawie z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t. j. Dz.U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.).

Na podstawie art. 195 Kodeksu cywilnego:

Zgodnie z art. 210 § 1 ww. Kodeksu:

Sposoby wyjścia ze stanu współwłasności regulują postanowienia art. 211 i 212 Kodeksu cywilnego. W świetle wyżej powołanych przepisów zniesienie współwłasności może nastąpić w drodze umowy między współwłaścicielami albo, w braku zgody między współwłaścicielami, na podstawie orzeczenia sądu.

W ramach wymienionych trybów ustawodawca przewiduje trzy sposoby zniesienia współwłasności:

1)podział rzeczy wspólnej, czyli np. podzielenie jednej nieruchomości na kilka mniejszych (tzw. podział fizyczny),

2)przyznanie rzeczy jednemu lub niektórym ze współwłaścicieli,

3)sprzedaż rzeczy wspólnej (tzw. podział cywilny).

Zgodnie natomiast z art. 46 § 1 omawianego Kodeksu:

Z przepisu tego wynika wprost, że budynki i ich części znajdujące się na nieruchomościach co do zasady dzielą los gruntu, na którym są posadowione. W przypadku więc, gdy dochodzi do zniesienia współwłasności nieruchomości, czynność ta dotyczy zarówno gruntu, jak i wszelkich budynków i budowli trwale z nim związanych oraz innych naniesień na nim się znajdujących. Z tego też względu skutki podatkowe dokonanego zniesienia współwłasności oceniać należy łącznie dla gruntu oraz budynków na nim posadowionych.

Zniesienie współwłasności bez spłat i dopłat podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn.

Na podstawie art. 5 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

W myśl art. 6 ust. 1 pkt 7 ww. ustawy:

Podkreślić trzeba, że wartość nieruchomości przy zniesieniu współwłasności przyjmuje się z dnia powstania obowiązku podatkowego, tzn. z chwili zawarcia umowy albo ugody lub uprawomocnienia się orzeczenia sądu, jeżeli ich skutkiem jest nieodpłatne zniesienie współwłasności.

W oparciu o art. 8 ust. 1 oraz ust. 3 ustawy o podatku od spadków i darowizn:

Z opisu zdarzenia wynika, że Pan oraz Państwo M. jesteście współwłaścicielami nieruchomości gruntowej, na której Państwo M. dokonali nakładów w postaci domu. Od momentu rozpoczęcia budowy domu w 1998 r. Państwo M. faktycznie wykorzystywali w sposób wyłączny część Nieruchomości o powierzchni 364 m², na której wybudowali swój dom jednorodzinny i którą to część Nieruchomości ogrodzili płotem. Nie zawarł Pan z Państwem M. pisemnej umowy quad usum co do korzystania z Nieruchomości.

W styczniu 2021 r. dokonano podziału geodezyjnego Nieruchomości na dwie działki o nr (…) (powierzchnia 363 m²) oraz (…) (powierzchnia 364 m²). Dom jednorodzinny Państwa M. znalazł się w wyniku tego podziału w granicach działki nr (…), natomiast druga działka o numerze (…) pozostała działką niezabudowaną.

Planujecie Państwo w najbliższych miesiącach zawrzeć umowę nieodpłatnego zniesienia współwłasności działek bez spłat i dopłat, w taki sposób, że:

• działka nr (…) o powierzchni 364 m² (na której Państwo M. wybudowali swój dom) przypadnie im na wyłączną własność,
• działka nr (…) o powierzchni 363 m² (niezabudowana) przypadnie Panu na wyłączną własność.

Obie działki posiadają zbliżoną powierzchnię (różnica wynosi zaledwie 1 m² ) tę samą lokalizację (działki przylegają do siebie) i cechy geometryczne. Tym samym wartość działki nr (…) (bez uwzględnienia wartości nakładów na wybudowanie domu jednorodzinnego przez M. M. i B. M.) jest obecnie i będzie na dzień zniesienia współwłasności równa wartości działki nr (…).

Z przedstawionego we wniosku opisu wynika zatem, że w wyniku zniesienia współwłasności nieruchomości otrzyma Pan działkę o wartości równej wartości działki, którą otrzymają Państwo M. Budynek będący nakładem na wspólną nieruchomość gruntową w całości znajduje się na działce, którą otrzymają Państwo M.

W świetle takiego opisu sprawy należy stwierdzić, że w wyniku planowanego nieodpłatnego zniesienia współwłasności nie nabędzie Pan nieruchomości o wartości przekraczającej Pana udział we wspólnej nieruchomości sprzed zniesienia współwłasności.

Zgodnie zatem z ww. art. 7 ust. 6 ww. ustawy o podatku od spadków i darowizn, z tytułu zawartej umowy zniesienia współwłasności po Pana stronie nie powstanie obowiązek zapłaty podatku od spadków i darowizn - nie otrzyma Pan bowiem wartości rzeczy lub praw majątkowych przekraczającej wartość udziału we współwłasności, który przed jej zniesieniem Panu przysługiwała.

W tym zakresie Pana stanowisko, zgodnie z którym dokonanie nieodpłatnego zniesienia współwłasności bez spłat i dopłat, opisanego we wniosku nie będzie podlegało dla Wnioskodawcy opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, jako że nie powstanie obowiązek podatkowy w sytuacji gdy w wyniku zniesienia współwłasności bez spłat i dopłat i nabycia przez Wnioskodawcę na wyłączną własność działki nr (…) nie wystąpi wartość w części przekraczającej wartość udziału Wnioskodawcy we współwłasności działki nr (…) i nr (…), które przed jej zniesieniem przysługiwały Wnioskodawcy w działkach nr (…) i nr (…), należało uznać za prawidłowe.

Ponadto należy zauważyć, że brak obowiązku zapłaty podatku nie zależy od prawidłowości ustalenia podstawy opodatkowania na podstawie art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. W Pana przypadku nie powstanie po Pana stronie obowiązek zapłaty podatku w związku z art. 7 ust. 6 ww. ustawy, tj. nie otrzyma Pan działki o większej wartości niż wartość udziału jaki przysługuje Panu we współwłasności. Tym samym skoro po Pana stronie nie powstanie obowiązek zapłaty podatku, w sprawie nie będzie miał zastosowania przepis art. 7 ust. 1 ww. ustawy. W związku z tym nasza ocena nie odnosi się do Pana stanowiska w przedmiocie prawidłowości ustalania podstawy opodatkowania.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Ta interpretacja stanowi ocenę Pana stanowiska wyłącznie w zakresie przepisów ustawy o podatku od spadków i darowizn. W zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

-   Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2651 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pan do interpretacji.

-   Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

-   Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w …. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy Ordynacja podatkowa.