Wyrok NSA z dnia 9 września 2022 r., sygn. II FSK 3239/19

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący - Sędzia NSA Tomasz Kolanowski, Sędzia NSA Stefan Babiarz (sprawozdawca), Sędzia NSA Tomasz Zborzyński, Protokolant Wojciech Zagórski, po rozpoznaniu w dniu 9 września 2022 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 29 sierpnia 2019 r., sygn. akt I SA/Wr 404/19 w sprawie ze skargi MM na interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 25 stycznia 2019 r., nr [...] w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych 1) oddala skargę kasacyjną, 2) zasądza od Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej na rzecz MM kwotę 360 (trzysta sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

1. Wyrokiem z dnia 29 sierpnia 2019 r., I SA/Wr 404/19, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu uwzględnił skargę MM (zwanego dalej wnioskodawcą) na interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 25 stycznia 2019 r. w przedmiocie podatku dochodowego od osób fizycznych.

2. Ze stanu sprawy przyjętego przez sąd pierwszej instancji wynika, że w dniu 6 listopada 2018 r. wpłynął wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej art. 21 ust. 1 pkt 29 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz.U. z 2018 r., poz. 1509 ze zm., dalej jako: u.p.d.o.f.). Wnioskodawca opisał zdarzenie przyszłe wskazując, że prowadzenie przez niego działalności gospodarczej będzie polegać m.in. na kupowaniu roszczeń odszkodowawczych przysługujących za wywłaszczenie nieruchomości na rzecz Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Roszczenia odszkodowawcze będą nabywane na podstawie: 1) umów sprzedaży wierzytelności z odroczonym terminem płatności, który następował będzie w określonym terminie od dnia uprawomocnienia się decyzji ustalającej wysokość odszkodowania (cenę sprzedaży stanowić będzie określony procent ustalonego odszkodowania, mniejszy od jego ostatecznej wysokości); 2) umów sprzedaży wierzytelności (zapłata ceny określonej kwotowo następować będzie w chwili zawierania umowy cesji). Cesjonariusz będzie wchodził w sytuację prawną cedenta. Na podstawie ww. umów sprzedaży, wnioskodawca będzie zobowiązany do zapłaty ceny na rzecz zbywającego wierzytelność, zaś zbywający do przeniesienia praw do odszkodowania za szeroko pojęte wywłaszczenie. Wnioskodawca podkreślił, że pod pojęciem wywłaszczenia sensu largo, do którego nawiązuje art. 21 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, mieści się przejęcie przez podmiot publiczny określonego prawa rzeczowego do nieruchomości tak w drodze decyzji administracyjnej, jak i z mocy samego prawa. Złożony przez niego wniosek odnosi się natomiast do wszystkich form przymusowego wyzucia z praw do nieruchomości przez podmiot publiczny. Zakresem zwolnienia określonego w art. 21 ust. 1 pkt 29 u.p.d.o.f. objęte zostały wszelkie formy wywłaszczenia dokonane na jakiejkolwiek podstawie prawnej. W orzecznictwie i literaturze przedmiotu podkreśla się, że pojęcie postępowania wywłaszczeniowego nie zostało zawężone tylko do jego rozumienia na gruncie ustawy o gospodarce nieruchomościami. W szerokim znaczeniu oznacza wszelkie formy ingerencji państwa w prawa własności przysługujące innym podmiotom. Przedmiotem wywłaszczenia jest prawo rzeczowe, a skutkiem przejście prawa na rzecz Skarbu Państwa, jednostki samorządu terytorialnego albo wygaśnięcie prawa bądź ograniczenie wykonywania prawa. Zdaniem wnioskodawcy, ustanowione w art. 21 ust. 1 pkt 29 u.p.d.o.f. zwolnienie przedmiotowe obejmuje swoim zakresem również podmioty, które nabyły w drodze cesji wierzytelność przysługującą z tytułu wywłaszczenia. Uzupełniając wniosek dodał, że podstawa prawna powstania roszczeń będzie wynikała z ustawy z 1997 r. o gospodarce nieruchomościami lub innych ustaw zawierających podstawę prawną wywłaszczenia sensu largo. Roszczenia będą pierwotnie przysługiwały podmiotom wywłaszczonym. Do sprzedaży dojdzie na podstawie art. 509 ustawy – Kodeks cywilny (Dz. U. z 2018 r., poz. 1025 z późn. zm.; dalej jako: k.c.), zaś do samego wywłaszczenia i odszkodowania, zastosowanie znajdą przepisy ustawy o gospodarce nieruchomościami (lub ustaw do niej odsyłających). W związku z ww. transakcjami, wnioskodawca będzie ponosił wydatki związane z osiągnięciem przychodów tj.: zapłata ceny, podatek od czynności cywilnoprawnych oraz nabywanie usług obsługi prawnej związanej z cesją wierzytelności oraz ich dochodzeniem. Bez ich poniesienia, nie uzyskałby przychodu z odszkodowania za wywłaszczenie, do którego prawo przysługiwać będzie mu właśnie z tytułu umowy cesji. Wobec powyższego, wnioskodawca zapytał: