PRAWA RADNEGO SAMORZĄDOWEGO
Już 7 kwietnia 2024 r. w całym kraju do wyścigu o mandaty radnych samorządowych stanie znaczna grupa kandydatów (w ostatnich wyborach w 2018 roku było to ponad 180 tys. osób). Niewątpliwie uzyskanie mandatu radnego w wyborach powszechnych jest dowodem docenienia i obdarzenia zaufaniem przez lokalną społeczność. Jednocześnie jest także nałożeniem pewnego rodzaju zobowiązania – godnego reprezentowania tej społeczności w organie stanowiącym jednostki samorządu terytorialnego. Z pełnieniem mandatu radnego wiążą się zarówno prawa, jak i obowiązki. W niniejszym przewodniku przekazujemy najważniejsze informacje o praktycznej sferze wykonywania mandatu radnego i jego prawach.
Ochrona prawna radnego
Ustawodawca postanowił, że mandat radnego korzysta z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariusza publicznego. Włączenie radnego w zakresie ochrony prawnokarnej do kategorii funkcjonariuszy publicznych ma na celu zapewnienie niezakłóconego wykonywania jego mandatu.
Z prawem tym wiążą się pewnego rodzaju przywileje – a mianowicie osoba trzecia, mając na celu dokonanie jakiejkolwiek bezprawnej czynności wobec radnego samorządowego wykonującego swój mandat, musi mieć na względzie, że może się to spotkać z surowszymi konsekwencjami na gruncie odpowiedzialności karnej. Trzeba jednak pamiętać, że ta ochrona prawna nie jest w tym przypadku absolutna. Radni bowiem (podobnie jak wszyscy inni funkcjonariusze publiczni) są odpowiedzialni za swoje działania i muszą działać zgodnie z prawem. Jeśli naruszą prawo, mogą zostać pociągnięci do odpowiedzialności – zarówno karnej, jak i cywilnej.
W tym kontekście warto zwrócić uwagę na stanowisko zajęte przez Sąd Najwyższy w postanowieniu z 27 września 2016 r. (sygn. akt V KK 82/16):
SN Zatem to poszczególni radni mogą być obciążeni za ewentualne niedopełnienie przez nich obowiązków w ramach podejmowanych przez nich decyzji o charakterze władczym, przyjmujących postać uchwał wiążących organy wykonawcze gminy, jeżeli uczestnicząc w procesie decyzyjnym rady wywarli wpływ na jej treść, finalnie działając na szkodę interesu publicznego z naruszeniem obowiązków radnego lub przekroczeniem uprawnień. W przeciwnym razie organ ten miałby charakter abstrakcyjny, zaś podejmujący w nim kolegialne decyzje radni ponosiliby ewentualnie odpowiedzialność polityczną, a nie podlegaliby odpowiedzialności karnej za podejmowane przez nich indywidualnie na forum rady działania lub zaniechania ignorujące obowiązki radnego, np. w ramach niedozwolonego lobbingu dla uzyskania korzyści własnej lub współpracujących z nim osób, sprzecznego z interesem wspólnoty samorządowej, a zatem przedsięwziętego ze szkodą dla dobra społecznego.
POTRZEBUJESZ POMOCY?