Kontynuowanie działalności po śmierci przedsiębiorcy – skutki w VAT

Śmierć przedsiębiorcy prowadzącego jednoosobową działalność nie musi oznaczać końca firmy. Dzięki przepisom o zarządzie sukcesyjnym możliwe jest tymczasowe kontynuowanie działalności gospodarczej zmarłego. Jeśli spadkobiercy kontynuują działalność zmarłego, to skutki w VAT zależą od tego, czy będzie powołany zarząd sukcesyjny lub czy będzie zgłoszona do US chęć kontynuowania działalności jako przedsiębiorstwo w spadku. W publikacji przedstawiamy zasady rozliczenia VAT, gdy działalność jest kontynuowana zarówno jako przedsiębiorstwo w spadku będące podatnikiem, jak i nowy podmiot.

Jeśli po śmierci przedsiębiorcy działalność nie jest kontynuowana, spadkobiercy nie mają w związku z tym żadnych obowiązków w VAT. Jeżeli działalność jest kontynuowana, skutki w VAT zależą od tego, w jaki sposób będzie odbywała się ta kontynuacja.

1. W jaki sposób może być kontynuowana działalność po śmierci przedsiębiorcy

W przypadku śmierci przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną zastosowanie mają przepisy ustawy o zarządzie sukcesyjnym. Określają one między innymi zasady tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy oraz kontynuowania działalności gospodarczej wykonywanej z wykorzystaniem tego przedsiębiorstwa, czyli tzw. przedsiębiorstwa w spadku.

Przedsiębiorca może przed śmiercią wyznaczyć zarządcę lub mogą to zrobić spadkobiercy. Według tych regulacji możliwe są cztery scenariusze, tj. że zmarły przedsiębiorca przed śmiercią:

1) wyznaczył zarządcę sukcesyjnego, a w konsekwencji z chwilą jego śmierci powstał zarząd sukcesyjny (odnośnie do pojęcia zarządu sukcesyjnego – zob. tabelę); wówczas naczelnik urzędu skarbowego nie wykreśla zmarłego przedsiębiorcy z rejestru podatników VAT (art. 96 ust. 8a ustawy o VAT),

2) nie wyznaczył zarządcy sukcesyjnego, lecz zarządca sukcesyjny został powołany przed upływem dwóch miesięcy od śmierci przedsiębiorcy, a w konsekwencji zarząd sukcesyjny powstał z chwilą dokonania wpisu zarządcy sukcesyjnego do CEIDG),