Wyrok NSA z dnia 1 października 2024 r., sygn. III FSK 35/23

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Wojciech Stachurski (sprawozdawca), Sędzia NSA Anna Dalkowska, Sędzia WSA (del.) Anna Sokołowska, Protokolant asystent sędziego, Konrad Halota, po rozpoznaniu w dniu 1 października 2024 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej J. M. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z dnia 12 października 2022 r., sygn. akt I SA/Lu 227/22 w sprawie ze skargi J. M. na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Lublinie z dnia 18 marca 2022 r., nr 0601-IOD-1.4104.53.2021.16 w przedmiocie podatku od spadków i darowizn 1) uchyla zaskarżony wyrok w całości; 2) uchyla w całości decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Lublinie z dnia 18 marca 2022 r., nr 0601-IOD-1.4104.53.2021.16; 3) zasądza od Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Lublinie na rzecz J. M. kwotę 7.017 (słownie: siedem tysięcy siedemnaście) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.

Uzasadnienie

1. Wyrok sądu pierwszej instancji.

Wyrokiem z 12 października 2022 r., I SA/Lu 227/22, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie oddalił skargę J.M. (dalej: ,,Skarżący") na decyzję Dyrektora Izby Administracji Skarbowej w Lublinie z 18 marca 2022 r., nr 0601-IOD-1.4104.53.2021.16, w przedmiocie podatku od spadków i darowizn.

W uzasadnieniu wyroku sąd wskazał, że kwestią sporną w tej sprawie stało się opodatkowanie podatkiem od spadków i darowizn udziału uzyskanego przez Skarżącego w spadku po zmarłej matce. Rozstrzygając ten spór sąd zaakceptował stanowisko organów, że w tej sprawie obowiązek podatkowy, zgodnie z art. 6 ust. 4 ustawy z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. z 2018 r. poz. 644 z późn. zm.; dalej: "u.p.s.d."), determinowany jest datą, w której uprawomocniło się postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Zdaniem sądu, nie można uznać, że obowiązek podatkowy podlegał kolejnemu odnowieniu wskutek zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, dokonanej na podstawie art. 679 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. z 1964 r., Nr 43, poz. 296 z późn. zm. dalej: "k.p.c."). W tym zakresie sąd wskazał, że mocą postanowienia sądu spadku z 12 stycznia 2022 r. dokonano zmiany dotychczasowego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku z 5 marca 2020 r., w ten sposób, że rozszerzono krąg spadkobierców wskutek zmiany podstawy dziedziczenia. Powyższe, zdaniem sądu, nie zmienia jednak faktu, że Skarżący nadal pozostaje w kręgu spadkobierców. Przez fakt zastosowania art. 679 § 1 k.p.c. Skarżący nie utracił statusu podatnika podatku od spadków i darowizn, a wszczęte wobec niego postępowanie podatkowe w żadnym razie nie może zostać uznane za bezprzedmiotowe. Postanowienie to nie wyeliminowało z obrotu prawnego poprzedniego rozstrzygnięcia sądu spadku, ale je zmodyfikowało (zmieniło). Nie kreuje zatem dla Skarżącego nowej daty powstania zobowiązania w podatku od spadków i darowizn (taki wniosek może dotyczyć wyłącznie nowych spadkobierców, którzy zostali w tym postanowieniu wskazani, ale nie Skarżącego. Ma ono natomiast wpływ na wysokość jego zobowiązania podatkowego oraz ulgi z art. 16 ust. 1 u.p.s.d. Dlatego organ odwoławczy, posiadając wiedzę o zmianie postanowienia, dokonał właściwego (adekwatnego do nabytego udziału w spadku) ustalenia zobowiązania podatkowego, co pozostaje w zgodzie z treścią przywołanych powyżej przepisów ustawy podatkowej. Zdaniem sądu, nie można równocześnie uznać, że nabycie składników majątkowych przez Skarżącego, który nie dopełnił warunków wskazanych w art. 4a ust. 1 pkt 1 u.p.s.d., jest zwolnione z opodatkowania. Skarżący niewątpliwie złożył zeznanie podatkowe po terminie wynikającym z art. 4a ust. 1 pkt 1 ustawy i należy do I grupy dziedziczenia. Wskazany termin ma charakter materialny, w związku z tym nie może zostać przywrócony, a jego dotrzymanie jest bezwzględnym warunkiem zastosowania zwolnienia podatkowego.