Wyrok WSA w Gliwicach z dnia 31 lipca 2025 r., sygn. II SA/Gl 499/25

Zwrot nieruchomości wywłaszczonej pod budowę ośrodka wczasowo-wypoczynkowego jest niemożliwy, gdy zrealizowano cel wywłaszczenia, a stan prawny nie umożliwia przekazania jej byłym właścicielom, nawet przy błędnym zastosowaniu art. 229 u.g.n.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Rafał Wolnik, Sędziowie Sędzia WSA Wojciech Gapiński, Sędzia WSA Edyta Kędzierska (spr.), Protokolant Monika Rał, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 31 lipca 2025 r. sprawy ze skargi J. S., J. S1, B. S., B. G., J. G., H. M., K. U. na decyzję Wojewody Śląskiego z dnia 21 stycznia 2025 r. nr NWXIV.7581.3.21.2024 w przedmiocie odmowy zwrotu wywłaszczonej nieruchomości oddala skargę.

Uzasadnienie

Starosta [...] , decyzją z dnia 4 października 2024 r., wydaną na podstawie art. 142 ust. 1, art. 136 ust. 3, art. 137 ust. 1 i 2, art. 216 ust. 1 w zw. z art. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. z 2024 r. poz. 1145, dalej również u.g.n.), po rozpoznaniu wniosku J. S., J1. S1., H. M., B. S., K. U., B. G., J. G. (dalej jako strona skarżąca) – reprezentowanych przez radcę prawnego T. S. - orzekł o odmowie zwrotu wywłaszczonej nieruchomości położonej w gminie U. , obręb U. , oznaczonej jako dz. [...] (w granicy wywłaszczenia dz. [...]), objętej księgą wieczystą [...], stanowiącej własność Wodociągów Ziemi [...] Sp. z o.o. w U. W uzasadnieniu organ wskazał, że w rozpatrywanym przypadku wywłaszczenie nastąpiło przed 27 maja 1990 r. - na podstawie aktu notarialnego z dnia 19.11.1962 r. - zaś wniosek o zwrot został złożony po 22.09.2004 r. (tj. po wejściu w życie nowego brzmienia art. 137 ustawy o gospodarce nieruchomościami), zatem organ zobowiązany był ustalić, czy przedmiotowa nieruchomość została wykorzystana na cel wywłaszczenia. W kwestii ustalenia celu wywłaszczenia organ podniósł, że w powyższym akcie notarialnym powołane zostało zaświadczenie Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w K. Wydział Architektury i Nadzoru Budowlanego z dnia 6.12.1960 r. o lokalizacji szczegółowej Nr [...] zatwierdzające lokalizację szczegółową budowy ośrodka wczasowo - wypoczynkowego na terenie położonym w J.- U. Następnie organ dodał, że z zawartego w aktach sprawy załącznika graficznego do zaświadczenia o lokalizacji szczegółowej wynika, iż nieruchomość będąca przedmiotem niniejszej decyzji, mieści się w granicach lokalizacji. Poddając analizie załącznik graficzny do lokalizacji szczegółowej Nr [...] stwierdził, iż przejęta przez Skarb Państwa dz. [...] ( z której w wyniku kolejnych podziałów geodezyjnych została wydzielona dz. [...]), nie była przeznaczona pod zabudowę obiektem kubaturowym w postaci domu wczasowego. Ponadto organ wskazał, że sporządzona została dokumentacja polegająca na naniesieniu granic działki wywłaszczonej położonej w U. oznaczonej w chwili wywłaszczenia jako dz. [...] i [...] na aktualną mapę zasadniczą wraz ze spisem działek wchodzących w całości lub w części w granice obszaru, z uwzględnieniem dokumentacji archiwalnej tj. załącznika do lokalizacji szczegółowej Nr [...] z dnia 6.12.1960 r. Sporządzona przez geodetę uprawnionego dokumentacja potwierdziła, iż dz. [...] wchodzi w skład wywłaszczonej działki [...]. Ponadto z dokumentacji wynika, że na obszarze obejmującym w dacie wywłaszczenia dz. [...] inwestor nie planował budowy obiektów kubaturowych w postaci budynków wczasowo - wypoczynkowych. Organ opisał treść dokumentów archiwalnych przedłożonych przez Burmistrza U. dotyczących realizacji celu wywłaszczenia określonego w akcie notarialnym z dnia 19 listopada 1962 r. Wśród przedłożonej dokumentacji archiwalnej wymienił: - zaświadczenie o lokalizacji szczegółowej Nr [...] z 6.12.1960 r. wraz z planem stanowiącym załącznik do lokalizacji; - uchwałę Nr [...] Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w K. z dnia 13.02.1961 r. w sprawie budowy ośrodka wczasowo-wypoczynkowego w J. k/U., potwierdzającą prace przygotowawcze budowy ośrodka w J. ; - informację z dnia 8.11.1960 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej Wydział Architektury i Nadzoru Budowlanego w K. o postępie prac nad realizacją dzielnicy wczasowo - wypoczynkowej w dolinie J. ; - pismo Prezydium Miejskiej Rady Narodowej Okręgowej Dyrekcji Inwestycji Miejskich w T. z 16.12.1968 r. potwierdzające, że opracowana koncepcja zakładała budowę parkingów, pralni dzielnicowej; - mapy zieleni z 10.11.1970 r., sporządzone przez Wojewódzkie Przedsiębiorstwo Geodezyjne Gospodarki Komunalnej w K. wykonane na podstawie mapy inwentaryzacyjnej, z których wynika, iż teren objęty wnioskiem o zwrot w większości stanowił parking, natomiast widoczne są również zabudowania oczyszczalni, kotłowni oraz garaże; - decyzję Zarządu Miasta Uzdrowiska U. z dnia 26 kwietnia 1994 r. stwierdzającą nabycie z mocy prawa z dniem 5.12.1990 r. przez Przedsiębiorstwo Turystyczne S.A. "C" w U. , nieruchomości położonej w U. , oznaczonej jako dz. [...] ( wydzielonej z dz. [...] ) oraz prawa własności obiektu, tj. garaży znajdujących się na ww. działce; - wycenę szacunkową z 3.02.1994 r. nieruchomości położonej w U. , oznaczonej jako dz. [...] zabudowanej obiektem garażowym, z której wynika, iż obiekt garażowy pozostawał w użytkowaniu przez PT "C" w U. na podstawie protokołu zdawczo-odbiorczego z dnia 19.11.1979 r. Z opisu parceli wynika, iż część dz. [...] zabudowana była obiektem garażowym. Działka w większości stanowiła plac parkingowy i dojazdy z elementów betonowych (trylinki ). Rok budowy dróg i placów parkingowych jak również rok budowy obiektu garażowego, został przyjęty przez biegłego jako 1964; - protokół zdawczo-odbiorczy z dnia 6.07.1994 r. w sprawie przekazania przez PT C S.A. w U. na rzecz gminy U. , prawa użytkowania wieczystego dz. [...] , z którego treści wynika, iż garaże posadowione na tej działce zostały wybudowane w 1964 r., a PT C dysponowało działką na podstawie decyzji Zakładu Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w B. z dnia 19.11.1979 r. Na podstawie decyzji Wojewody [...] z dnia 14.11.1994 r. gmina U. stała się z mocy prawa właścicielem działki, z której w wyniku podziałów geodezyjnych została wydzielona dz. [...]. Biorąc pod uwagę zgromadzony materiał dowodowy Starosta [...] stwierdził, że w stosunku do nieruchomości oznaczonej jako dz. [...] usytuowanej w granicy dz. [...], objętej wywłaszczeniem w 1962 r., nie zostały spełnione przesłanki warunkujące jej zwrot. Wskazał, że nieruchomość oznaczona w dacie wywłaszczenia jako dz. [...] wpisuje się w obszar, na którym nastąpiła realizacja celu wywłaszczenia. Organ podkreślił, że oceny zbędności nieruchomości należy dokonywać przez pryzmat charakteru inwestycji, z powodu której doszło do wywłaszczenia, a w sytuacji, gdy celem wywłaszczenia była realizacja obiektów stanowiących tzw. infrastrukturę złożoną, wieloetapową, realizowaną przez dłuższy czas, należy przyjąć, iż poszczególne obiekty wchodzące w jej skład, stanowią elementy tej inwestycji. Charakter takiej inwestycji bezspornie zawierał w sobie przestrzeń bez zabudowy w postaci np. zieleni, parkingów, ścieżek, dróg oraz innej niezbędnej infrastruktury towarzyszącej. W związku z tym organ stwierdził, że takie zagospodarowanie nieruchomości stanowiło realizację celu wywłaszczenia pn.: Budowa ośrodka wczasowo-wypoczynkowego w U. -J. . Wskazał, że patrząc niejako "z lotu ptaka" widać wyraźnie, że wnioskowana nieruchomość tworzy – razem z innymi nieruchomościami jednorodny kompleks wczasowo – wypoczynkowy. Cała dokumentacja archiwalna koreluje ze sobą i potwierdza, iż na przedmiotowej nieruchomości nie była planowana budowa obiektów kubaturowych w postaci domów wczasowych. Organ podniósł, że uwzględnienie wniosku o zwrot wywłaszczonej nieruchomości jest uzależnione od ustalenia, iż nieruchomość ta stała się zbędna na cel określony w decyzji o wywłaszczeniu. Tylko nieruchomość, która spełnia wskazane w przepisie art. 137 ust. 1 u.g.n. warunki może być uznana za zbędną i w konsekwencji zwrócona byłym właścicielom lub ich spadkobiercom. Zadaniem organu orzekającego w tym zakresie jest więc ustalenie, czy nieruchomość została zagospodarowana zgodnie z celem wywłaszczenia. Podstawowym warunkiem zwrotu wywłaszczonej nieruchomości jest bowiem jej obiektywnie stwierdzona zbędność dla realizacji celu wywłaszczenia. Organ podkreślił, że w orzecznictwie sądowoadministracyjnym istnieje ugruntowany pogląd, iż w przypadku wywłaszczenia nieruchomości pod inwestycję obejmującą swym zasięgiem wielohektarowy obszar (w tym przypadku ośrodek wczasowo-wypoczynkowy), cel wywłaszczenia uznaje się za zrealizowany nie tylko w razie wybudowania na objętych wywłaszczeniem nieruchomościach konkretnych budynków, ale również innych obiektów związanych z potrzebami wczasowiczów oraz z prawidłowym funkcjonowaniem ośrodka wczasowo-wypoczynkowego. Dotyczy to zatem wszystkich innych obiektów i urządzeń technicznych składających się na infrastrukturę ośrodka - takich jak; budynki usługowe, urządzenia towarzyszące, ciągi komunikacyjne, parkingi, boiska sportowe, garaże, zieleń osiedlowa i ciągi piesze (chodniki).