Czy w czasie rekrutacji można pytać o narodowość i obywatelstwo

Narodowość to przynależność do określonego narodu lub grupy etnicznej. Nie wpływa ona w żaden sposób na kwestie możliwości dostępu do zatrudnienia (nie ma - i nie może mieć - znaczenia np. to czy ktoś jest narodowości polskiej, czy romskiej lub niemieckiej) i pytanie o nią byłoby nie tylko ewidentnym naruszeniem przepisów o ochronie danych osobowych ale mogłoby być także podstawą do dochodzenia roszczeń z tytułu nierównego traktowania.

Inaczej jest obywatelstwem.

Pracodawca żąda od kandydata do pracy podania danych osobowych obejmujących:

1. imię (imiona) i nazwisko,
2. datę urodzenia,
3. dane kontaktowe wskazane przez tę osobę.

Gdy jest to niezbędne do wykonywania pracy określonego rodzaju lub na określonym stanowisku pracodawca żąda także podania danych osobowych obejmujących:

1. wykształcenie,
2. kwalifikacje zawodowe,
3. przebieg dotychczasowego zatrudnienia.

Od pracownika pracodawca żąda podania dodatkowo danych osobowych obejmujących:

1. adres zamieszkania,
2. numer PESEL, a w przypadku jego braku - rodzaj i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość,
3. inne dane osobowe pracownika, a także dane osobowe dzieci pracownika i innych członków jego najbliższej rodziny, jeżeli podanie takich danych jest konieczne ze względu na korzystanie przez pracownika ze szczególnych uprawnień przewidzianych w prawie pracy,
4. wykształcenie i przebieg dotychczasowego zatrudnienia, jeżeli nie istniała podstawa do ich żądania od osoby ubiegającej się o zatrudnienie,
5. numer rachunku płatniczego, jeżeli pracownik nie złożył wniosku o wypłatę wynagrodzenia do rąk własnych.

Pracodawca żąda podania innych danych osobowych niż wyżej tylko wtedy, gdy jest to niezbędne do zrealizowania uprawnienia lub spełnienia obowiązku wynikającego z przepisu prawa.

Jak widać wprost przepisy nie dają podstaw do uzyskania od kandydata do pracy informacji o obywatelstwie.

Takie pytanie na pewno może paść podczas rekrutacji na stanowiska, na których zatrudnienie może obejmować tylko obywateli polskich (np. służba cywilna).

Najczęściej wskazuje się, że w innych przypadkach domaganie się informacji o obywatelstwie jest niedopuszczalne.

W ocenie autora jest ono jednak uzasadnione przepisami odrębnymi dotyczącymi zatrudniania cudzoziemców i ograniczającymi swobodny dostęp ich do rynku pracy w Polsce. Bez uzyskania informacji o obywatelstwie pracodawca nie może dokonać oceny konieczności podjęcia oraz zakresu działań związanych z legalnym zatrudnieniem danej osoby, oceny potencjalnego okresu, na jaki dana osoba może zostać zatrudniona, daty możliwego zatrudnienia. Stąd przyjmuję, że podstawą domagania się podania informacji o obywatelstwie są przepisy dotyczące cudzoziemców.

Marek Rotkiewicz

prawnik specjalizujący się w prawie pracy, specjalista z zakresu kadr i zatrudnienia