Interpretacja indywidualna z dnia 30 października 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP2-2.4010.403.2025.1.PK

Interpretacja indywidualna

– stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych w zakresie uznania, że:

·wypłacone wynagrodzenie earn-out, wynikające z umowy nabycia udziałów, będzie stanowić dla Spółki pośredni koszt uzyskania przychodów potrącalny w dacie poniesienia zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT – jest prawidłowe;

·w związku ze zbyciem udziałów w celu ich umorzenia, będą mieli Państwo prawo do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów w wysokości wydatków na objęcie i nabycie tych udziałów – jest prawidłowe;

·w przypadku, gdy wydatki na nabycie udziałów będą wyższe niż przychody z tytułu ich zbycia, będą Państwo uprawnieni do rozpoznania straty podatkowej ze źródła zyski kapitałowe – jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

8 sierpnia 2025 r. wpłynął Państwa wniosek z 8 sierpnia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczący sposobu rozliczenia podatkowego wypłacanych tytułem opisanych kwot earn-out oraz rozliczenia podatkowego transakcji zbycia udziałów w celu umorzenia. Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Spółka A. Sp. z o.o. (dalej: Wnioskodawca lub Spółka) jest polskim rezydentem podatkowym, posiadającym nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce. Spółka zajmuje się (…).

Głównym przedmiotem działalności Spółki jest (…).

Spółka jest wspólnikiem kilkunastu spółek, w tym spółki B. Spółka z o. o. (dawniej: C. Spółka z o. o.) z siedzibą w (…), w której w chwili obecnej posiada 2400 udziałów o wartości nominalnej 240 000 zł.

B. Sp. z o.o. (dalej: B.) jest polskim rezydentem podatkowym. Przedmiotem działalności B. jest działalność (…). B. posiada udziały w sześciu spółkach portfelowych (dalej: Spółki Portfelowe).

Spółka weszła w posiadanie udziałów B. w następujący sposób:

1.1397 udziałów zostało objętych za wkład pieniężny. Objęcie następowało w drodze sześciokrotnego podnoszenia kapitału zakładowego B.:

•w marcu 2021 przy założeniu B. – 900 udziałów za kwotę 90 000 zł;

•w kwietniu 2021 – 270 udziałów za kwotę 1 910 000,00 zł (słownie: jeden milion dziewięćset dziesięć tysięcy złotych), przy czym kwota równa ich wartości nominalnej, tj. 27 000,00 zł (słownie: dwadzieścia siedem tysięcy złotych) została przekazana na kapitał zakładowy B., a kwota 1 883 000,00 zł (słownie: jeden milion osiemset osiemdziesiąt trzy tysiące złotych) została przeznaczona na kapitał zapasowy B. (agio);

•w październiku 2021 – 90 udziałów za kwotę 2 000 000,00 zł (słownie: dwa miliony złotych), przy czym kwota równa ich wartości nominalnej tj. 9 000,00 zł (słownie: dziewięć tysięcy złotych) została przekazana na kapitał zakładowy B., a kwota 1 991 000,00 zł (słownie: jeden milion dziewięćset dziewięćdziesiąt jeden tysięcy) została przeznaczona na kapitał zapasowy B. (agio);

•w listopadzie 2022 – 20 udziałów za kwotę 2 000 000,00 zł (słownie: dwa miliony złotych), przy czym kwota równa ich wartości nominalnej tj. 2 000,00 zł (słownie: dwa tysiące złotych) została przekazana na kapitał zakładowy B. a kwota 1 998 000,00 zł (słownie: jeden milion dziewięćset dziewięćdziesiąt osiem tysięcy) została przeznaczona na kapitał zapasowy B. (agio).

•w grudniu 2023 – 70 udziałów za kwotę 2 000 000,00 zł (słownie: dwa miliony złotych), przy czym kwota równa ich wartości nominalnej, tj. 7 000,00 zł (słownie: siedem tysięcy złotych 00/100) została przekazana na kapitał zakładowy B., a kwota 1 993 000,00 zł (słownie: jeden milion dziewięćset dziewięćdziesiąt trzy tysiące złotych 00/100), stanowiąca nadwyżkę ponad łączną wartość nominalną obejmowanych udziałów, została przeznaczona na kapitał zapasowy B. (agio);

•w lipcu 2024 – 47 udziałów za kwotę 1 260 000,00 zł (słownie: jeden milion dwieście sześćdziesiąt tysięcy złotych), przy czym kwota równa ich wartości nominalnej, tj. 4 700,00 zł (słownie: cztery tysiące siedemset złotych) została przekazana na kapitał zakładowy B., a kwota 1 255 300,00 zł (słownie: jeden milion dwieście pięćdziesiąt pięć tysięcy trzysta złotych), stanowiąca nadwyżkę ponad łączną wartość nominalną obejmowanych udziałów, została przeznaczona na kapitał zapasowy Spółki (agio);

Środki wnoszone przez Wnioskodawcę do B., tytułem objęcia udziałów, były przeznaczane przez B. na nabywanie udziałów w Spółkach Portfelowych.

2.7 udziałów zostało nabytych od dotychczasowego wspólnika w grudniu 2022;

3.960 udziałów zostało nabyte od trzech pozostałych wspólników B., w drodze transakcji sprzedaży udziałów, dokonanej w marcu 2025.

Zgodnie z umową sprzedaży 960 udziałów w marcu 2025 roku cena za ich nabycie jest płatna w dwóch częściach:

a)część główna (w kwocie 1 800 000 zł) płatna w związku z przeniesieniem własności udziałów (płatność jest dokonywana w kilku transzach);

b)część dodatkowa w postaci tzw. earn-outu, płatna w przypadku wystąpienia określonych w umowie zdarzeń, tzw. Exitów. Przypadki Exitów oraz zasady ich rozliczania są szczegółowo opisane w umowie sprzedaży i są związane z rozporządzeniem przez Kupującego (Wnioskodawcę) udziałami B., lub rozporządzeniem przez B. udziałami Spółek Portfelowych. Wynagrodzenie earn-out ma charakter warunkowy, zależny od przyszłych, niepewnych zdarzeń, których zaistnienie i wartość nie są możliwe do określenia w momencie zawarcia umowy.

Wypłata bądź brak wypłaty dodatkowego – warunkowego – wynagrodzenia (earn-out) nie jest warunkiem przeniesienia własności udziałów. Przeniesienie własności udziałów nastąpiło po zapłacie pierwszej transzy, jeszcze przed spełnieniem warunków wskazanych do wypłaty earn-out. Osobną umową Spółka nabyła 36 udziałów od ostatniego wspólnika B., na takich samych zasadach wynagrodzenia określonych jak wyżej.

W związku z nabyciem udziałów, obecnie Wnioskodawca posiada 100% udziałów B. Spółka, w związku ze swoją długofalową strategią i rozbudowaną strukturą, planuje dokonać jej restrukturyzacji. Jednym z rozważanych elementów tej restrukturyzacji jest zmniejszenie zaangażowania kapitałowego w B., poprzez zmniejszenie ilości posiadanych w niej udziałów. W związku z tym, Spółka zamierza dokonać zbycia w celu umorzenia za wynagrodzeniem znacznej części udziałów B., tj.

•1397 udziałów objętych za wkład pieniężny

•części z 1003 udziałów nabytych w drodze transakcji nabycia udziałów.

Spółka jest zainteresowana pozyskaniem interpretacji indywidualnej w zakresie sposobu rozliczenia podatkowego kwot wypłacanych tytułem opisanych powyżej earn-outów oraz rozliczenia podatkowego transakcji zbycia udziałów w celu umorzenia.

Pytania

1)Czy wypłacone wynagrodzenie dodatkowe (earn-out) wynikające z umowy nabycia udziałów B. będzie stanowić dla Spółki pośredni koszt uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT potrącalny w dacie poniesienia zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT?

2)Czy w związku z transakcją zbycia udziałów w B. w celu ich umorzenia Wnioskodawca będzie miał prawo do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów w wysokości wydatków na objęcie i nabycie tych udziałów i w przypadku, gdy wydatki te będą wyższe niż przychody z tytułu zbycia, Wnioskodawca będzie uprawniony do rozpoznania straty podatkowej ze źródła zyski kapitałowe?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad 1) Zdaniem Wnioskodawcy, wypłacone wynagrodzenie dodatkowe (earn-out) wynikające z umowy nabycia udziałów B. będzie stanowić dla Spółki pośredni koszt uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT potrącalny w dacie poniesienia zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT.

Ad 2) Zdaniem Wnioskodawcy, w związku z transakcją zbycia udziałów w B. w celu umorzenia Wnioskodawca będzie miał prawo do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów w wysokości wydatków na nabycie tych udziałów i w przypadku, gdy wydatki te będą wyższe niż przychody z tytułu zbycia, Wnioskodawca będzie uprawniony do rozpoznania straty podatkowej ze źródła zyski kapitałowe.

UZASADNIENIE

Ad 1

Zgodnie z treścią art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej: ustawa o CIT), kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Zatem stosownie do treści art. 15 ust. 1 ustawy o CIT przyjmuje się, że, aby uznać dany wydatek za koszt uzyskania przychodów, powinny zostać spełnione następujące warunki:

1)faktyczne poniesienie danego wydatku przez podatnika (definitywny charakter wydatku);

2)istnienie związku poniesionego wydatku z prowadzoną działalnością gospodarczą podatnika;

3)celowość poniesionego wydatku, tj. istnienie związku poniesionego wydatku z przychodami albo zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodu oraz

4)poniesiony wydatek nie został wymieniony w katalogu kosztów niestanowiących kosztów uzyskania przychodów wskazanym w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

W tym miejscu należy zwrócić uwagę, że zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8 ww. ustawy, wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia albo umorzenia tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 7e.

Z powyższego wynika, że możliwość rozpoznania wydatków na nabycie udziałów (akcji) jest odroczona w czasie do momentu zbycia tych udziałów (akcji). Przepisy ustawy o CIT nie definiują wprost, co należy rozumieć pod pojęciem wydatków na nabycie lub objęcie udziałów/akcji. Jednakże z orzecznictwa sądów administracyjnych wynika, że pod tym pojęciem należy rozumieć jedynie wydatki bezpośrednio związane z nabyciem akcji lub udziałów.

Innymi słowy chodzi o wydatki bezpośrednio warunkujące nabycie udziałów, bez których poniesienia nie byłoby możliwe nabycie udziałów i muszą one wprost dotyczyć transakcji nabycia udziałów. Użycie zatem przez ustawodawcę określenia „wydatki na nabycie”, o których mowa w tym przepisie oznacza, że do kosztów uzyskania przychodów – ale dopiero z chwilą sprzedaży udziałów lub akcji – zalicza się wydatki bezpośrednio warunkujące nabycie tych udziałów lub akcji, czyli takie, bez których poniesienia skuteczne nabycie udziałów lub akcji nie byłoby możliwe. Takimi wydatkami są np. cena zakupu udziałów lub akcji, prowizja biura maklerskiego, podatek od czynności cywilnoprawnych, związane z ich zakupem. Tym samym, zasada ta nie odnosi się do innych wydatków, które nie były wydatkami na nabycie udziałów lub akcji (por. wyrok NSA z dnia 5 lutego 2021 r., sygn. akt II FSK 688/19).

W związku z powyższym zdaniem Wnioskodawcy uznać należy, że wymienione we wniosku wydatki na uregulowanie zobowiązania w postaci tzw. „earn-out” nie są kosztami, o których mowa w art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT albowiem nie stanowią one ceny nabycia udziałów i nie warunkowały skuteczności ich nabycia. Wydatki tego rodzaju stanowią bowiem dodatkowe wynagrodzenie wypłacane zbywcy w sytuacji, gdy w określonym czasie nabyta spółka osiągnie określone wskaźniki. Wobec tego klauzula earn-out pełni funkcję podziału uzyskanych rezultatów ekonomicznych, a jej cechą charakterystyczną jest brak pewności co do tego, kiedy oraz czy w ogóle dodatkowa, warunkowa część wynagrodzenia zostanie wypłacona.

Dlatego w opinii Wnioskodawcy wypłata earn-outu nie powinna być rozpatrywana w kategoriach „wydatków na nabycie udziałów” w rozumieniu art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT, lecz jako koszt uzyskania przychodów poniesiony w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT rozpatrywany na zasadach ogólnych, jako koszt inny niż koszt bezpośrednio związany z przychodami (koszt pośredni).

Jednocześnie nie można mieć wątpliwości, że w omawianym zdarzeniu przyszłym spełnione będą ogólne warunki określone w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Wydatek na earn-out związany jest z profilem działalności Wnioskodawcy, a nabycie udziałów zostało dokonane w celu restrukturyzacji i dalszego rozwoju działalności gospodarczej Wnioskodawcy, a więc w celu osiągnięcia przychodu albo zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodu.

Warto w tym miejscu wskazać wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 września 2024 r., sygn. akt II FSK 280/24, zgodnie z którym:

„Wprowadzona do umowy sprzedaży udziałów klauzula »earn-out«, nie stanowiła ani ceny, ani nie warunkowała skuteczności ich nabycia, pełniła natomiast funkcję »podziału« uzyskanych przez spółkę w przyszłości rezultatów ekonomicznych, które potencjalnie mogły wystąpić, ale nie musiały. Należy więc zapłacone dodatkowe wynagrodzenie z tytułu »earn-out« uznać za pośredni koszt uzyskania przychodu w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, poniesiony w celu zachowania źródła przychodów i potrącony w dacie jego poniesienia, czyli spłaty zobowiązania, zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT”.

Jeżeli chodzi o klasyfikację kosztu do określonego źródła przychodu, to zdaniem Wnioskodawcy należy w pierwszej kolejności ustalić, czy poniesiono go w celu uzyskania przychodów z jednego ze źródeł przychodów. Jeżeli bowiem możliwe jest ustalenie jednego źródła przychodów, które mają być osiągnięte poprzez poniesienie danego kosztu, koszty te należy przypisać wyłącznie do tego źródła. Natomiast jeżeli kosztu, o którym mowa w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT nie można przypisać tylko do konkretnych przychodów, podatnik powinien dokonać alokacji kosztu, zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 15 ust. 2, ust. 2a, ust. 2b ustawy o CIT, przy czym zasada uregulowana w art. 15 ust. 2b ustawy o CIT. odnosi się wyłącznie do kosztów innych niż bezpośrednio związane z przychodem i tylko do podatników, którzy osiągają dochody z obu źródeł przychodów wskazanych w art. 7 ust. 1 ustawy o CIT.

Jednocześnie wskazać należy na pogląd wyrażony w wyroku NSA z 14 lutego 2023 r., sygn. akt II FSK1969/20, zgodnie z którym:

„wydatki związane z nabyciem akcji lub udziałów, inne niż wskazane w art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT mogą być kwalifikowane na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT jako koszty uzyskania przychodów z działalności niestanowiącej zysków kapitałowych, o których mowa w art. 7b u.p.d.o.p., obejmującej działalność gospodarczą nabywcy akcji lub udziałów.

Zatem w sytuacji ponoszenia kosztów innych niż bezpośrednio związane z przychodami z zysków kapitałowych lub z innych źródeł przychodów, czyli kosztów pośrednich, a zarazem uzyskiwaniu przychodów z obu źródeł, to koszty te, na podstawie art. 15 ust. 2b ustawy o CIT można przypisać do każdego z tych źródeł przychodów w ten sposób, że powyższe koszty ustala się w takim stosunku, w jakim pozostają osiągnięte w roku podatkowym przychody z tych źródeł w ogólnej kwocie przychodów.

Ad 2

Przed dokonaniem analizy przepisów prawa podatkowego regulujących kwestię opodatkowania dobrowolnego umorzenia udziałów za wynagrodzeniem, należy przytoczyć oraz omówić treść przepisów prawa handlowego regulujących tę materię.

Zgodnie z treścią art. 199 § 1 kodeksu spółek handlowych (dalej: KSH) udział może być umorzony jedynie po wpisie spółki do rejestru i tylko w przypadku, gdy umowa spółki tak stanowi. Udział może być umorzony za zgodą wspólnika w drodze nabycia udziału przez spółkę (umorzenie dobrowolne) albo bez zgody wspólnika (umorzenie przymusowe). Przesłanki i tryb przymusowego umorzenia określa umowa spółki.

Na gruncie powyższego przepisu, w przypadku dobrowolnego umorzenia udziałów za wynagrodzeniem w istocie mamy do czynienia z ich odpłatnym zbyciem w celu umorzenia, które następuje poprzez nabycie udziałów przez spółkę. Dyspozycja tego przepisu potwierdza, iż sama czynność umorzenia udziałów może wystąpić dopiero w ślad za ich wcześniejszym nabyciem. Przepisy KSH w przypadku sp. z o.o. oraz spółki akcyjnej rozróżniają trzy tryby umorzenia udziałów (akcji) dobrowolne, przymusowe i automatyczne. Jak zostało wskazane w opisie zdarzenia przyszłego, przedmiotem wniosku o wydanie indywidualnej interpretacji przepisów prawa podatkowego jest dokonanie umorzenia dobrowolnego. Za umarzane udziały B. wypłaci na rzecz Wnioskodawcy wynagrodzenie, którego wartość może być niższa niż wartość wydatków poniesionych przez Spółkę na nabycie lub objęcie tych udziałów.

Wskazać należy, że dla oceny skutków na gruncie ustawy o CIT w zakresie rozpoznania przychodu oraz kosztów uzyskania przychodów, kwestią kluczową jest opisywana czynność zbycia udziałów (akcji) w celu ich późniejszego umorzenia. W istocie mamy do czynienia bowiem właśnie z czynnością zbycia udziałów (akcji) – jako jedną częścią składową szerszej czynności prawnej (tj. umorzenia udziałów w spółce z o.o.).

Przechodząc na grunt przepisów prawa podatkowego, należy wskazać, iż rozróżnienie rodzajów umorzenia udziałów (akcji) jest istotne także na gruncie ustawy o CIT, która przewiduje odmienną kwalifikację podatkową dla umorzenia dobrowolnego oraz umorzenia przymusowego i automatycznego.

Przychód z tytułu przymusowego lub automatycznego umorzenia udziałów (akcji) w świetle art. 7b ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o CIT kwalifikowany jest jako przychód z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, gdyż jest w nim mowa o przychodach z umorzenia udziałów.

Natomiast przychód ze zbycia udziałów w celu ich dobrowolnego umorzenia, jako przypadek przychodu ze zbycia udziałów (akcji) w ogólności, kwalifikowany jest jako przychód z udziału w osobie prawnej, inny niż przychód z tytułu udziału w zyskach osób prawnych.

Jak stanowi bowiem art. 7b ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o CIT, za przychody z zysków kapitałowych uważa się inne, niż określone w pkt1 i 2, przychody z udziału (akcji) w osobie prawnej lub spółce, o której mowa w art. 1 ust. 3, w tym przychody ze zbycia udziału (akcji), w tym ze zbycia dokonanego celem ich umorzenia.

Zdaniem Wnioskodawcy, należne Spółce wynagrodzenie z tytułu umorzenia jej udziałów (akcji) w spółkach zależnych podlega opodatkowaniu na zasadach ogólnych (art. 7 ust. 1-2 ustawy o CIT).

W świetle art. 7 ust. 1 ustawy o CIT, przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód stanowiący sumę dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów. W przypadkach, o których mowa w art. 21, art. 22 i art. 24b, przedmiotem opodatkowania jest przychód.

Jednocześnie zgodnie z treścią art. 7 ust. 2 ustawy o CIT, dochodem ze źródła przychodów, z zastrzeżeniem art. 11c, art. 11i, art. 24a, art. 24b, art. 24ca, art. 24d i art. 24f, jest nadwyżka sumy przychodów uzyskanych z tego źródła przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów.

Mimo, iż przychód z tytułu zbycia udziałów (akcji) w celu ich umorzenia powinien być zaliczony do przychodów z zysków kapitałowych w świetle zamkniętego katalogu zawartego w art. 7b ustawy o CIT, to nie jest to jednak przychód taki, jak przychód z dywidend oraz innych przychodów (dochodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych, mając na względzie, że przychód ze zbycia udziałów (akcji) w celu umorzenia został uregulowany w odrębnej kategorii przychodów z zysków kapitałowych. Przychody ze zbycia udziałów (akcji) w celu ich umorzenia są zaliczone do ujętego odrębnie w ramach art. 7b ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o CIT źródła przychodów z zysków kapitałowych - innego niż określone w art. 7b ust. 1 pkt 1 przychody z udziału w zyskach osób prawnych.

Przepisy ustawy o CIT jasno ustanawiają odmienne zasady opodatkowania dla wybranych przychodów z zysków kapitałowych, tj. przychodów z udziału w zyskach osób prawnych. Bowiem jak wskazuje art. 22 ust. 1 ustawy o CIT, podatek dochodowy od określonych w art. 7b ust. 1 pkt 1 przychodów z dywidend oraz innych przychodów (dochodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych mających siedzibę lub zarząd na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej ustala się w wysokości 19% uzyskanego przychodu (dochodu) – tzw. opodatkowanie ryczałtowe.

Natomiast pozostałe kategorie przychodów z zysków kapitałowych podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych, tj. od dochodu stanowiącego różnicę między przychodem a kosztami uzyskania przychodów. Powyższe oznacza, że zbycie udziałów (akcji) w celu ich umorzenia nie jest opodatkowane w sposób ryczałtowy i w aktualnym stanie prawnym na gruncie ustawy o CIT traktuje się je analogicznie do każdego innego odpłatnego zbycia udziałów (akcji).

Opodatkowaniu w sposób ryczałtowy podlega zatem jedynie konkretnie określone źródło zysków kapitałowych, tj. art. 7b ust. 1 pkt 1 (przychody z dywidend oraz z tytułu udziału w zyskach osób prawnych). Do tej kategorii nie zaliczono przychodu określonego na podstawie art. 7b ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o CIT, który to przychód jednak podlega kumulacji z innymi zyskami kapitałowymi i jest opodatkowany podatkiem na zasadach ogólnych.

Ponadto, zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku dobrowolnego umorzenia udziałów (akcji) za wynagrodzeniem nie znajdzie zastosowania art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o CIT, który stanowi, że do przychodów nie zalicza się zwróconych udziałów lub wkładów w spółdzielni, umorzenia udziałów (akcji) w spółce, w tym kwot otrzymanych z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz takiej spółki w celu umorzenia tych udziałów (akcji) – w części stanowiącej koszt ich nabycia bądź objęcia. Zastosowanie wskazanego przepisu prowadziłoby do braku możliwości rozpoznania w rozliczeniu podatkowym straty, tj. nadwyżki kosztów uzyskania przychodów nad przychodem uzyskanym z dobrowolnego umorzenia udziałów (akcji).

W aktualnym stanie prawnym brak jest podstaw do uznania, iż powyższy przepis może stanowić samodzielną podstawę do opodatkowania zbycia udziałów (akcji) w celu ich umorzenia. W tym miejscu należy podkreślić, że od 1 stycznia 2011 r. do końca 2017 r. przychód uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) na rzecz spółki w celu ich umorzenia był traktowany jako przychód z działalności gospodarczej przez podatnika.

Ustawą z dnia 25 listopada 2010 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne, ustawodawca zdecydował się uchylić art. 10 ust. 1 pkt 2 ustawy o CIT. W brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2010 r. przepis ten stanowił, iż dochody uzyskane z odpłatnego zbycia udziałów na rzecz spółki, w celu umorzenia tych udziałów, były traktowane jako dochód (przychód) z udziału w zyskach osób prawnych. Wobec tego do końca 2010 r. dochód ten rozliczany był na zasadach przewidzianych w art. 22 ust. 1 ustawy o CIT.

Wówczas nie było wątpliwości, że art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o CIT, uznający za przychód jedynie nadwyżkę ceny sprzedaży udziałów (akcji) nad ceną jej nabycia, nie stoi w sprzeczności z przyjętą, ryczałtową formą opodatkowania takich transakcji.

Od 1 stycznia 2011 r. do końca 2017 r. (do czasu wprowadzenia podziału na dwa źródła przychodów) przychód uzyskany z odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w celu ich umorzenia, przestał być przychodem z udziału w zyskach osób prawnych, stając się przychodem z działalności gospodarczej.

W tym miejscu należy wskazać, iż zgodnie z jednolitym orzecznictwem Naczelnego Sądu Administracyjnego zachowanie w tekście ustawy od 2011 r., przepisu art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o CIT, należy traktować jako błąd legislacyjny, gdyż pozostawał on w sprzeczności z innymi regulacjami ustawy o CIT.

Jak słusznie wskazał NSA w wyroku z dnia 16 czerwca 2015 r. o sygn. akt II FSK 1249/13:

„w stanie prawnym obowiązującym po nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 25 listopada 2010 r., wykładnia systemowa przy zastosowaniu zasady racjonalnego ustawodawcy pozwala na uznanie, iż przy zbyciu udziałów (akcji) w celu ich umorzenia należy zastosować przepisy art. 7 ust. 1 i ust. 2 w zw. z art. 12 ust. 3, oraz art. 15 ust. 1 w związku z art. 16 ust. 1 pkt 8 u.p.d.o.p. Zastosowanie powyższych przepisów wyklucza możliwość zastosowania przy opodatkowaniu takich czynności przepisu art. 12 ust. 4 pkt 3 u.p.d.o.p. W konsekwencji ustalając dochód do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych, w przypadku odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w celu ich umorzenia, otrzymane wynagrodzenie należy pomniejszyć o wydatki poniesione na nabycie bądź objęcie udziałów (akcji)”.

Tożsame stanowisko dotyczące okresu 2010-2017 zostało przyjęte również w następujących wyrokach NSA:

•z 19 sierpnia 2015 r. o sygn. akt II FSK 1747/13,

•z 28 września 2018 r. o sygn. akt II FSK 2655/16

•z 14 listopada 2018 r. o sygn. akt II FSK 234/17,

•z 16 maja 2019 r. o sygn. akt II FSK 1488/17,

•z 21 listopada 2019 r. o sygn. akt II FSK 4001/17.

Należy zauważyć, że w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2018 r. ustawodawca w art. 7b ustawy o CIT wyodrębnił źródło przychodów z zysków kapitałowych, do których, na podstawie art. 7b ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o CIT, zaliczył również przychody ze zbycia udziału (akcji), w tym ze zbycia dokonanego celem ich umorzenia. Niemniej jednak przychody z takich czynności w dalszym ciągu podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych, z uwagi na brzmienie art. 22 ust. 1 ustawy o CIT, który jest ograniczony wyłącznie do przychodów z dywidend i udziału w zyskach osób prawnych.

Wobec tego zastosowanie art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o CIT stoi w sprzeczności z pozostałymi regulacjami ustawy, a jego pozostawienie należy traktować wyłącznie jako pomyłkę legislacyjną. Wobec tego aktualne pozostają stanowiska wyrażone w wyżej przytoczonych orzeczeniach NSA. Spółka pragnie podkreślić, że również w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2018 r. sądy administracyjne w wydawanych orzeczeniach wskazują, iż przychody z dobrowolnego umorzenia udziałów należy rozliczyć na zasadach ogólnych.

NSA w wyroku z 1 czerwca 2021 r. o sygn. akt II FSK 482/21, powołując się orzeczenia dotyczące rozliczenia przychodu z dobrowolnego umorzenia udziałów, w stanie prawnym obowiązującym w latach 2011-2017, uznał, że mają one zastosowanie również do stanu prawnego obowiązującego od 1 stycznia 2018 r.

W uzasadnieniu ww. wyroku NSA wskazał, że:

„w pełni podzielając zaprezentowane we wskazanych wyrokach stanowisko, Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę odwołuje się do przedstawionej w nich argumentacji. Stanowisko wyrażone w tych orzeczeniach jest, co istotne w tej sprawie, aktualne również na gruncie stanu prawnego obowiązującego od 1 stycznia 2018 r. (...) Przepis ten w obecnym stanie prawnym pozostaje w sprzeczności z innymi regulacjami. W ocenie Naczelnego Sądu Administracyjnego - wbrew stanowisku Organu podatkowego wyrażonemu w skardze kasacyjnej - art. 12 ust. 4 pkt 3 u.p.d.o.p. nie może być stosowany w oderwaniu od celu, jaki przyświecał ustawodawcy w ramach nowelizacji ustawy podatkowej. Intencją ustawodawcy było zrównanie podatkowego traktowania odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w celu ich umorzenia z każdym innym odpłatnym zbyciem udziałów (akcji)”.

Podobnie uznał również m.in. WSA w Warszawie w wyroku z 16 maja 2023 r. o sygn. akt III SA/Wa 175/23 wskazując, że:

„(...) także w stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2018 r. aktualna jest teza, że brak jest możliwości stosowania samego przepisu art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o CIT dla opodatkowania zbycia udziałów (akcji) w celu ich umorzenia. Także po wejściu w życie nowelizacji z 2017 r. wykładnia systemowa - przy zastosowaniu zasady racjonalnego ustawodawcy - pozwala bowiem na uznanie, że przy zbyciu udziałów (akcji) w celu ich umorzenia, należy zastosować art. 7 ust. 1 i ust. 2 w zw. z art. 12 ust. 3, oraz art. 15 ust. 1 w zw. z art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT.

Zastosowanie tych przepisów wyklucza natomiast możliwość zastosowania przy opodatkowaniu takich czynności art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o CIT. W konsekwencji, ustalając dochód do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych w przypadku odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w celu ich umorzenia, otrzymane wynagrodzenie należy pomniejszyć o wydatki poniesione na nabycie bądź objęcie udziałów (akcji). Może też się zdarzyć, że u podatnika powstanie z tego tytułu strata”.

Tożsame stanowiska zostały zaprezentowane również w następujących wyrokach:

•NSA z 29 listopada 2022 r. o sygn. akt II FSK 753/20;

•WSA w Gliwicach z 21 października 2021 r. o sygn. akt I SA/Gl 756/21;

•WSA w Warszawie z 25 listopada 2021 r. o sygn. akt III SA/Wa 898/21;

•WSA w Warszawie z 10 listopada 2020 r. o sygn. akt III SA/Wa 907/20.

W konsekwencji tego, że rozliczenie przychodów z umorzenia udziałów powinno zostać dokonane na zasadach ogólnych, do zbycia udziałów celem umorzenia zastosowanie znajdzie wspomniany wcześniej art. 7 ust. 1 i 2, a także art. 12 ust. 3 ustawy o CIT. To z kolei implikuje, że do kosztów uzyskania przychodów rozpoznawanych z tytułu dobrowolnego umorzenia stosuje się art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, z zastrzeżeniem wskazanym w art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT. Takie podatkowe traktowanie rozliczenia dobrowolnego umorzenia udziałów (akcji) powoduje również, iż w przypadku gdy wystąpi nadwyżka wydatków poniesionych na nabycie lub objęcie udziałów (akcji) ponad otrzymane wynagrodzenie z tytułu umorzenia, u podatnika może wystąpić strata.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1. Koszty poniesione w walutach obcych przelicza się na złote według kursu średniego ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski z ostatniego dnia roboczego poprzedzającego dzień poniesienia kosztu.

Jak wskazuje art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT, nie uważa się za koszty uzyskania przychodów wydatków na objęcie lub nabycie udziałów albo wkładów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, a także wydatków na nabycie tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych; wydatki takie są jednak kosztem uzyskania przychodu z odpłatnego zbycia tych udziałów w spółdzielni, udziałów (akcji) oraz papierów wartościowych, w tym z tytułu wykupu przez emitenta papierów wartościowych, a także z odkupienia albo umorzenia tytułów uczestnictwa w funduszach kapitałowych, z zastrzeżeniem ust. 7e, w części nie zaliczonej w jakiejkolwiek formie do kosztów uzyskania przychodów.

Wskazana regulacja odnosi się do momentu rozpoznania kosztów uzyskania przychodu – wskazując, iż momentem właściwym dla rozpoznania kosztu uzyskania przychodu jest dopiero moment zbycia udziałów (akcji).

Należy uznać, iż poniesione przez Wnioskodawcę w przeszłości wydatki związane z nabyciem lub objęciem udziałów (akcji) w B., spełniają kryteria uregulowane w art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, a tym samym mogą być zaliczone do kosztów podatkowych, zgodnie z art. 16 ust. 1 pkt 8 ustawy o CIT, w momencie odpłatnego zbycia udziałów (akcji) celem ich umorzenia. Przedmiotowe wydatki zostały przez Wnioskodawcę w przeszłości poniesione, definitywnie pomniejszając majątek Spółki.

Zastosowanie tych przepisów wyklucza natomiast możliwość zastosowania przy opodatkowaniu takich czynności art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o CIT. W konsekwencji, ustalając dochód do opodatkowania podatkiem dochodowym od osób prawnych w przypadku odpłatnego zbycia udziałów (akcji) w celu ich umorzenia, otrzymane wynagrodzenie należy pomniejszyć o wydatki poniesione na nabycie bądź objęcie udziałów (akcji). Może też się zdarzyć, że u podatnika powstanie z tego tytułu strata.

W związku z powyższym, zdaniem Wnioskodawcy, w przypadku, gdy w wyniku dobrowolnego umorzenia udziałów (akcji) w B. za wynagrodzeniem powstanie strata z tytułu nadwyżki kosztów nabycia udziałów nad przychodem, ustalonym zgodnie z art. 7b ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o CIT, tj. wynagrodzeniem otrzymanym z tytułu ich dobrowolnego umorzenia – Wnioskodawca będzie uprawniony do rozpoznania takiej straty w dochodzie z zysków kapitałowych.

W konsekwencji, w ocenie Wnioskodawcy, samo pozostawienie w tekście ustawy o CIT przepisu art. 12 ust. 4 pkt 3 nie może być odczytywane jako przeszkoda dla możliwości rozpoznania straty z tytułu dobrowolnego umorzenia udziałów lub akcji (w ramach dochodu z zysków kapitałowych), w sytuacji gdy utrwalona linia orzecznicza sądów administracyjnych nakazuje pominięcie ww. przepisu w toku wykładni przepisów ustawy o CIT celem określenia skutków dobrowolnego umorzenia udziałów (akcji).

Końcowo – z zaznaczeniem, że dotyczy to obu pytań przedstawionych w niniejszym wniosku – Wnioskodawca pragnie również wskazać, że Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej zobowiązany jest do uwzględniania orzeczeń sądów administracyjnych zapadłych w innych sprawach dotyczących analogicznych sytuacji prawnopodatkowych. Choć orzecznictwo sądowe nie ma charakteru prawotwórczego, to w zakresie indywidualnych interpretacji przepisów prawa podatkowego zyskuje ono szczególne znaczenie.

Jak słusznie wskazał NSA w wyroku z 21 listopada 2012 r. o sygn. akt II FSK 545/11:

„Obowiązujący od 1 lipca 2007 r. art. 14e § 1 Ordynacji podatkowej wychodzi poza zasadę związania wyrokiem tylko w sprawie, w której on zapadł i nadaje orzecznictwu sądów administracyjnych walor normatywny także w stosunku do innych indywidualnych spraw załatwianych w drodze interpretacji przepisów prawa podatkowego (interpretacji indywidualnych). Od tej daty orzecznictwo to stało się istotnym miernikiem legalności wydawanych interpretacji indywidualnych. Jego nieuzasadnione zaś pomijanie narusza wyrażoną w art. 121 § 1 ord. pod. zasadę prowadzenia postępowania podatkowego w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych”.

Podobnie wskazują również inne wyroki NSA oraz wojewódzkie sądy administracyjne, które w wydawanych orzeczeniach obligują organy podatkowe do uwzględniania wyroków sądów administracyjnych, na które powołuje się podatnik. Tytułem przykładu:

•Wyrok NSA z 12 sierpnia 2021 r. o sygn. akt II FSK 2890/20: „Organ wydający interpretację indywidualną ma obowiązek odnieść się również do stanowiska wnioskującego w tym zakresie, w jakim ma to wpływ na ocenę tego stanowiska. Organ powinien odnieść się również do wskazanego orzecznictwa. Nieuzasadnione pomijanie orzecznictwa narusza wyrażoną w art. 121 § 1 Ordynacji podatkowej zasadę prowadzenia postępowania w sposób budzący zaufanie do organów podatkowych. Przy wydawaniu interpretacji indywidualnej prawa podatkowego poza wskazaniem wnioskodawcy właściwego kierunku wykładni przepisów prawa podatkowego relewantnych w jego sytuacji prawno-podatkowej(zaistniałej bądź hipotetycznej) organ interpretacyjny obowiązany jest dążyć do jednolitego zastosowania przepisów prawa podatkowego”.

•Wyrok WSA w Warszawie z 20 stycznia 2009 r. o sygn. akt III SA/Wa 1916/08: "W zakresie interpretacji podatkowych (ogólnych i indywidualnych) orzecznictwo sądowe zyskuje szczególnie na znaczeniu. Orzecznictwo sądów stało się przesłanką do formułowania oceny poprawności funkcjonujących w obrocie prawnym interpretacji, także interpretacji indywidualnych. Skoro organ wydający interpretacje indywidualne może w ramach działania ex oficio zmienić wydaną już uprzednio interpretację z racji stwierdzenia jej wadliwości w świetle orzecznictwa sądowego, to tym bardziej ma obowiązek dokonywać analizy tego orzecznictwa w postępowaniu zmierzającym do wydania takiej interpretacji, a zwłaszcza w przypadku, gdy na takowe orzecznictwo powołuje się osoba składająca wniosek o jej wydanie".

•Wyrok WSA w Lublinie z 16 lutego 2022 r. o sygn. akt I SA/Lu 636/21: "Podnieść należy, że w świetle art. 14a § 1 Ordynacji podatkowej, nie ulega wątpliwości, że przy dokonywaniu interpretacji przepisów prawa podatkowego organ winien uwzględnić orzecznictwo sądów administracyjnych".

•Wyrok WSA w Gorzowie Wielkopolskim z 22 lipca 2020 r. o sygn. akt I SA/Go 192/20: „W ocenie Sądu nie jest jednak tak, że organ interpretacyjny może ignorować ukształtowane orzecznictwo sądów administracyjnych. Niemniej jednak skutki procesowe pomijania przez organ interpretacyjny poglądów zawartych w orzecznictwie sądowym, co do sposobu wykładni określonych przepisów prawa podatkowego w zbliżonych stanach faktycznych polegają zasadniczo na tym, że interpretacje takie są eliminowane z obrotu prawnego, ze wskazaniem prawidłowej wykładni analizowanych w danej sprawie przepisów i zobowiązaniem organu do zastosowania się, do wskazanej przez sąd wykładni”.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku jest w części prawidłowe i w części nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 278 ze zm. dalej: „ustawa o CIT”):

Definicja sformułowana przez ustawodawcę ma charakter ogólny. Z tego względu każdorazowy wydatek poniesiony przez podatnika powinien podlegać indywidualnej analizie w celu dokonania jego kwalifikacji prawnej. Wyjątkiem jest jedynie sytuacja, gdy ustawa wyraźnie wskazuje jego przynależność do kategorii kosztów uzyskania przychodów lub wyłącza możliwość zaliczenia go do tego rodzaju kosztów. W pozostałych przypadkach należy natomiast zbadać istnienie związku przyczynowego pomiędzy poniesieniem kosztu a powstaniem przychodu lub realną szansą powstania przychodów podatkowych, bądź też zachowaniem albo zabezpieczeniem źródła ich uzyskiwania.

W świetle powyższego, aby wydatek poniesiony przez podatnika stanowił dla niego koszt uzyskania przychodu, muszą być spełnione następujące warunki:

·został poniesiony przez podatnika, tj. w ostatecznym rozrachunku musi on zostać pokryty z zasobów majątkowych podatnika (nie stanowią kosztu uzyskania przychodu podatnika wydatki, które zostały poniesione na działalność podatnika przez osoby inne niż podatnik),

·jest definitywny (rzeczywisty), tj. wartość poniesionego wydatku nie została podatnikowi w jakikolwiek sposób zwrócona,

·pozostaje w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą,

·poniesiony został w celu uzyskania, zachowania lub zabezpieczenia przychodów lub może mieć wpływ na wielkość osiągniętych przychodów,

·został właściwie udokumentowany,

·nie może znajdować się w grupie wydatków, których zgodnie z art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie uważa się za koszty uzyskania przychodów.

Należy przyjąć, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie przychodów, bądź też zabezpieczenie lub zachowanie tego źródła przychodów, o ile w myśl przepisów ww. ustawy nie podlegają wyłączeniu z tych kosztów. Przy czym, związek przyczynowy pomiędzy poniesieniem wydatku a osiągnięciem przychodu bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła należy oceniać indywidualnie w stosunku do każdego wydatku. Z oceny tego związku powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczynić się do osiągnięcia przychodu bądź służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów. Zauważyć przy tym należy, że konieczność poniesienia danego wydatku nie może wynikać z zaniedbań lub sprzecznych z prawem działań podatnika.

Powyższe oznacza, że wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, po wyłączeniu zastrzeżonych w ustawie, są kosztami uzyskania przychodów, o ile pozostają w związku przyczynowo-skutkowym z osiąganymi przychodami lub służą zachowaniu bądź zabezpieczeniu źródła przychodów.

Katalog wydatków niestanowiących kosztów uzyskania przychodów, pomimo ich związku z przychodami i prowadzoną działalnością gospodarczą zawarty został w art. 16 ust. 1 updop. Należy jednak pamiętać, że samo wyliczenie kosztów, których nie uważa się za koszty uzyskania przychodów, nie stwarza domniemania, że wszelkie pozostałe koszty, które nie są zamieszczone w art. 16 ust. 1 ustawy o CIT, zostaną ex lege uznane za koszty uzyskania przychodów.

Zatem kosztami uzyskania przychodów z danego źródła przychodów są wszelkie racjonalne i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością gospodarczą, których celem jest osiągnięcie przychodów, zabezpieczenie i zachowanie danego źródła przychodów.

Ponadto, należy mieć na względzie, że, uznając dany wydatek za koszt uzyskania przychodu, podatnik odnosi ewidentne korzyści, bowiem koszt uzyskania przychodu zmniejsza podstawę opodatkowania. Zatem możliwość kwalifikowania konkretnego wydatku jako kosztu uzyskania przychodu, uzależniona jest od rzetelnej i całościowej oceny tego, czy w świetle wszystkich występujących w sprawie okoliczności, przy zachowaniu należytej staranności, podatnik w momencie dokonywania wydatku mógł i powinien wiedzieć, że wydatek ten przyczyni się do powstania, zachowania lub zabezpieczenia przychodu. Na nim więc spoczywa ciężar udowodnienia, że określony wydatek jest kosztem uzyskania przychodu. Uznanie danego wydatku za koszt uzyskania przychodów jest możliwe tylko wtedy, gdy z prawidłowo i rzetelnie udokumentowanych zdarzeń wynika ponad wszelką wątpliwość, że jest to wydatek celowy i racjonalnie uzasadniony. Zatem to podatnik zobowiązany jest wykazać nie tylko fakt poniesienia danego wydatku, ale także jego celowość i racjonalność.

W tym miejscu należy zauważyć, że ustawodawca nie definiuje, co należy rozumieć pod pojęciami: „w celu” osiągnięcia przychodu, jak i „zachowanie” lub „zabezpieczenie” źródła przychodów.

Zgodnie z definicjami zawartymi w Słowniku języka polskiego PWN, pojęcie:

a)„celowość” oznacza: „przydatność do jakichś potrzeb”, „świadome zmierzanie do celu”, „taki przebieg zjawisk, zdarzeń, działań ludzkich, jakby w swym rozwoju zmierzały one do określonego celu”,

b)„zabezpieczyć” oznacza: „zapewnienie ochrony przed czymś niebezpiecznym lub szkodliwym”, „uczynienie bezpiecznym”, „zapewnienie utrzymania czegoś w dotychczasowym stanie”, „zapewnienie komuś środków do życia”, „zapewnienie zaspokojenia roszczenia lub wykonanie kary”, natomiast

c)„zachować” oznacza: „pozostać w posiadaniu czegoś”, „dochować coś w niezmienionym stanie mimo upływu czasu lub niesprzyjających okoliczności”, „uchronić przed zapomnieniem”.

Można więc przyjąć, że koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów to takie koszty, które są poniesione w trakcie dążenia do uzyskania przychodów. Określony cel musi być widoczny w momencie ponoszenia kosztu. Ponadto, poniesione koszty winny omawiany cel realizować lub co najmniej zakładać jego realność. Koszty poniesione na zachowanie źródła przychodu to takie koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła przychodów w dalszym ciągu występowały w nienaruszonym stanie oraz aby takie źródło w ogóle dalej istniało. Natomiast jako zabezpieczenie źródła przychodów powinno się przyjmować koszty poniesione na ochronienie istniejącego źródła przychodów, w taki sposób, aby to źródło funkcjonowało w bezpieczny sposób.

Wydatek zostanie uznany za koszt uzyskania przychodów, jeżeli pomiędzy jego poniesieniem a powstaniem, zwiększeniem bądź też możliwością powstania przychodu zaistnieje związek przyczynowy i koszt nie będzie objęty dyspozycją art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.

Z wniosku wynika, że A. (dalej: Wnioskodawca lub Spółka) jest polskim rezydentem podatkowym i posiada nieograniczony obowiązek podatkowy w Polsce. Spółka prowadzi aktywną działalność inwestycyjną, koncentrując się na wspieraniu przedsiębiorstw rozwijających nowe technologie oparte na unikalnych i innowacyjnych pomysłach.

Spółka jest wspólnikiem kilkunastu spółek, w tym spółki B. Spółka z o. o. (dawniej: C. z o. o.; dalej: B.) z siedzibą w (…), w której w chwili obecnej posiada 2400 udziałów o wartości nominalnej 240 000 zł - tym samym obecnie Wnioskodawca posiada 100% udziałów B.

Ostatnia transakcja wykupu udziałów przez Spółkę była w marcu 2025 r. Zgodnie z umową sprzedaży cena za ich nabycie jest płatna w dwóch częściach:

a)część główna (w kwocie 1 800 000 zł) płatna w związku z przeniesieniem własności udziałów (płatność jest dokonywana w kilku transzach);

b)część dodatkowa w postaci tzw. earn-outu, płatna w przypadku wystąpienia określonych w umowie zdarzeń, tzw. Exitów. Przypadki Exitów oraz zasady ich rozliczania są szczegółowo opisane w umowie sprzedaży i są związane z rozporządzeniem przez Kupującego (Wnioskodawcę) udziałami B., lub rozporządzeniem przez B. udziałami Spółek Portfelowych. Wynagrodzenie earn-out ma charakter warunkowy, zależny od przyszłych, niepewnych zdarzeń, których zaistnienie i wartość nie są możliwe do określenia w momencie zawarcia umowy.

Wypłata dodatkowa (earn-out), bądź jej brak, nie była warunkiem przeniesienia własności udziałów. Przeniesienie własności udziałów nastąpiło po zapłacie pierwszej transzy, jeszcze przed spełnieniem warunków wskazanych do wypłaty earn-out.

Osobną umową Spółka nabyła 36 udziałów od ostatniego wspólnik B., na takich samych zasadach wynagrodzenia określonych jak wyżej.

Spółka planuje dokonać restrukturyzacji. Jednym z rozważanych jej elementów jest zmniejszenie zaangażowania kapitałowego w B., poprzez zmniejszenie ilości posiadanych w niej udziałów. Spółka zamierza dokonać zbycia w celu umorzenia za wynagrodzeniem znacznej części udziałów B., tj.

•1397 udziałów objętych za wkład pieniężny

•części z 1003 udziałów nabytych w drodze transakcji nabycia udziałów.

Ad 1

Przepisy ustawy o CIT dokonują podziału kosztów na koszty bezpośrednio związane z przychodami i koszty inne niż bezpośrednio związane z przychodami, nazywane kosztami pośrednimi. Wskazać należy, że:

·za koszty bezpośrednie uznaje się te wydatki, których poniesienie wpływa bezpośrednio na uzyskanie przychodu z danego źródła i są one niezbędne dla osiągnięcia przychodu (są ponoszone w celu osiągnięcia przychodów),

·za koszty pośrednie uważa się te wydatki, które ponoszone są w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, tj. wydatki na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, związane z całokształtem działalności. Co do zasady kosztów takich nie można przypisać konkretnym przychodom, jak również ocenić szczegółowo stopnia ich wpływu na uzyskanie przychodów.

Ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych nie zawiera definicji kosztu „bezpośredniego” czy „pośredniego” – związane jest to z nieokreślonością tych pojęć i brakiem stałych, niezmiennych kryteriów oceny wystąpienia bezpośredniego lub jedynie pośredniego związku takich kosztów z przychodami osoby prawnej w konkretnym przypadku. Ocena tej kwestii musi być więc dokonywana w każdym przypadku na tle określonej sytuacji, przy uwzględnieniu indywidualnych cech działalności podatnika, w warunkach, których wydatki te są ponoszone.

Zgodnie z ugruntowanym poglądem, kosztami uzyskania przychodów bezpośrednio związanymi z przychodami są takie wydatki, których poniesienie przekłada się wprost (w sposób bezpośredni) na uzyskanie konkretnych przychodów. W ich przypadku możliwe jest „zidentyfikowanie” wpływu danego kosztu na wielkość osiągniętych przychodów. Do tej kategorii należą głównie te koszty, które mogą być przydzielone, przypisane do określonych wyrobów bądź usług.

Natomiast pośrednie koszty uzyskania przychodów to takie wydatki, których nie da się przypisać wprost do określonych przychodów, ale są racjonalnie uzasadnione jako prowadzące do ich osiągnięcia. Nie pozostają one w uchwytnym związku z konkretnymi przysporzeniami podatnika – brak jest możliwości ustalenia, w jakim okresie i w jakiej wysokości powstał związany z nimi przychód.

Uznanie danego wydatku za koszt uzyskania przychodów jest możliwe wtedy, gdy z prawidłowo i rzetelnie udokumentowanych zdarzeń wynika ponad wszelką wątpliwość, że jest to wydatek celowy i racjonalnie uzasadniony. Podatnik zobowiązany jest więc wykazać nie tylko fakt poniesienia danego wydatku, ale także jego celowość i racjonalność.

Zgodnie z art. 15 ust. 4 ustawy o CIT:

Stosownie do art. 15 ust. 4d ustawy o CIT:

Jak stanowi art. 15 ust. 4e ustawy o CIT:

Państwa wątpliwości dotyczą ustalenia, czy wypłacone wynagrodzenie dodatkowe (earn-out) wynikające z umowy nabycia udziałów B. będzie stanowić dla Spółki pośredni koszt uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT potrącalny w dacie poniesienia zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT.

Wspomniany wyżej, art. 16 ust. 1 ustawy o CIT zawiera enumeratywną listę wyłączeń z kosztów uzyskania przychodów, co oznacza, że każdy poniesiony wydatek dający się zakwalifikować do którejkolwiek z pozycji wymienionej na tej liście, nie będzie mógł być zaliczony do kosztów uzyskania przychodów, bez względu na cel jego poniesienia.

Pojęcie „wydatku” nie zostało zdefiniowane w ustawie o CIT, należy odnieść się do jego językowego znaczenia. Zgodnie ze Słownikiem Języka Polskiego PWN (dostęp online) „wydatek” to: „suma, która ma być wydana albo suma wydana na coś”.

Zgodnie z przytoczonymi definicjami słownikowymi należy uznać, że pojęcie „wydatku” ma na gruncie ustawy o CIT bardzo szerokie znaczenie i powinno być rozumiane jako uiszczanie należności za coś – zarówno w formie pieniężnej, jak i niepieniężnej. Jednocześnie należy podkreślić, że żaden z przepisów ustawy nie ogranicza wskazanego pojęcia tylko i wyłącznie do wydatków pieniężnych podmiotu nabywającego składniki majątkowe.

W przedmiotowej sprawie wydatek na wynagrodzenie earn-out stanowi jedno z postanowień zawartych w ramach umowy sprzedaży udziałów. Zgodnie z tą umową, zgodnie z informacją zawartą we wniosku, cena za nabycie udziałów jest płatna w dwóch częściach:

a)głównej oraz

b)dodatkowej w postaci tzw. earn-out.

Postanowienie przewidujące dodatkowe, obok zapłaty części głównej, tzw. earn-out w umowie sprzedaży stosowane jest głównie przy sprzedaży przedsiębiorstw, zorganizowanych części przedsiębiorstwa, czy całych spółek i oznacza podział ceny na dwie części – dokonywaną z góry w chwili finalizacji transakcji oraz płaconą po upływie z góry określonego terminu lub/i osiągnięciu założonych celów. Mechanizm ten polega więc na ustaleniu ostatecznej ceny w oparciu o przyszłe wyniki finansowe przedsiębiorstwa, nieznane w chwili sprzedaży.

Głównym celem zawierania klauzuli earn-out jest zmniejszenie ryzyka przepłacenia przez kupującego za przedsiębiorstwo. Kupujący jest chroniony przed przepłaceniem, zaś sprzedający ma możliwość uzyskania wartości, której inwestor nie zapłaciłby w ramach sztywno ustalonej ceny.

Skoro, jak sami Państwo wskazali w opisie sprawy, wypłata wynagrodzenia w ramach mechanizmu earn-out jest dodatkową płatnością ustaloną przez strony umowy sprzedaży udziałów i wypłata bądź brak wypłaty dodatkowego – warunkowego – wynagrodzenia (earn-out) nie jest warunkiem przeniesienia własności udziałów, a przeniesienie własności udziałów nastąpiło po zapłacie pierwszej transzy, jeszcze przed spełnieniem warunków wskazanych do wypłaty earn-out, uznać należy, że nie jest elementem kształtującym ostateczną cenę udziałów.

Podsumowując więc należy uznać, że wypłacone wynagrodzenie dodatkowe (earn-out), wynikające z umowy nabycia udziałów B., będzie stanowić dla Spółki pośredni koszt uzyskania przychodów w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o CIT potrącalny w dacie poniesienia zgodnie z art. 15 ust. 4d ustawy o CIT.

Zatem Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 1 należało uznać za prawidłowe.

Ad 2

Państwa wątpliwości dotyczą też kwestii, czy, w związku z transakcją zbycia udziałów w B. w celu ich umorzenia, będą mieli Państwo prawo do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów w wysokości wydatków na objęcie i nabycie tych udziałów oraz czy w przypadku, gdy wydatki te będą wyższe niż przychody z tytułu zbycia, będą Państwo uprawnieni do rozpoznania straty podatkowej ze źródła przychodów z zysków kapitałowych.

Zasady umarzania udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością uregulowane zostały w art. 199 ustawy z 15 września 2000 r. Kodeks spółek handlowych (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 18; dalej: „ksh”).

Zgodnie z art. 199 § 1 ksh:

Jak wynika z powyższego przepisu, spółka umarzająca udziały nabywa je celem ich umorzenia, tzn. ich prawnego unicestwienia. Prawne unicestwienie udziałów polega na wygaśnięciu wszelkich praw, zarówno o charakterze majątkowym, jak i korporacyjnym wynikających z umarzanych udziałów.

Stosownie do art. 199 § 2 ksh:

Zgodnie z ksh wyróżnić można trzy sposoby umarzania udziałów:

1.umorzenie dobrowolne – w którym wspólnik musi wyrazić zgodę na umorzenie posiadanych przez niego udziałów; dochodzi do niego w drodze wykupu przez spółkę udziałów i ich umorzenia;

2.umorzenie przymusowe – niezależne od zgody wspólnika, zgodnie z przesłankami określonymi w umowie spółki, które umożliwiają podjęcie stosownej uchwały o umorzeniu;

3.umorzenie automatyczne (warunkowe) – w konstrukcji podobne do umorzenia przymusowego; dochodzi do skutku w razie ziszczenia się określonych w umowie spółki zdarzeń, z tym, że nie jest wymagana uchwała o umorzeniu.

Zatem w przypadku umorzenia dobrowolnego dochodzi do nabycia udziałów przez spółkę i odrębnie ich umorzenia − w dwóch etapach działań. Umarzanie udziałów, co do zasady odbywa się za wynagrodzeniem.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o CIT:

Natomiast w myśl art. 7 ust. 2 ustawy o CIT:

Szczególną kategorię dochodów/przychodów opodatkowanych podatkiem dochodowym od osób prawnych stanowią dochody/przychody z udziału w zyskach osób prawnych.

Opodatkowaniu więc podlega suma dochodów uzyskanych przez podatnika ze źródeł przychodów. Źródła dochodów podzielone są na dwie grupy, dla niektórych celów traktowane rozdzielnie:

·zyski kapitałowe oraz

·inne źródła przychodów.

Zgodnie z art. 7b ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o CIT za przychody z zysków kapitałowych uważa się:

Stosownie do art. 7b ust. 1 pkt 3 ustawy o CIT za przychody z zysków kapitałowych uważa się:

Zatem opodatkowanie podatkiem dochodowym od osób prawnych wystąpi w stosunku do tych kategorii, które zgodnie z cytowaną ustawą o CIT, stanowią odpowiednio dochód albo przychód.

Tak więc, w związku z transakcją zbycia udziałów w B. w celu ich umorzenia, będą mieli Państwo prawo do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów w wysokości wydatków na objęcie i nabycie tych udziałów.

Państwa wątpliwości wiążą się także ze sposobem rozliczania straty na transakcji sprzedaży udziałów spółki B.

W Państwa ocenie mogą Państwo obniżyć dochody ze źródła przychodów zyski kapitałowe o wysokość poniesionej straty na transakcji zbycia udziałów.

Zgodnie z art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o CIT do przychodów nie zalicza się:

Pominięcie tego przepisu przy ustalaniu zasad opodatkowania przychodu z odpłatnego zbycia udziałów w celu ich umorzenia jest zatem klasycznym przykładem zastosowania wykładni per non est (traktowanie jako niepotrzebnych pewnych części tekstu prawnego), o której niedopuszczalności wielokrotnie wypowiadał się NSA, np. wyrok:

·z 11 października 2016 r. sygn. akt II FSK 2727/14;

·z 14 kwietnia 2016 r. sygn. akt II FSK 599/14,

·z 13 kwietnia 2016 r. sygn. akt II FSK 397/14).

Przepis art. 12 ust. 4 pkt 3 ustawy o CIT znajduje zastosowanie w przypadku odpłatnego zbycia udziałów/akcji na rzecz spółki w celu ich umorzenia w obecnym stanie prawnym, w którym przychód ze zbycia udziału/akcji, w tym w celu ich umorzenia, zaliczany jest do przychodów z zysków kapitałowych (zgodnie z art. 7b ust. 1 pkt 3 lit. a ustawy o CIT). Omawiany przepis nie został uchylony w związku ze zmianami w ustawie o CIT, jakie weszły w życie 1 stycznia 2018 r.

Tym samym opodatkowaniu podlega przychód z odpłatnego zbycia udziałów w celu ich umorzenia, który jest pomniejszany o wydatki odpowiadające kosztom nabycia lub objęcia ww. udziałów. W efekcie, na gruncie podatku CIT nie jest możliwe wygenerowanie straty w wyniku odpłatnego zbycia udziałów/akcji w celu ich umorzenia.

Zauważyć należy, że z uzasadnienia do projektu ustawy z 25 listopada 2010 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (druki sejmowe nr 3366, nr 3427 i nr 3500 Sejmu VI kadencji) w żaden sposób nie wynika, że, jak twierdzą sądy, intencją ustawodawcy było zrównanie na gruncie podatku dochodowego od osób prawnych zasad opodatkowania odpłatnego zbycia udziałów/akcji na rzecz spółki w celu ich umorzenia z odpłatnym zbyciem na rzecz podmiotu trzeciego – w uzasadnieniu ww. projektów ustaw nie odniesiono się do celu przyświecającego ustawodawcy przy uchyleniu pkt 2 w art. 10 ust. 1 ustawy o CIT. Rzeczywistą intencją ustawodawcy wprowadzającego zmiany w zasadach opodatkowania podatkiem CIT skutków zbycia udziałów (akcji) celem ich umorzenia było wyłączenie przychodu uzyskanego z tego tytułu z katalogu „przychodów (dochodów) z udziału w zyskach osób prawnych”, przy jednoczesnym utrzymaniu zasady, zgodnie z którą powstałe w wyniku takiej operacji gospodarczej straty ekonomiczne nie są uwzględniane w rozliczeniu podatku dochodowego (nie pomniejszają uzyskiwanych przez podatnika dochodów i podstawy opodatkowania). Z tego względu art. 10 ustawy o CIT w całości został uchylony, przy jednoczesnym pozostawieniu art. 12 ust. 4 pkt 3 tej ustawy.

Należy mieć na względzie, że ustawa o podatku dochodowym od osób prawnych narzuca podatnikom obowiązek odrębnego wyliczenia dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz z tzw. „innych źródeł przychodów”. Dochód z danego źródła przychodów to nadwyżka sumy przychodów uzyskanych z tego źródła nad kosztami ich uzyskania – osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów – to różnica jest stratą z danego źródła.

Podsumowując, Państwa stanowisko w zakresie pytania oznaczanego we wniosku nr 2 w kwestii dotyczącej przyjęcia, że:

·w związku ze zbyciem udziałów w celu ich umorzenia będą mieli Państwo prawo do rozpoznania kosztów uzyskania przychodów w wysokości wydatków na objęcie i nabycie tych udziałów – jest prawidłowe;

·w przypadku, gdy wydatki na nabycie udziałów będą wyższe niż przychody z tytułu ich zbycia, będą Państwo uprawnieni do rozpoznania straty podatkowej ze źródła zyski kapitałowe – jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem stanu faktycznego/zdarzenia przyszłego podanym przez Państwa w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, udzielona odpowiedź traci swoją aktualność.

Pytanie przedstawione przez Państwa we wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej wyznacza zakres przedmiotowy tego wniosku. Wydana interpretacja dotyczy więc tylko sprawy będącej przedmiotem Państwa zapytania. Inne kwestie wynikające z opisu sprawy i własnego stanowiska, nieobjęte pytaniem nie zostały rozpatrzone w niniejszej interpretacji.

Wskazać należy, że powołane we wniosku interpretacje indywidualne oraz wyroki sądowe zostały wydane w indywidualnych sprawach innych podmiotów i nie wiążą organu w sprawie będącej przedmiotem wniosku.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

· Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (...). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi – t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 z późn. zm.; dalej jako „PPSA”). Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA) w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.