Interpretacja indywidualna z dnia 19 listopada 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0115-KDIT2.4011.448.2025.2.DT

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowny Panie,

stwierdzam, że Pana stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego w podatku dochodowym od osób fizycznych jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

11 sierpnia 2025 r. wpłynął Pana wniosek z 5 sierpnia 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej. Uzupełnił go Pan pismem z 29 września 2025 r. (wpływ 6 października 2025 r.) – w odpowiedzi na wezwanie. Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego

Jest Pan osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej – rezydentem podatkowym w Polsce, który (...) 2023 r. zawarł z X. pisemne porozumienie cywilnoprawne (dalej jako: „Porozumienie"). Porozumienie zostało zawarte z uwagi na korzystanie przez ww. Spółkę z nieruchomości, której był Pan właścicielem, podczas toczących się postępowań administracyjnych, odnośnie niniejszej nieruchomości.

Zgodnie z treścią zawartego Porozumienia, miał Pan nie podejmować jakichkolwiek czynności faktycznych przeciwko Spółce lub osobom upoważnionym przez Spółkę, które to czynności mogłyby utrudnić korzystanie z przedmiotowej nieruchomości. Natomiast X. zobowiązała się do wypłaty na Pana rzecz kwoty 9.000 zł (dziewięć tysięcy złotych) miesięcznie, tytułem odszkodowania na czas obowiązywania owego Porozumienia.

Nie łączył Pana ze Spółką żaden stosunek prawny. Pomiędzy Panem a Spółką nie istniał nigdy stosunek pracy. Strony nie zawarły nigdy umowy o pracę ani innego rodzaju umowy. Istniejące Porozumienie stanowiło należne Panu odszkodowanie za brak możliwości podejmowania czynności faktycznych i brak możliwości korzystania z nieruchomości, za co Spółka wypłacała odszkodowanie.

Porozumienie zostało zawarte na czas nieokreślony i obowiązywało od 8 września 2023 r. X. przez pierwsze cztery miesiące regulowała swoje zobowiązania wynikające z Porozumienia, wypłacając Panu należną kwotę odszkodowania: za pierwszy miesiąc umówione 6.900 zł, a następnie przez trzy kolejne miesiące 9.000 zł. Następnie, Spółka zaprzestała wpłat, nie podając przy tym przyczyn oraz nie podejmując kontaktu w celu wyjaśnienia sytuacji ani ugodowego rozwiązania sprawy. W związku z brakiem wypłaty odszkodowania przez X. wynikającego z Porozumienia, złożył Pan pozew do Sądu, wnosząc o zasądzenie należności wynikających z Porozumienia. Sąd wydał nakaz zapłaty, zgodnie z żądaniem pozwu, obejmując kwoty niewypłaconego odszkodowania.

Spółka wniosła sprzeciw od nakazu zapłaty w terminie ustawowym, w wyniku czego sprawa toczyła się w trybie zwykłym. W trakcie postępowania sądowego, (...) 2025 r. zawarł Pan ze Spółką przed Sądem ugodę sądową, która została zatwierdzona przez Sąd postanowieniem z (...) 2025 r.

Na mocy zawartej ugody sądowej, Spółka była zobowiązana do zapłaty na Pana rzecz jednorazowej kwoty 70.000 zł (siedemdziesiąt tysięcy złotych). Kwota ta została określona w ramach ugody sądowej poprzez dojście do kompromisu pomiędzy stronami i stanowi wartość odszkodowania przysługującego Panu z tytułu Porozumienia, zredukowaną względem pierwotnie żądanej sumy. Niniejsza kwota stanowi odszkodowanie na podstawie ugody sądowej do wysokości określonej w tej ugodzie. Nie jest to odszkodowanie otrzymane w związku z prowadzeniem działalności gospodarczej, nie dotyczy również korzyści, które mógłby Pan osiągnąć, gdyby szkody Panu nie wyrządzono. Nie ma tutaj zastosowania tzw. lucrum cessans (utracone korzyści), z uwagi na to, iż nie używał Pan, ani nie miał zamiaru używać przedmiotowej nieruchomości w celach zarobkowych.

Nie prowadzi Pan działalności gospodarczej, nie jest Pan również zarejestrowanym podatnikiem VAT. Nie prowadził Pan jakiejkolwiek działalności związanej z uzyskiwaniem przychodów z tego źródła w rozumieniu art. 10 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Nie zawierał Pan ze Spółką żadnej innej umowy cywilnoprawnej lub handlowej. Nie świadczył Pan usług na jej rzecz, ani nie pozostawał z nią w stosunku pracy. Nie otrzymał Pan w związku z Porozumieniem żadnego innego świadczenia, niż wskazane powyższej. Ugoda sądowa została podpisana w obecności Sądu i stanowi załącznik do protokołu rozprawy. Nie została zawarta przed notariuszem ani poza postępowaniem sądowym.

Odszkodowanie, o którym mowa, nie było związane z prowadzeniem działalności gospodarczej, sprzedażą składników majątku ani wykonywaniem pracy, usług lub działalności o charakterze zarobkowym. Było związane jedynie z brakiem możliwości korzystania przez Pana z nieruchomości z uwagi na działanie Spółki.

Uzupełnienie i doprecyzowanie stanu faktycznego

Decyzją z (...) 1975 r., znak (...) Naczelnik Urzędu Dzielnicowego (...) orzekł o wywłaszczeniu na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości oznaczonej jako działka nr 1, której prawo własności przysługiwało Pana poprzednikowi prawnemu – A.A. Nieruchomość została wywłaszczona na cele budowy (...).

(...) 2015 r. złożył Pan wniosek o zwrot nieruchomości niewykorzystanej na cel wywłaszczenia. Decyzją nr 1 Starosty (...) z (...) 2020 r. wydaną w sprawie znak: (...) orzeczono zwrot przedmiotowej nieruchomości znak (...)

(...) 2022 r. zapadł wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego sygn. akt I (...), mocą którego oddalono skargę kasacyjną Gminy Miejskiej (...) na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (...) z (...) 2021 r. sygn. akt II (...) oddalający skargę na ww. decyzję Wojewody (...).

(...) 2022 r. Prezydent Miasta (...) wydał decyzję nr (...), znak sprawy: (...) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej pn. „(...)”, która obejmowała część Pana nieruchomości.

O decyzji dowiedział się Pan dopiero w (...) 2022 r., bowiem Gmina Miejska (...) wydała decyzję bez zawiadomienia Pana o toczącym się postępowaniu administracyjnym oraz odmawiała udzielania informacji. Z uwagi na treść decyzji oraz okoliczności jej wydania, zainicjował Pan szereg postępowań administracyjnych, karnych oraz cywilnych, w tym:

•postępowanie w sprawie o stwierdzenie nieważności Decyzji nr (...) Prezydenta Miasta (...), toczące się przed Ministrem Rozwoju i Technologii, znak (...);

•postępowanie sądowoadministracyjne w przedmiocie uchylenia Decyzji nr (...), toczące się przed Naczelnym Sądem Administracyjnym pod sygn. akt II (...), (...), (...);

•postępowanie karne w sprawie przekroczenia uprawnień lub niedopełnienia obowiązków przez urzędnika państwowego;

•postępowanie o wydanie nieruchomości oraz o przywrócenie stanu zgodnego z prawem i o zaniechanie naruszeń toczące się przed Sądem Rejonowym dla (...) w (...) I Wydział Cywilny, pod sygn. akt XII (...);

•postępowanie o uwłaszczenie toczące się przed Sądem Rejonowym dla (...) w (...) I Wydział Cywilny, pod sygn. akt (...).

Porozumienie obejmowało odszkodowanie za brak możliwości podejmowania przez Pana jakichkolwiek czynności faktycznych przeciwko Spółce lub osobom upoważnionym przez Spółkę, które to czynności mogłyby utrudnić korzystanie przez Spółkę z nieruchomości – faktycznie oznaczało to wywłaszczenie zanim decyzja o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej nr (...) stała się ostateczna, ponieważ postępowania związane z decyzją oraz nieruchomością nadal były w toku.

Odszkodowanie dotyczyło zatem poniesionej przez Pana szkody rzeczywistej. Stratą (damnum emergens) jest pomniejszenie majątku poszkodowanego, polegające na uszczupleniu jego aktywów lub zwiększeniu jego pasywów. Przepisami, które stanowiły podstawę wypłaty odszkodowania są art. 361 oraz art. 363 Kodeksu cywilnego. W niniejszym stanie faktycznym utracił Pan możliwość podejmowania jakichkolwiek czynności w związku z nieruchomością, której był właścicielem. Działania Spółki spowodowały w rzeczywistości pozbawienie Pana własności, zanim decyzja o wywłaszczeniu nieruchomości stała się ostateczna i prawomocna. Gdyby nie działania Spółki, nie poniósłby Pan szkody.

Zasady ustalenia odszkodowania zostały określone zgodnie z treścią art. 363 § 1 i § 2 Kodeksu cywilnego, na podstawie którego naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania. Wysokość odszkodowania została określona w oparciu o rynkowe stawki ustalone na podstawie wyceny podobnych nieruchomości w okolicy oraz powierzchni nieruchomości, wobec której utracił Pan możliwość władania na skutek działań Spółki – według cen i stanu nieruchomości z daty zawarcia porozumienia.

Odszkodowanie było Panu wypłacane przez pierwsze kilka miesięcy obowiązywania Porozumienia, a następnie pomiędzy Panem i Spółką doszło do sporu na tle daty wygaśnięcia Porozumienia. Spółka twierdziła, że Porozumienie wygasło wraz z wydaniem decyzji Wojewody (...) znak (...) z (...) 2023 r. Powyższa decyzja została jednak zaskarżona przez Pana do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, a następnie do Naczelnego Sądu Administracyjnego skargą kasacyjną. Nie było zatem przesłanek do twierdzenia, że odszkodowanie z jakiegokolwiek powodu przestało być należne. Sprawa zawisła przed Sądem Rejonowym dla (...) w (...), sygn. akt I (...). Pierwotnie pozwał Pan Spółkę o odszkodowanie za grudzień 2023 r., a następnie rozszerzył powództwo o kolejne okresy, tj. od stycznia 2024 r. do listopada 2024 r. Łącznie domagał się Pan zapłaty odszkodowania za okres 11 miesięcy w łącznej wysokości 99.000 zł (tj. po 9.000 zł za miesiąc).

W sprawie został wydany nakaz zapłaty. Spółka kwestionowała Pana roszczenie co do zasady w trakcie wymiany pism procesowych. Podczas rozprawy, (...) 2025 r. przewodnicząca na etapie odbierania stanowisk stron ustaliła, co zostało utrwalone w protokole rozprawy, że Spółka nie wypowiedziała zawartego Porozumienia, ani nie uchyliła się od skutków prawnych oświadczenia woli, zaś skarga kasacyjna została oddalona przez Naczelny Sąd Administracyjny (...) 2025 r. co ostatecznie przesądzało o zakończeniu sprawy – decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej. Przewodnicząca skłaniała Pana i Spółkę do zawarcia ugody i w tym celu zarządziła przerwę w rozprawie.

Podczas przerwy w rozprawie podjął Pan ze Spółką rozmowy ugodowe. Spółka, wobec oświadczeń złożonych na rozprawie, nie była pewna co do wyniku procesu i zasadności podnoszonych argumentów dot. wygaśnięcia Porozumienia (wobec ustalenia, że Spółka nie wypowiedziała zawartego Porozumienia ani nie uchyliła się od skutków prawnych oświadczenia woli). Natomiast Pan obawiał się kosztów związanych z długotrwałym procesem sądowym w pierwszej instancji, apelacją oraz ewentualnym postępowaniem przed Sądem Najwyższym. Dojście do kompromisu polegało zatem na ustaleniu, że Spółka uzna roszczenie odszkodowawcze do kwoty 70.000 zł, tj. za okres od 1 grudnia 2023 r. do 26 lipca 2024 r., czyli za 7 miesięcy i 25 dni, w miejsce żądanego roszczenia odszkodowawczego w wysokości 99.000 zł za okres od 1 grudnia 2023 r. do 1 listopada 2024 r., czyli 11 miesięcy. Zgodził się Pan na takie rozwiązanie, rezygnując z odszkodowania przysługującego Panu za okres od 27 lipca 2024 r. do 1 listopada 2024 r. oraz z odsetek ustawowych za opóźnienie.

Po przerwie zawarł Pan ze Spółką ugodę sądową, która stanowi załącznik do protokołu rozprawy z (...) 2025 r. Postępowanie zostało umorzone wobec zawarcia ugody sądowej. Zgodnie z art. 917 Kodeksu cywilnego: „Przez ugodę strony czynią sobie wzajemne ustępstwa w zakresie istniejącego między nimi stosunku prawnego w tym celu, aby uchylić niepewność co do roszczeń wynikających z tego stosunku lub zapewnić ich wykonanie albo by uchylić spór istniejący lub mogący powstać”.

Mając na względzie powyższe, zarówno zawarte Porozumienie, jak i w późniejszym etapie ugoda sądowa, przewidywały zapłatę odszkodowania na Pana rzecz na podstawie art. 361 i art. 363 Kodeksu cywilnego z uwagi na brak możliwości władania przez Pana nieruchomością, której był Pan właścicielem – tak jakby nieruchomość została już wywłaszczona na cele budowy drogi, chociaż formalnie postępowanie sądowoadministracyjne nie było zakończone. Dotyczyło to więc poniesionej przez Pana szkody rzeczywistej, bowiem utracił Pan możliwość podejmowania jakichkolwiek czynności w związku z nieruchomością, której był Pan właścicielem. Przyczyną powstania szkody były działania Spółki – rozpoczęcie inwestycji pomimo braku formalnego zakończenia postępowania. Gdyby nie działania Spółki, nie poniósłby Pan szkody, tj. mógłby Pan podejmować wszelkie czynności właścicielskie bez żadnych ograniczeń. Spółka nie legitymowała się bowiem żadnym tytułem prawnym do nieruchomości, poza nieostateczną decyzją o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej.

Pytanie

Czy otrzymana przez Pana kwota 70.000 zł wypłacona przez X. na podstawie ugody sądowej, zawartej w toku postępowania cywilnego i stanowiąca odszkodowanie wynikające z uprzednio zawartego Porozumienia, korzysta ze zwolnienia z opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych jako odszkodowanie otrzymane na podstawie ugody sądowej?

Pana stanowisko w sprawie

Pana zdaniem, uzyskana na podstawie ugody sądowej kwota – jako odszkodowanie – korzysta ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawił Pan we wniosku, jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 163 ze zm.):

Opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, 52, 52a i 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku.

Treść powyższego przepisu wskazuje, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych podlegają wszelkiego rodzaju dochody uzyskane przez podatnika, z wyjątkiem tych, które zostały enumeratywnie wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych zawartym w powyższej ustawie bądź, od których zaniechano poboru podatku.

Stosownie do art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Przychodami, z zastrzeżeniem art. 14-15, art. 17 ust. 1 pkt 6, 9, 10 w zakresie realizacji praw wynikających z pochodnych instrumentów finansowych, pkt 11, art. 19, art. 25b, art. 30ca, art. 30da i art. 30f, są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń.

Przychód jest określonym przyrostem majątkowym po stronie podatnika, realną korzyścią majątkową podatnika. Ustawodawca przyjął zasadę, że przychodami są:

1)pieniądze i wartości pieniężne, które:

·zostały otrzymane przez podatnika – czyli takie pieniądze i wartości pieniężne, które podatnik rzeczywiście „dostał, odebrał, zainkasował, objął w posiadanie”;

·zostały postawione do dyspozycji podatnika – czyli takie przysporzenia, które zostały mu faktycznie udostępnione/przekazane do odbioru; takie pieniądze i środki pieniężne, które podatnik ma możliwość włączyć do swojego władztwa, a więc ma możliwość skorzystania z tychże pieniędzy i wartości pieniężnych i nie jest to uzależnione od dodatkowej zgody osoby stawiającej określone pieniądze i wartości pieniężne do dyspozycji podatnika;

2)wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń – czyli takie przysporzenia majątkowe, które mają postać:

·świadczeń w naturze (otrzymane rzeczy lub prawa);

·nieodpłatnych świadczeń innych niż świadczenia w naturze (np. otrzymane usługi).

Źródła przychodów zostały określone w art. 10 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Jednym z nich są „inne źródła”, czyli źródła inne niż wymienione w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ustawy (art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy).

W myśl art. 20 ust. 1 ww. ustawy:

Za przychody z innych źródeł, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 9, uważa się w szczególności: kwoty wypłacone po śmierci członka otwartego funduszu emerytalnego wskazanej przez niego osobie lub członkowi jego najbliższej rodziny, w rozumieniu przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, kwoty uzyskane z tytułu zwrotu z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego oraz wypłaty z indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego, w tym także dokonane na rzecz osoby uprawnionej na wypadek śmierci oszczędzającego, zasiłki pieniężne z ubezpieczenia społecznego, alimenty, stypendia, świadczenia otrzymane z tytułu umowy o pomocy przy zbiorach, dotacje (subwencje) inne niż wymienione w art. 14, dopłaty, nagrody i inne nieodpłatne świadczenia nienależące do przychodów określonych w art. 12-14 i art. 17.

Użycie w powyższym przepisie sformułowania „w szczególności” wskazuje, że definicja przychodów z innych źródeł ma charakter otwarty i nie ma przeszkód, aby do tej kategorii zaliczyć również przychody inne niż wymienione wprost w przepisie art. 20 ust. 1 tej ustawy. W związku z tym, świadczenie mające realną korzyść finansową, o ile nie stanowi konkretnej kategorii przychodu zaliczanego do jednego ze źródeł wymienionych w art. 10 ust. 1 pkt 1-8b ww. ustawy, jest dla świadczeniobiorcy przychodem z innych źródeł.

Niektóre z tych świadczeń – wymienione w katalogu zwolnień przedmiotowych, określonym w art. 21 ust. 1 cyt. ustawy – korzystają ze zwolnienia od opodatkowania. Należy również zaznaczyć, że korzystanie z każdej preferencji lub ulgi podatkowej, w tym zwolnienia od opodatkowania, jest możliwe wyłącznie w sytuacji, gdy spełnione są wszelkie przesłanki określone w przepisie stanowiącym podstawę prawną danej preferencji lub ulgi. Przykładem świadczeń korzystających ze zwolnień podatkowych są niektóre, ściśle określone w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych odszkodowania.

I tak, zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych:

Wolne od podatku dochodowego są otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz otrzymane odszkodowania lub zadośćuczynienia, jeżeli ich wysokość lub zasady ustalania wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. z 2023 r. poz. 1465 oraz z 2024 r. poz. 878, 1222, 1871 i 1965), z wyjątkiem:

a)określonych w prawie pracy odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia umowy o pracę,

b)odpraw pieniężnych wypłacanych na podstawie przepisów o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników,

c)odpraw i odszkodowań z tytułu skrócenia okresu wypowiedzenia funkcjonariuszom pozostającym w stosunku służbowym,

d)odszkodowań przyznanych na podstawie przepisów o zakazie konkurencji,

e)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą,

f)odszkodowań za szkody dotyczące składników majątku związanych z prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej, z których dochody są opodatkowane według skali, o której mowa w art. 27 ust. 1, lub na zasadach, o których mowa w art. 30c,

g)odszkodowań wynikających z zawartych umów lub ugód innych niż ugody sądowe.

Natomiast w przypadku, gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych wydanych na podstawie tych ustaw lub aktów administracyjnych wydanych na podstawie tych przepisów, oraz gdy wysokość lub zasady ustalania odszkodowania lub zadośćuczynienia nie wynikają wprost z postanowień układów zbiorowych pracy, innych opartych na ustawie porozumień zbiorowych, regulaminów lub statutów, o których mowa w art. 9 § 1 ustawy Kodeks pracy, a podstawą ich otrzymania jest wyrok lub ugoda sądowa, wówczas odszkodowanie takie może korzystać ze zwolnienia od podatku dochodowego od osób fizycznych na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy, z wyjątkiem odszkodowań w tym przepisie wymienionych.

Stosownie bowiem do treści art. 21 ust. 1 pkt 3b ww. ustawy:

Wolne od podatku dochodowego są inne odszkodowania lub zadośćuczynienia otrzymane na podstawie wyroku lub ugody sądowej do wysokości określonej w tym wyroku lub tej ugodzie, z wyjątkiem odszkodowań lub zadośćuczynień:

a)otrzymanych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą,

b)dotyczących korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono;

Ww. zwolnienie przedmiotowe obejmuje swym zakresem odszkodowania lub zadośćuczynienia przyznane na podstawie wyroku lub ugody sądowej, których wysokość lub zasady ustalania nie wynikają wprost z regulacji wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 3 komentowanej ustawy. Przy czym ze zwolnienia, o którym mowa w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych wyłączone są świadczenia otrzymane w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą oraz świadczenia dotyczące korzyści, które podatnik mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zauważyć należy, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie definiuje pojęcia odszkodowania. Nie oznacza to jednak dowolności w jego rozumieniu. Podkreślenia wymaga, że to nie nazwa, lecz rzeczywisty charakter świadczenia decyduje o tym, czy przybiera ono cechy odszkodowania, czy też nie.

W orzecznictwie sądów administracyjnych zauważa się, że jakkolwiek ustawodawca nie zdefiniował w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych pojęcia szkody czy odszkodowania, to rozumienie tych pojęć nie może odbiegać od przyjętego w systemie prawa cywilnego ich znaczenia.

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 1071) także nie zawiera legalnej definicji odszkodowania, jednak można ją wywieść z zawartych w niej regulacji.

W świetle art. 361 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego:

§ 1. Zobowiązany do odszkodowania ponosi odpowiedzialność tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego szkoda wynikła.

§ 2. W powyższych granicach, w braku odmiennego przepisu ustawy lub postanowienia umowy, naprawienie szkody obejmuje straty, które poszkodowany poniósł, oraz korzyści, które mógłby osiągnąć, gdyby mu szkody nie wyrządzono.

Zaś w myśl art. 363 § 1 i 2 Kodeksu cywilnego:

§ 1. Naprawienie szkody powinno nastąpić, według wyboru poszkodowanego, bądź przez przywrócenie stanu poprzedniego, bądź przez zapłatę odpowiedniej sumy pieniężnej. Jednakże gdyby przywrócenie stanu poprzedniego było niemożliwe albo gdyby pociągało za sobą dla zobowiązanego nadmierne trudności lub koszty, roszczenie poszkodowanego ogranicza się do świadczenia w pieniądzu.

§ 2. Jeżeli naprawienie szkody ma nastąpić w pieniądzu, wysokość odszkodowania powinna być ustalona według cen z daty ustalenia odszkodowania, chyba że szczególne okoliczności wymagają przyjęcia za podstawę cen istniejących w innej chwili.

Odszkodowanie jest to zatem rodzaj świadczenia, które należy się za wyrządzenie szkody od podmiotu, który szkodę wyrządził lub ponosi za nią odpowiedzialność. Naprawienie szkody może nastąpić przez przywrócenie stanu poprzedniego lub zapłatę pieniężną stanowiącą równowartość szkody majątkowej lub szkody na osobie.

Bezsporne jest, że zakres zwolnienia wynikający z art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych dotyczy odszkodowań, które otrzymane są na podstawie wyroku lub ugody sądowej. Przy czym przepis ten obejmuje tylko odszkodowania za tzw. szkodę rzeczywistą, czyli poniesione straty, a nie dotyczy utraconych korzyści. Specyfika prawa podatkowego nakazuje inaczej traktować odszkodowanie z tytułu poniesionych przez poszkodowanego strat i odszkodowanie z tytułu utraconego zysku. Odszkodowanie z tytułu utraconych korzyści, jakich poszkodowany mógł się spodziewać, gdyby mu szkody nie wyrządzono, podlega bowiem opodatkowaniu podatkiem dochodowym jako wyłączone ze zwolnienia na mocy lit. b tego przepisu.

Z treści Pana wniosku wynika przede wszystkim, że był Pan właścicielem nieruchomości, która została częściowo objęta decyzją Prezydenta Miasta (...) nr (...) o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej – zwaną dalej „decyzją ZRID”. Jak wskazuje Pan we wniosku – nie został Pan powiadomiony o toczącym się postępowaniu administracyjnym dotyczącym przedmiotowej decyzji. Wobec tego zainicjował Pan szereg postępowań administracyjnych, karnych oraz cywilnych.

W trakcie toczących się postępowań administracyjnych zawarł Pan umowę (pisemne porozumienie cywilnoprawne) z uwagi na korzystanie z Pana nieruchomości przez X. – zwane dalej jako „Spółka”. Jak wskazał Pan we wniosku, treścią tej umowy było niepodejmowanie przez Pana żadnych czynności faktycznych przeciwko Spółce lub osobom upoważnionym przez tę Spółkę, które to czynności mogłyby utrudniać korzystanie z przedmiotowej nieruchomości. X. zobowiązała się do wypłaty co miesiąc na Pana rzecz świadczenia pieniężnego. W treści wniosku podkreśla Pan, że świadczenie to stanowiło odszkodowanie za brak możliwości podejmowania przez Pana czynności faktycznych i brak możliwości korzystania z nieruchomości zanim decyzja ZRID stała się ostateczna. Nadto podkreśla Pan, że odszkodowanie dotyczyło szkody rzeczywistej, a stratą było pomniejszenie majątku polegające na uszczupleniu Pana aktywów. Przyczyną powstania tej szkody były działania Spółki polegające na rozpoczęciu inwestycji pomimo braku formalnego zakończenia postępowania w sprawie decyzji ZRID.

Spółka, z którą zawarł Pan umowę zaprzestała dokonywania wpłat po pierwszych kilku miesiącach, nie podając przy tym przyczyn oraz nie podejmując z Panem kontaktu w celu wyjaśnienia sytuacji ani ugodowego rozwiązania sprawy. Wobec tego złożył Pan pozew do sądu, wnosząc o zasądzenie należności wynikających z tytułu zawartej umowy cywilnoprawnej. Sąd rozpatrujący sprawę wydał nakaz zapłaty, obejmując nim kwotę niewypłaconego świadczenia. Od nakazu zapłaty Spółka wniosła sprzeciw, wobec czego sprawa toczyła się w trybie zwykłym.

W toku postępowania doszło do sporu na tle daty wygaśnięcia porozumienia. Spółka twierdziła, że wiążąca ją z Panem umowa wygasła wraz z wydaniem decyzji organu odwoławczego. Decyzja ta została jednak zaskarżona przez Pana do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, a następnie złożył Pan skargę do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Naczelny Sąd Administracyjny oddalił skargę kasacyjną, co ostatecznie przesądziło o zakończeniu sprawy w przedmiocie decyzji ZRID.

W trakcie rozprawy z Pana powództwa o wypłatę należnego świadczenia z tytułu zawartej ze Spółką umowy, podjął Pan – na skutek działania przewodniczącej składu orzekającego – próbę zawarcia ugody ze Spółką. Jak wynika z treści wniosku, osiągnął Pan ze Spółką kompromis, w wyniku którego Spółka zobowiązała się wypłacić Panu świadczenie za okres skrócony w stosunku do Pana pierwotnego żądania. Postępowanie sądowe zostało umorzone wobec zawarcia ugody sądowej, która została podpisana w obecności sądu i stanowi załącznik do protokołu rozprawy.

We wniosku podkreśla Pan, że otrzymane odszkodowanie nie było odszkodowaniem związanym z prowadzeniem działalności gospodarczej ani nie dotyczyło korzyści, które mógłby Pan osiągnąć, z uwagi na to, że nie używał Pan, ani nie miał zamiaru używać przedmiotowej nieruchomości w celach zarobkowych.

Aby ustalić, czy świadczenie, które otrzymał Pan w wyniku zawartej ugody przed sądem korzysta ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, w pierwszej kolejności należy dokonać oceny, czy świadczenie to w ogóle stanowi odszkodowanie, w rozumieniu przepisów Kodeksu cywilnego. Kwestia zaś, czy odszkodowanie należne jest za szkodę rzeczywistą, czy za utracone korzyści, jest w tym wypadku zagadnieniem wtórnym w odniesieniu do istoty charakteru świadczenia wynikającego z łączącego Pana i Spółkę zobowiązania (umowy cywilnoprawnej).

Z treści wniosku wynika, że zawarł Pan umowę cywilnoprawną ze Spółką w czasie kiedy toczyło się postępowanie odwoławcze w stosunku do decyzji ZRID. Treścią zawartej umowy było to, że za powtarzającym się świadczeniem pieniężnym zobowiązał się Pan do niepodejmowania żadnych czynności faktycznych przeciwko tej Spółce lub osobom upoważnionym przez Spółkę, które to czynności mogłyby utrudniać korzystanie z przedmiotowej nieruchomości.

Fakt nazwania przez strony świadczenia odszkodowaniem nie przesądza o jego charakterze. O odszkodowaniu można mówić wyłącznie w przypadku powstania konkretnej szkody, która wywołana została określonym działaniem lub zaniechaniem drugiej strony, której można przypisać odpowiedzialność za jej powstanie. W niniejszej sprawie wypłacone świadczenie nie służyło naprawieniu wyrządzonej Panu szkody, a stanowiło okresowe, powtarzające się świadczenie w zamian za wypłatę którego to, zobowiązał się Pan wobec Spółki realizującej przedsięwzięcie objęte decyzją ZRID do nieutrudniania korzystania z Pana nieruchomości jeszcze przed nabyciem przymiotu ostateczności przez tę decyzję. Świadczenie to ma więc charakter zapłaty/wynagrodzenia za powstrzymywanie się od działań, dobrowolne zrzeczenie się prawa do podejmowania działań, utrudniających realizację inwestycji i godzących w interesy Spółki. W Pana przypadku przyczyną wypłaty świadczenia nie była więc szkoda rzeczywista, uszczerbek w Pana majątku, którego doznał Pan na skutek działania Spółki, a co za tym idzie ustalona wysokość świadczenia nie mogła służyć jej naprawieniu. Szkodą rzeczywistą jest niewątpliwie utrata przez Pana prawa własności nieruchomości w związku z wywłaszczeniem pod inwestycję drogową, jednakże wypłacone świadczenie nie stanowiło rekompensaty z tego tytułu. Nie było wynikiem zawłaszczenia nieruchomości przez Spółkę, pozbawienia Pana prawa własności. Otrzymana kwota nie stanowi również naprawienia szkody w postaci utraconych korzyści, które mógł Pan uzyskać gdyby nieruchomość oddał w odpłatne użytkowanie gdyż jak wskazał Pan we wniosku jej wypłata uwarunkowana była niepodejmowaniem jakichkolwiek czynności faktycznych przeciwko Spółce lub osobom upoważnionym przez Spółkę, które to czynności mogłyby utrudnić korzystanie z przedmiotowej nieruchomości.

Wobec powyższego, mając na względzie, że otrzymane w wyniku ugody zawartej przed sądem świadczenie pieniężne nie stanowi odszkodowania, którego celem jest naprawienie szkody rzeczywistej uznać należy, że nie może ono korzystać ze zwolnienia przewidzianego w art. 21 ust. 1 pkt 3b ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Mając to na uwadze, Pana stanowisko w przedmiotowej sprawie jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy stanu faktycznego, który Pan przedstawił i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Pana sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego i zastosuje się Pan do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n Ordynacji podatkowej nie stosuje się, jeśli stan faktyczny lub zdarzenie przyszłe będące przedmiotem interpretacji indywidualnej jest elementem czynności, które są przedmiotem decyzji wydanej:

1)z zastosowaniem art. 119a;

2)w związku z wystąpieniem nadużycia prawa, o którym mowa w art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;

3)z zastosowaniem środków ograniczających umowne korzyści.

·Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Przepisów art. 14k-14n nie stosuje się, jeżeli korzyść podatkowa, stwierdzona w decyzjach wymienionych w § 1, jest skutkiem zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej, interpretacji ogólnej lub objaśnień podatkowych.

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pan prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz.U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

·w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo

·w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.