Czy użyczenie samochodu ciężarowego rodzinie podlega opodatkowaniu VAT

Umowa użyczenia charakteryzuje się dwoma elementami – oddaniem rzeczy do używania na pewien czas oraz nieodpłatnością.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT) opodatkowaniu podlega m.in. odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

W określonych przypadkach przewidzianych w art. 8 ust. 2 ustawy o VAT również nieodpłatne czynności należy uznać za odpłatne świadczenie usług, które podlegają opodatkowaniu VAT. Zgodnie z tym przepisem za odpłatne świadczenie usług uznaje się:

• użycie towarów stanowiących część przedsiębiorstwa podatnika do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika, w tym w szczególności do celów osobistych podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych,
• nieodpłatne świadczenie usług na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia, oraz wszelkie inne nieodpłatne świadczenie usług do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Zatem aby nieodpłatne świadczenie usług podlegało opodatkowaniu VAT, muszą zostać spełnione określone warunki:

• w przypadku użycia towarów stanowiących część przedsiębiorstwa – użycie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika oraz istnienie prawa podatnika do odliczenia – w całości lub w części – podatku naliczonego m.in. przy nabyciu tych towarów (warunki te muszą być spełnione łącznie),
• w przypadku świadczenia usług – świadczenie ich do celów innych niż działalność gospodarcza podatnika.

Dlatego należy ustalić, czy oddanie samochodu ciężarowego w używanie było związane z działalnością gospodarczą podatnika użyczającego pojazdu.

W ocenie autora użyczenie samochodu ciężarowego do nieodpłatnego używania przez siostrę podatnika w prowadzonej przez nią działalności gospodarczej nie jest związane z działalnością podatnika użyczającego pojazdu. Generalnie to siostra podatnika będzie osiągała korzyść z tytułu użyczenia jej pojazdu do celów własnej działalności gospodarczej. W konsekwencji użyczenie następuje na potrzeby działalności gospodarczej siostry podatnika, a nie na potrzeby działalności prowadzonej przez podatnika użyczającego pojazdu (por. interpretację z 17 września 2021 r., sygn. 0111-KDIB3-2.4012.462.2021.3.MGO).

Zatem jeżeli podatnikowi użyczającemu samochodu ciężarowego przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy jego nabyciu, spełnione są przesłanki z art. 8 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT. W takiej sytuacji nieodpłatne użyczenie samochodu ciężarowego na rzecz siostry prowadzącej działalność gospodarczą stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT według stawki VAT 23%. Podstawą opodatkowania jest koszt świadczenia (art. 29a ust. 5 ustawy o VAT).