Zmiany w zawieraniu układów zbiorowych pracy i porozumień zbiorowych

Od 13 grudnia 2025 r. obowiązuje nowa ustawa o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych. Regulacja ta zwiększyła krąg osób, które mogą zostać objęte układem zbiorowym pracy. Ponadto partnerzy społeczni będą mogli wspólnie decydować, w jakim zakresie układ zbiorowy pracy może inaczej regulować warunki pracy niż przepisy ustawowe. Utrzymana natomiast zostanie tzw. zasada korzystności, polegająca na tym, że ustalenia układów i porozumień nie mogą być gorsze dla pracownika niż ogólnie obowiązujące przepisy prawa pracy.

Nowa ustawa z 5 listopada 2025 r. o układach zbiorowych pracy i porozumieniach zbiorowych (dalej: ustawa o u.z.p.), która zastąpiła dotychczasowy dział jedenasty ustawy z 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (dalej: k.p.), weszła w życie 13 grudnia 2025 r. Ustawa ta dostosowuje polskie prawo do dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2041 z 19 października 2022 r. w sprawie adekwatnych wynagrodzeń minimalnych w Unii Europejskiej (Dz.U. UE L 275 z 25.10.2022, str. 33).

Zmiany wprowadzone ustawą o układach zbiorowych

Najważniejsze zmiany wprowadzone ustawą o u.z.p. to:

1. Możliwość regulowania w układach zbiorowych spraw nieuregulowanych w prawie pracy.

Układ zbiorowy pracy (zakładowy lub ponadzakładowy) może określać kwestie, które nie są uregulowane przepisami prawa pracy o charakterze bezwzględnie obowiązującym. Zgodnie z nowymi przepisami układ może obejmować m.in.: rozwiązania wspierające równowagę między pracą a życiem prywatnym, rozwiązania w zakresie równości płci, procedury antymobbingowe i przeciwdziałające zagrożeniom psychospołecznym (stres, wypalenie), inne obszary uzgodnione przez partnerów społecznych. Ustalenia przyjęte w układzie zbiorowym nie mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy prawa pracy.

2. Wprowadzenie Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy zamiast obowiązku rejestrowania układów

Układy zbiorowe i porozumienia zbiorowe będzie trzeba zgłaszać do Krajowej Ewidencji Układów Zbiorowych Pracy (KEUZP). Będzie to możliwe wyłącznie w formie elektronicznej, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Ewidencja obejmuje także układy i porozumienia ponadzakładowe zawarte przez co najmniej dwóch pracodawców. Do ewidencji można będzie zgłosić układ lub porozumienie zawarte bez udziału organizacji pracodawców – wystarczy, że podpiszą go minimum dwaj pracodawcy.