Wyrok Trybunału (szósta izba) z dnia 18 grudnia 2025 r. CJ przeciwko Service fédéral des Pensions (SFP)., sygn. C-776/24

Wydanie tymczasowe

WYROK TRYBUNAŁU (szósta izba)

z dnia 18 grudnia 2025 r.(*)

Odesłanie prejudycjalne – Urzędnicy – Regulamin pracowniczy urzędników Unii Europejskiej – Załącznik VIII – Emerytury i renty – Uprawnienia emerytalne nabyte przed podjęciem służby w Unii Europejskiej – Przeniesienie do systemu emerytalnego instytucji Unii Europejskiej – Wniosek pracownika o przeniesienie – Nieodwołalność tego przeniesienia – Bezpodstawne wzbogacenie

W sprawie C‑776/24 [Bopuis](i),

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez tribunal du travail francophone de Bruxelles (francuskojęzyczny sąd pracy w Brukseli) (Belgia) postanowieniem z dnia 5 listopada 2024 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 12 listopada 2024 r., w postępowaniu:

CJ

przeciwko

Service fédéral des Pensions (SFP),

TRYBUNAŁ (szósta izba),

w składzie: F. Biltgen (sprawozdawca), prezes pierwszej izby, pełniący obowiązki prezesa szóstej izby, A. Kumin i S. Gervasoni, sędziowie,

rzecznik generalny: L. Medina,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

rozważywszy uwagi, które przedstawili:

– w imieniu CJ – J.‑F. Neven, avocat,

– w imieniu rządu belgijskiego – C. Jacob, C. Pochet oraz M. Van Regemorter, w charakterze pełnomocników,

– w imieniu Komisji Europejskiej – A. Baeckelmans oraz J.‑F. Brakeland, w charakterze pełnomocników,

podjąwszy, po wysłuchaniu rzeczniczki generalnej, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

1 Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 11 ust. 2 załącznika VIII do Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej, zmienionego rozporządzeniem Rady (EWG, Euratom, EWWiS) nr 571/92 z dnia 2 marca 1992 r. (Dz.U. 1992, L 62, s. 1) (zwanego dalej „regulaminem pracowniczym”) w świetle zasady lojalnej współpracy, ustanowionej w art. 4 ust. 3 TUE.

2 Wniosek ten został złożony w ramach sporu między CJ a Service fédéral des Pensions (SFP) (federalnym urzędem ds. emerytur) (Belgia) w przedmiocie wniosku CJ o przeniesienie jego uprawnień emerytalnych nabytych przed podjęciem służby w Unii Europejskiej do systemu emerytalnego instytucji Unii Europejskiej (zwanego dalej „SERUE”).

 Ramy prawne

 Regulamin pracowniczy

3 Artykuł 77 regulaminu pracowniczego stanowi:

„Urzędnik, który przepracował w służbie co najmniej dziesięć lat, nabywa uprawnienia emerytalne […].

Maksymalna wysokość emerytury wynosi 70 % ostatniego wynagrodzenia podstawowego w ostatniej grupie zaszeregowania, do której urzędnik należał przez co najmniej rok. Za każdy rok służby uznany zgodnie z art. 3 załącznika VIII należy się urzędnikowi 1,80 % tego ostatniego wynagrodzenia podstawowego”.

4 Zgodnie z art. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego:

„Emerytura wypłacana jest na podstawie całkowitej liczby lat pełnienia służby przez danego urzędnika uprawniających go do otrzymania emerytury. Każdy rok pracy uwzględniony zgodnie z przepisami art. 3 zalicza się jako jeden rok służby uprawniający do emerytury, a każdy pełny miesiąc do zaliczenia jednej dwunastej roku służby uprawniającego do otrzymania emerytury.

Przy obliczaniu lat uprawniających do emerytury uwzględnia się nie więcej niż lata niezbędne do uzyskania maksymalnej kwoty emerytury w rozumieniu art. 77 akapit drugi regulaminu pracowniczego”.

5 Artykuł 11 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego stanowi:

„1. Urzędnik, który kończy służbę w Unii, w celu:

– podjęcia służby w administracji rządowej albo w organizacji krajowej lub międzynarodowej, która zawarła umowę ze Wspólnotami;

– wykonywania działalności zawodowej na podstawie zatrudnienia lub na własny rachunek, z tytułu której nabywa uprawnienia emerytalne w ramach systemu, którego organy administracji zawarły umowę ze Wspólnotami,

uprawniony jest do przekazania ekwiwalentu aktuarialnego swoich praw do emerytury we Wspólnotach do funduszu emerytalnego tej administracji lub organizacji albo do funduszu emerytalnego, w ramach którego nabywa prawa do emerytury z tytułu zatrudnienia lub prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek.

2. Urzędnik, który podejmuje służbę we Wspólnotach po:

– zakończeniu służby w administracji rządowej albo w organizacji krajowej lub międzynarodowej lub

– wykonywaniu działalności zawodowej na podstawie zatrudnienia lub na własny rachunek,

przy powołaniu go na urzędnika na czas nieokreślony może zlecić wpłatę na rzecz Wspólnot ekwiwalentu aktuarialnego albo zryczałtowanej wartości wykupu praw do emerytury, które nabył z tytułu takiej działalności. W takim przypadku instytucja, w której urzędnik pełni służbę, biorąc pod uwagę jego grupę zaszeregowania, do której został powołany na urzędnika na czas nieokreślony, określa liczbę lat służby uprawniających do emerytury, które są zaliczane w ramach jej systemu emerytalnego w związku z poprzednim okresem zatrudnienia, na podstawie kwoty ekwiwalentu aktuarialnego lub zryczałtowanej wartości wykupu praw do emerytury”.

 Prawo belgijskie

6 Ustawa z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca stosunków między belgijskimi funduszami emerytalnymi a funduszami emerytalnymi instytucji międzynarodowego prawa publicznego (Moniteur belge z dnia 20 czerwca 1991 r., zwana dalej „ustawą z dnia 21 maja 1991 r.”) wprowadziła specjalny system transferu, zwany „subrogacją”, oparty na formule przeniesienia ekwiwalentu aktuarialnego przewidzianej w art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego.

7 Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 21 maja 1991 r.:

„Za zgodą instytucji każdy urzędnik może wnosić o to, aby na konto instytucji została wpłacona kwota emerytury należna mu za świadczenie pracy i okresy poprzedzające podjęcie przez niego służby w tej instytucji”.

8 Artykuł 6 akapit pierwszy tej ustawy przewiduje:

„O podlegającej przekazaniu rocznej kwocie emerytury, a także o różnych elementach branych pod uwagę przy jej ustalaniu administracja powiadamia zainteresowanego, niezwłocznie po jej ustaleniu, listem poleconym”.

9 Artykuł 7 wspomnianej ustawy stanowi:

„Z chwilą, gdy kwota emerytury stanie się ostateczna:

1° nie może już ona zostać zmieniona, z jakiegokolwiek powodu […]”.

 Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne

10 W latach 1972–1993 CJ pracował w Belgii głównie jako pracownik najemny. W tym okresie opłacał składki na rzecz SFP.

11 CJ podjął służbę w Unii Europejskiej w dniu 1 kwietnia 1994 r., a następnie z dniem 1 stycznia 1995 r. został powołany na urzędnika.

12 W dniu 29 maja 1995 r. CJ złożył wniosek o przeniesienie do SERUE jego uprawnień emerytalnych, które nabył jako belgijski pracownik najemny.

13 Decyzją z dnia 15 lipca 1996 r. SFP powiadomił CJ listem poleconym o wartości podlegających przeniesieniu uprawnień emerytalnych.

14 W dniu 4 listopada 1996 r. SFP poinformował Komisję Europejską o tej wartości.

15 W dniu 14 września 2007 r. służby Unii poinformowały CJ o ponownym obliczeniu jego przeniesionych uprawnień emerytalnych w związku z nowelizacją regulaminu pracowniczego w 2004 r. i zmianie lat służby uprawniających do emerytury, które mogą zostać zaliczone na poczet SERUE na 4 lata, 4 miesiące i 24 dni.

16 W dniu 1 lipca 2020 r., w wieku 63 lat i 11 miesięcy, dzięki ponownemu obliczeniu uprawnień emerytalnych z dnia 14 września 2007 r. CJ osiągnął maksymalną stawkę emerytury w wysokości 70 %. Kontynuował jednak pracę do dnia 31 lipca 2022 r.

17 W dniu 8 marca 2022 r. CJ złożył do SFP wniosek o przyznanie emerytury odpowiadającej uprawnieniom nabytym przed podjęciem służby w Unii.

18 Dwiema decyzjami z dnia 25 maja 2022 r. SFP przyznał CJ, odpowiednio, emeryturę w wysokości 533,85 EUR miesięcznie brutto od dnia 1 sierpnia 2021 r. oraz emeryturę w wysokości 577,85 EUR miesięcznie brutto od dnia 1 sierpnia 2022 r., co stanowi datę uwzględnioną przez SFP jako data zaprzestania działalności przez CJ w charakterze urzędnika.

19 W dniu 5 lipca 2022 r. organ Unii odpowiedzialny za obliczanie uprawnień emerytalnych CJ przekazał mu zawiadomienie o ustaleniu jego uprawnień emerytalnych w związku z przejściem na emeryturę w dniu 31 lipca 2022 r. wieczorem, czyli w ostatnim dniu miesiąca, w którym CJ ukończył 66 lat. W zawiadomieniu tym stwierdzono, że uwzględniono 4 lata, 4 miesiące i 24 dni z powodu przeniesienia jego belgijskich uprawnień emerytalnych, oraz wskazano, że CJ zgromadził łącznie 79,21667 % uprawnień emerytalnych, w szczególności ze względu na premię w wysokości 13,75 % nabytą za przepracowanie 5 lat i 6 miesięcy po osiągnięciu normalnego wieku emerytalnego. Uprawnienia te zostały objęte pułapem 70 %, zgodnie z tym co przewidziano w regulaminie pracowniczym.

20 W dniu 6 lipca 2022 r. CJ poinformował SFP, że wobec nieotrzymania w 1995 r., w 1996 r. lub w 1997 r. powiadomienia o rocznej kwocie emerytury podlegającej przeniesieniu nie można uznać ostatecznej kwoty tej emerytury za ustaloną, a jego wniosek o przeniesienie należy uznać za odwołalny. W związku z tym wyraził on wolę zaprzestania przenoszenia do SERUE uprawnień emerytalnych nabytych przed podjęciem służby w Unii.

21 W pismach z listopada i grudnia 2022 r. SFP potwierdził, że od dnia 1 sierpnia 2021 r. CJ ma prawo do emerytury z tytułu praw nabytych jako pracownik najemny w Belgii.

22 Na wniosek SFP Komisja poinformowała ten urząd wiadomością elektroniczną z dnia 23 marca 2023 r., że od dnia 1 sierpnia 2022 r. CJ pobiera emeryturę z SERUE. Instytucja ta potwierdziła SFP pocztą elektroniczną z dnia 31 marca 2023 r., że emerytura ta uwzględniała lata uprawniające do emerytury wynikające z przeniesienia uprawnień emerytalnych dokonanego przez SFP.

23 W dniu 31 marca 2023 r. SFP zawiadomił zatem CJ o zawieszeniu wypłat jego świadczeń emerytalnych z belgijskiego systemu krajowego. Decyzją z dnia 17 kwietnia 2023 r. SFP wycofał swoje decyzje z dnia 25 maja 2022 r., o których mowa w pkt 18 niniejszego wyroku. Uznając, że popełnił błąd administracyjny, SFP nie zażądał od CJ zwrotu nienależnych kwot, lecz poinformował go, że od dnia 1 sierpnia 2021 r. nie może ubiegać się o emeryturę z belgijskiego krajowego systemu emerytalnego.

24 CJ wystąpił do tribunal du travail francophone de Bruxelles (francuskojęzycznego sądu pracy w Brukseli, Belgia), będącego sądem odsyłającym, ze skargą o stwierdzenie nieważności tej decyzji z dnia 17 kwietnia 2023 r., wnosząc o przywrócenie wypłaty jego emerytury z belgijskiego systemu emerytalnego.

25 CJ podnosi, że jeśli przeniesienie uprawnień emerytalnych nabytych przed podjęciem służby w Unii jest nieodwołalne, to jego uprawnienia emerytalne nabyte z tytułu działalności zawodowej w Belgii między rokiem 1972 a rokiem 1992 zostały w istocie utracone, ponieważ do celów obliczenia jego emerytury z SERUE uwzględnienie tych uprawnień emerytalnych nie jest konieczne. W ramach mechanizmu subrogacji państwo belgijskie wypłaca instytucjom Unii co miesiąc kwotę emerytury odpowiadającą uprawnieniom nabytym przez CJ, podczas gdy emerytura przyznana mu z tytułu SERUE nie uwzględnia lat służby uprawniających do emerytury nabytych przez CJ przed podjęciem służby w Unii, co pozwala Unii bogacić się kosztem CJ.

26 CJ twierdzi, że nie otrzymał powiadomień, przesłanych listem poleconym, o rocznych kwotach emerytury podlegających przeniesieniu oraz o elementach branych pod uwagę przy obliczaniu tych kwot, co nie pozwoliło mu ani na ich zakwestionowanie, ani na ich zatwierdzenie, a tym samym, jak podnosi, wspomniane kwoty należy uznać za nieostateczne. W związku z tym uważa on, że jego wniosek o przeniesienie do SERUE uprawnień emerytalnych nabytych w belgijskim krajowym systemie może zostać wycofany do czasu, kiedy subrogacja stanie się rzeczywiście skuteczna.

27 SFP twierdzi, że nie dysponuje już dowodem wysłania wspomnianych powiadomień listem poleconym, i podnosi w istocie, że CJ zdecydował się wystąpić o przeniesienie swoich uprawnień emerytalnych nabytych w ramach belgijskiego systemu krajowego do SERUE, za co ponosi odpowiedzialność.

28 Sąd odsyłający zastanawia się, czy nieodwołalny charakter mechanizmu subrogacji nie narusza celu realizowanego przez art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego. Mechanizm ten mógłby bowiem zniechęcić pracownika najemnego do podjęcia służby w instytucjach europejskich, biorąc pod uwagę ryzyko utraty prawa do emerytury, o którą mógłby się ubiegać, gdyby nie rozpoczął służby w Unii, które to ryzyko ma miejsce, gdy – jak w niniejszej sprawie – urzędnik ma prawo do maksymalnej kwoty emerytury z tytułu SERUE, bez uwzględnienia przeniesionych uprawnień emerytalnych. Sąd ten zastanawia się zatem, czy możliwe jest kwestionowanie wysokości emerytury danego urzędnika do czasu rzeczywistego dokonania przeniesienia uprawnień emerytalnych w drodze subrogacji. W tym względzie sąd odsyłający powołuje się na wyrok z dnia 10 listopada 1999 r., Kristensen i in./Rada (T‑103/98, T‑104/98, T‑107/98, T‑113/98 i T‑118/98, EU:T:1999:289), zgodnie z którym wartość przeniesionych uprawnień emerytalnych, które nie są uwzględniane przy stosowaniu art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego, podlega zwrotowi na rzecz urzędnika.

29 Sąd odsyłający zastanawia się również, czy przeniesienie w drodze mechanizmu subrogacji wspomnianych uprawnień emerytalnych nabytych przed podjęciem służby w Unii stanowi bezpodstawne wzbogacenie się instytucji europejskich.

30 W tych okolicznościach tribunal du travail francophone de Bruxelles (francuskojęzyczny sąd pracy w Brukseli) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy w przypadku gdy przepisy prawne państwa członkowskiego przewidują, że przeniesienie praw przewidzianych w art. 11 ust. 2 załącznika VIII do [regulaminu pracowniczego] następuje nie w drodze przekazania składek przy powołaniu urzędnika Unii, lecz poprzez wstąpienie instytucji europejskich, w drodze subrogacji, w prawa do emerytury nabyte w tym państwie członkowskim z dniem, w którym urzędnik uzyskałby dostęp do tej emerytury, wspomniany art. 11 ust. 2 oraz sformułowaną w art. 4 [ust.] 3 [TUE] zasadę lojalnej współpracy – w świetle celów przeniesienia polegających na umożliwieniu urzędnikowi Unii zachowania praw nabytych przez niego w państwie członkowskim oraz na zapewnieniu atrakcyjności europejskiej służby publicznej – należy interpretować w ten sposób, że wymagają one, aby owe przepisy prawne zezwalały na możliwość wycofania wniosku o przeniesienie do dnia, w którym subrogacja stała się skuteczna oraz powzięto rzeczywistą wiedzę o ryzyku niemożności skorzystania z części praw nabytych na koszt tego państwa członkowskiego?”.

 W przedmiocie pytania prejudycjalnego

31 Poprzez swoje pytanie sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego i zasadę lojalnej współpracy ustanowioną w art. 4 ust. 3 TUE należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, na mocy których decyzja urzędnika Unii o przeniesieniu do SERUE uprawnień emerytalnych nabytych w krajowym systemie emerytalnym przed podjęciem służby w Unii jest nieodwołalna, w sytuacji gdy uregulowania te przewidują nie rzeczywiste przeniesienie takich uprawnień emerytalnych w dniu powzięcia tej decyzji, lecz takie przeniesienie poprzez wstąpienie instytucji Unii, w drodze subrogacji, w prawa nabyte z dniem, w którym urzędnik może ubiegać się o emeryturę, z ryzykiem bezpodstawnego wzbogacenia się instytucji Unii.

32 Na wstępie należy przypomnieć, że regulamin pracowniczy, który ma zasięg ogólny, wiąże w całości i jest bezpośrednio stosowany we wszystkich państwach członkowskich. Wynika stąd, że poza skutkami, jakie wywołuje w porządku wewnętrznym administracji Unii, regulamin pracowniczy wiąże również państwa członkowskie w takim zakresie, w jakim jest to konieczne dla jego stosowania (zob. podobnie wyrok z dnia 4 lutego 2021 r., Ministre de la Transition écologique et solidaire i Ministre de l’Action et des Comptes publics, C‑903/19, EU:C:2021:95, pkt 36, 37 i przytoczone tam orzecznictwo).

33 Zgodnie z art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego każdy urzędnik lub pracownik, który podejmuje służbę w Unii po zakończeniu służby w administracji rządowej, w organizacji krajowej lub międzynarodowej albo działalności w przedsiębiorstwie, po powołaniu go na urzędnika na czas nieokreślony, może zlecić wpłatę na rzecz Unii ekwiwalentu aktuarialnego praw do emerytury, które nabył w administracji rządowej albo w organizacji krajowej lub międzynarodowej lub w przedsiębiorstwie, w którym był zatrudniony.

34 Po pierwsze, system przenoszenia uprawnień emerytalnych – w postaci, w jakiej został przewidziany w art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego – pozwalając na koordynację pomiędzy systemami krajowymi a systemem emerytalnym Unii, zmierza do ułatwienia przepływu pracowników krajowych z sektora publicznego i prywatnego do administracji Unii i do zapewnienia w ten sposób Unii możliwie najlepszego wyboru wykwalifikowanego personelu o odpowiednim doświadczeniu zawodowym (zob. wyrok z dnia 16 grudnia 2004 r., My, C‑293/03, EU:C:2004:821, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo).

35 W sytuacji bowiem gdyby państwo członkowskie odmówiło podjęcia niezbędnych środków w celu przeniesienia do SERUE ekwiwalentu aktuarialnego uprawnień emerytalnych lub zryczałtowanej wartości wykupu uprawnień emerytalnych nabytych w ramach krajowego systemu emerytalnego, przewidzianych w art. 11 ust. 2 załącznika VIII regulaminu, mogłoby ono utrudnić rekrutowanie przez Unię urzędników krajowych o określonym stażu pracy, ponieważ takie przejście z krajowej służby cywilnej do służby publicznej Unii skutkowałoby pozbawieniem tych urzędników ich uprawnień emerytalnych, które przysługiwałyby im, gdyby nie zdecydowali się na podjęcie służby w Unii (zob. podobnie wyrok z dnia 4 lutego 2021 r., Ministre de la Transition écologique et solidaire i Ministre de l’Action et des Comptes publics, C‑903/19, EU:C:2021:95, pkt 34 i przytoczone tam orzecznictwo).

36 Tego rodzaju skutki są niedopuszczalne ze względu na ciążący na państwach członkowskich względem Unii obowiązek lojalnej współpracy i lojalnego wsparcia, znajdujący wyraz w sformułowanym w art. 4 ust. 3 TUE obowiązku ułatwiania Unii wypełniania jej zadań (zob. podobnie wyrok z dnia 4 lutego 2021 r., Ministre de la Transition écologique et solidaire i Ministre de l’Action et des Comptes publics, C‑903/19, EU:C:2021:95, pkt 35 i przytoczone tam orzecznictwo).

37 Po drugie, art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego służy temu, aby uprawnienia nabyte przez urzędników w państwie członkowskim – niezależnie od ich ewentualnie ograniczonego czy wręcz warunkowego lub przyszłego charakteru bądź tego, iż są one niewystarczające, by emerytura została przyznana natychmiast – mogły zostać zachowane na rzecz zainteresowanego urzędnika i uwzględnione w ramach systemu emerytalnego, do którego przynależy on w chwili zakończenia kariery zawodowej (wyrok z dnia 20 października 1981 r., Komisja/Belgia, 137/80, EU:C:1981:237, pkt 12).

38 Z powyższych rozważań wynika, że uprawnienie przewidziane w art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego ma na celu przyznanie urzędnikom prawa, którego wykonanie zależy wyłącznie od ich własnego wyboru (zob. podobnie wyroki: z dnia 20 października 1981 r., Komisja/Belgia, 137/80, EU:C:1981:237, pkt 13; z dnia 10 września 2015 r., Wojciechowski, C‑408/14, EU:C:2015:591, pkt 52).

39 Ponieważ art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego nie przewiduje możliwości cofnięcia skorzystania z uprawnienia, o którym mowa w tym przepisie, decyzja o przeniesieniu uprawnień emerytalnych do SERUE ma charakter ostateczny i nieodwołalny. Potwierdza to fakt, że ponowne przeniesienie uprawnień emerytalnych może nastąpić jedynie w przypadkach przewidzianych w art. 11 ust. 1, które zakładają zakończenie służby przez zainteresowanego.

40 Jednakże ostateczny i nieodwołalny charakter decyzji o przeniesieniu uprawnień emerytalnych nabytych przed podjęciem służby w Unii nie jest sprzeczny z celami realizowanymi przez art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego, a mianowicie z zachowaniem praw nabytych i atrakcyjnością europejskiej służby publicznej.

41 Co się tyczy zachowania praw nabytych, należy bowiem zauważyć, że uprawniające do emerytury lata służby ukończone przed podjęciem służby w Unii pozwalają na zwiększenie liczby lat służby uwzględnianych w celu ustalenia odsetka ostatniego wynagrodzenia podstawowego stanowiącego emeryturę, a tym samym na szybsze osiągnięcie pułapu 70 % ostatniego wynagrodzenia podstawowego określonego w art. 77 akapit drugi regulaminu pracowniczego. Nie można zatem wywnioskować z tego utraty praw nabytych.

42 W tym względzie należy uściślić, że chociaż możliwość przeniesienia uprawnień emerytalnych nabytych przed podjęciem służby w Unii gwarantuje danemu urzędnikowi, że uprawnienia te zostaną uwzględnione w SERUE, to jednak nie daje mu ona żadnej pewności, że uwzględnienie to spowoduje wzrost kwoty jego emerytury odpowiadającej w całości przeniesionemu kapitałowi (zob. podobnie wyrok z dnia 4 maja 2023 r., KY/Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, C‑100/22 P, EU:C:2023:377, pkt 69).

43 W odniesieniu do atrakcyjności służby publicznej należy przypomnieć, że przeniesienie uprawnień emerytalnych jest uprawnieniem przyznanym urzędnikowi, z którego urzędnik powinien skorzystać z pełną świadomością stanu rzeczy.

44 W związku z tym, niezależnie od kwestii, czy rozpatrywane uregulowania krajowe przewidują, że przeniesienie uprawnień emerytalnych następuje poprzez wstąpienie instytucji europejskich, w drodze subrogacji, w te uprawnienia w dniu przejścia urzędnika na emeryturę, czy też że wspomniane uprawnienia emerytalne są przenoszone do SERUE w dniu, w którym urzędnik powziął decyzję o takim przeniesieniu, w obu przypadkach prawa te są uwzględniane, a atrakcyjność europejskiej służby publicznej nie jest w obu tych przypadkach w żaden sposób ograniczona.

45 W konsekwencji poszanowanie celów realizowanych przez art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego nie wymaga ustanowienia prawa do wycofania wniosku o przeniesienie uprawnień emerytalnych nabytych przed podjęciem służby w Unii do dnia, w którym subrogacja tych uprawnień przez instytucję europejskie stanie się skuteczna.

46 Wykładnia ta nie może być odmienna w świetle zasady lojalnej współpracy, która znajduje wyraz w przewidzianym w art. 4 TUE obowiązku ułatwiania Unii wypełniania jej zadań.

47 Jak bowiem podnosi Komisja, specyfika niniejszego odesłania prejudycjalnego polega raczej na sposobie, w jaki Królestwo Belgii zamierzało wywiązać się ze swoich zobowiązań wynikających z regulaminu pracowniczego, ustanawiając w ustawie z dnia 21 maja 1991 r. mechanizm subrogacji, poprzez który instytucje europejskie pobierają kwoty emerytur nabytych przez swoich emerytowanych urzędników w ramach systemu krajowego, a nie poprzez przeniesienie uprawnień emerytalnych w dniu, w którym urzędnicy ci złożyli wniosek o przeniesienie swoich uprawnień. Ustawa ta miała na celu zakończenie postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego wszczętego przez Komisję w związku z nieprzestrzeganiem przez Królestwo Belgii obowiązków wynikających z art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego, które to postępowanie doprowadziło do podwójnego obciążenia Królestwa Belgii odpowiedzialnością za to uchybienie wyrokami z dnia 20 października 1981 r., Komisja/Belgia (137/80, EU:C:1981:237) i z dnia 3 października 1989 r., Komisja/Belgia (383/85, EU:C:1989:356). Ponieważ mechanizm subrogacji przewidziany w ustawie z dnia 21 maja 1991 r. pozwala na skuteczne zachowanie uprawnień nabytych w SPF po ich przekazaniu do SERUE, wynika z tego, że Królestwo Belgii przestrzegało zasady lojalnej współpracy.

48 Co się tyczy argumentu dotyczącego bezpodstawnego wzbogacenia się instytucji Unii, należy przypomnieć, że emerytura przewidziana w art. 77 regulaminu pracowniczego jest obliczana, jak wynika z akapitu pierwszego tego art. 77 i z art. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego, na podstawie łącznej liczby lat służby uprawniających do emerytury uzyskanych przez urzędnika, do której stosuje się stawkę procentową określoną w art. 77 akapit drugi regulaminu pracowniczego, oraz, w stosownych przypadkach, w granicach pułapu określonego w tym przepisie.

49 Te lata służby uprawniające do emerytury odpowiadają okresowi, w którym dany urzędnik był w służbie Unii, a art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego daje urzędnikowi możliwość przeniesienia do SERUE uprawnień emerytalnych nabytych przez niego przed podjęciem służby w Unii, tak aby uprawnienia te, doliczone do odpowiednich lat służby uprawniających do emerytury, mogły zostać uwzględnione przy obliczaniu kwoty emerytury, która ma zostać przyznana (zob. podobnie wyrok z dnia 4 maja 2023 r., KY/Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, C‑100/22 P, EU:C:2023:377, pkt 60).

50 Należy dodać, że metoda obliczania liczby lat służby uprawniających do emerytury podlegających uwzględnieniu w ramach SERUE w następstwie przeniesienia uprawnień emerytalnych nabytych w ramach systemu krajowego opiera się na parametrach, o których mowa w art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego.

51 W tym względzie należy uściślić, że chociaż możliwość przeniesienia uprawnień emerytalnych nabytych przed podjęciem służby w Unii gwarantuje danemu urzędnikowi, że uprawnienia te zostaną uwzględnione w SERUE, to jednak nie daje mu ona żadnej pewności, że uwzględnienie to spowoduje wzrost kwoty jego emerytury odpowiadającej w całości przeniesionemu kapitałowi (zob. podobnie wyrok z dnia 4 maja 2023 r., KY/Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, C‑100/22 P, EU:C:2023:377, pkt 69).

52 Kwota uiszczonych składek nie jest bowiem powiązana w sposób proporcjonalny z wysokością otrzymywanej emerytury, ponieważ kwota ta jest obliczana na podstawie całkowitej liczby lat składkowych uprawniających do emerytury, w tym tych lat składkowych ukończonych przed podjęciem służby w instytucjach europejskich, do których stosuje się daną wartość procentową i, w stosownych przypadkach, w granicach pułapu, zgodnie z art. 77 regulaminu pracowniczego (wyrok z dnia 27 lutego 2025 r., OA/Parlament, C‑32/24 P, EU:C:2025:118, pkt 50). SERUE jest bowiem zorganizowany w oparciu o zasadę solidarności i nie jest skonstruowany w ten sposób, że emerytura pobierana przez urzędnika lub pracownika odpowiada dokładnie kwocie składek wpłaconych do tego systemu.

53 W tym względzie mechanizm subrogacji na rzecz SERUE, przewidziany w ustawie z dnia 21 maja 1991 r., nie może być postrzegany jako prowadzący do bezpodstawnego wzbogacenia instytucji europejskich z tego tylko powodu, że uprawnienia emerytalne nabyte przed podjęciem służby w instytucji Unii są przenoszone do SERUE w formie płatności ratalnych, a nie w formie kapitału w momencie powzięcia przez urzędnika decyzji o przeniesieniu swoich uprawnień emerytalnych. Okoliczność ta nie ma wpływu na uprawnienia emerytalne skarżącego ani na obliczenie emerytury wypłacanej mu przez SERUE.

54 Należy jeszcze uściślić, że przywołany przez sąd odsyłający wyrok z dnia 10 listopada 1999 r., Kristensen i in./Rada (T‑103/98, T‑104/98, T‑107/98, T‑113/98 i T‑118/98, EU:T:1999:289) dotyczy kwestii innej niż ta, która pojawia się w niniejszej sprawie. Wyrok ten dotyczył bowiem ogólnych przepisów wykonawczych przyjętych przez Radę Unii Europejskiej, zgodnie z którymi liczba lat służby uprawniających do emerytury podlegających uwzględnieniu przy obliczaniu emerytury była obliczana na podstawie całkowitej przeniesionej kwoty, przy czym liczba ta nie mogła przekraczać liczby lat, podczas których zainteresowany należał do innych systemów emerytalnych przed objęciem stanowiska w Unii. W sprawie, w której zapadł wspomniany wyrok, dotyczącej urzędnika Rady, liczba lat służby uprawniających do emerytury podlegających zaliczeniu na poczet okresu poprzedzającego podjęcie służby na podstawie przeniesionego kapitału została ograniczona, zgodnie z ogólnymi przepisami wykonawczymi przyjętymi przez tę instytucję, do liczby lat, podczas których zainteresowany należał do innych systemów emerytalnych przed objęciem stanowiska w służbie Unii (zob. podobnie wyrok z dnia 4 maja 2023 r., KY/Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej, C‑100/22 P, EU:C:2023:377, pkt 70). Tymczasem w sprawie w postępowaniu głównym przeniesione uprawnienia emerytalne zostały uwzględnione w całości. Ów wyrok Sądu nie ma zatem znaczenia dla odpowiedzi, jakiej należy udzielić na zadane pytanie.

55 W świetle powyższych rozważań na zadane pytanie należy odpowiedzieć, że art. 11 ust. 2 załącznika VIII do regulaminu pracowniczego i zasadę lojalnej współpracy ustanowioną w art. 4 ust. 3 TUE należy interpretować w ten sposób, że nie stoją one na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, na mocy których decyzja urzędnika Unii o przeniesieniu do SERUE uprawnień emerytalnych nabytych w krajowym systemie emerytalnym przed podjęciem służby w Unii jest nieodwołalna, jeżeli uregulowania te przewidują nie rzeczywiste przeniesienie takich uprawnień emerytalnych w dniu powzięcia tej decyzji, lecz takie przeniesienie poprzez wstąpienie instytucji Unii, w drodze subrogacji, w prawa nabyte z dniem, w którym urzędnik może ubiegać się o emeryturę, o ile przeniesione uprawnienia emerytalne zostają rzeczywiście uwzględnione przy obliczaniu wysokości przyznanej emerytury.

 W przedmiocie kosztów

56 Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (szósta izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 11 ust. 2 załącznika VIII do Regulaminu pracowniczego urzędników Unii Europejskiej, zmienionego rozporządzeniem Rady (EWG, Euratom, EWWiS) nr 571/92 z dnia 2 marca 1992 r. oraz zasadę lojalnej współpracy ustanowioną w art. 4 ust. 3 TUE

należy interpretować w ten sposób, że:

nie stoją one na przeszkodzie uregulowaniom krajowym, na mocy których decyzja urzędnika Unii Europejskiej o przeniesieniu do systemu emerytalnego instytucji Unii Europejskiej uprawnień emerytalnych nabytych w krajowym systemie emerytalnym przed podjęciem służby w Unii jest nieodwołalna, jeżeli uregulowania te przewidują nie rzeczywiste przeniesienie takich uprawnień emerytalnych w dniu powzięcia tej decyzji, lecz takie przeniesienie poprzez wstąpienie instytucji Unii, w drodze subrogacji, w prawa nabyte z dniem, w którym urzędnik może ubiegać się o emeryturę, o ile przeniesione uprawnienia emerytalne zostają rzeczywiście uwzględnione przy obliczaniu wysokości przyznanej emerytury.

Podpisy

* Język postępowania: francuski.

i Niniejszej sprawie została nadana fikcyjna nazwa. Nie odpowiada ona rzeczywistej nazwie ani rzeczywistemu nazwisku żadnej ze stron postępowania.