Szkolnictwo zawodowe wraca do łask. Kolejny krok: branżowe centra umiejętności

Centra umiejętności: pomysł na zwiększenie efektywności szkolnictwa zawodowego

Branżowe centra umiejętności są kolejnym etapem reformy szkolnictwa. Dzięki nim absolwenci mają wychodzić ze szkół zawodowych nie tylko z wiedzą teoretyczną, lecz także z umiejętnościami praktycznymi – w dodatku takimi, jakie są potrzebne pracodawcom

27 września weszła w życie ustawa z 30 sierpnia 2023 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe oraz niektórych innych ustaw (dalej: nowelizacja). Wprowadziła ona do systemu oświaty nowy rodzaj placówek – branżowe centra umiejętności (BCU), a przy tym ustaliła:

• zasady powoływania ich do życia,
• sposób ich funkcjonowania, w tym finansowania,
• zasady zatrudniania w nich nauczycieli,
• zasady kształcenia, w tym przeprowadzania egzaminów.

Nowelizacja także przesądziła, że BCU będzie miało status placówki systemu oświaty na równi z innymi placówkami określonymi w art. 2 pkt 4 ustawy – Prawo oświatowe. W efekcie w polskim systemie oświaty będą funkcjonować trzy rodzaje placówek umożliwiających uzyskanie i uzupełnienie wiedzy, umiejętności i kwalifikacji zawodowych lub zmianę kwalifikacji zawodowych, czyli:

• dotychczasowe placówki kształcenia ustawicznego i centra kształcenia zawodowego oraz
• nowo wprowadzone branżowe centra umiejętności.

Pierwsze centra już są tworzone, a to dzięki temu, że konkursy na utworzenie nowych jednostek oświatowych zaczęto ogłaszać już od ubiegłego roku (pieniądze na utworzenie i działalność pierwszych 120 centrów przewidziano w ramach Krajowego Planu Odbudowy). Plany zakładają, że w tym roku ma powstać 20 placówek, reszta – do końca 2024 r. [o tym szerzej piszemy w dalszej części].

Geneza: potrzeba doszlifowania reformy

Centra umiejętności są kolejnym etapem reformy szkolnictwa branżowego. Jak wskazano w uzasadnieniu do projektu ustawy, zmiany wprowadzone na mocy ww. nowelizacji mają wzmocnić rozpoczętą kilka lat temu reformę kształcenia zawodowego i przyczynić się do rozwoju szkolnictwa branżowego w Polsce. Przypomnijmy: istotne zmiany do systemu szkolnictwa zostały wprowadzone już 1 września 2019 r. na mocy ustawy z 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy – Prawo oświatowe, ustawy o systemie oświaty oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 2245; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 1116). Wprowadzono wówczas modyfikacje w systemie kształcenia zawodowego, obejmujące szeroki pakiet rozwiązań, które w swoim założeniu miały sprzyjać kształtowaniu umiejętności zawodowych adekwatnych do zapotrzebowania na rynku pracy. Co jednak istotne, przesądzono wtedy, że tworzony w ramach reformy system szkolnictwa branżowego (utworzenie branżowych szkół I stopnia, branżowych szkół II stopnia, techników i szkół policealnych) powinien bazować przede wszystkim na współpracy z pracodawcami. Jak wskazano wówczas w uzasadnieniu do projektu ustawy, priorytetem stało się zaangażowanie firm na każdym etapie kształcenia zawodowego, począwszy od określania potrzeb w zakresie nowych zawodów i kwalifikacji, przez projektowanie i realizację kształcenia zawodowego przy ścisłym udziale pracodawców, wyposażanie lub doposażanie pracowni do kształcenia zawodowego, aż po weryfikację efektów uczenia się i zatrudnianie absolwentów szkół.