Nieodpłatne świadczenia - skutki w podatkach dochodowych i VAT

Nieodpłatne świadczenia: Przez pojęcie „nieodpłatne świadczenia” rozumie się darowizny rzeczy i praw oraz wszelkiego rodzaju usługi świadczone bez pobrania zapłaty pieniężnej czy w jakiejkolwiek innej formie. Nieodpłatne świadczenia są przedmiotem regulacji prawa podatkowego. Z punktu widzenia prawa podatkowego zaistnienie nieodpłatnego świadczenia ma wpływ na rozliczenia podatkowe zarówno dokonującego świadczenia, jak i otrzymującego je. Poniżej przedstawiamy konsekwencje związane z nieodpłatnymi świadczeniami w zakresie podatków dochodowych oraz podatku VAT.

Postanowienia dotyczące opodatkowania nieodpłatnych świadczeń zawarte w ustawie o podatku dochodowym od osób prawnych (updop) oraz podatku dochodowym od osób fizycznych (updof) są zbliżone. Oddzielnego omówienia wymagają tylko niektóre rozwiązania, szczególne odnoszące się do osób fizycznych.

Obie ustawy dotyczące podatków dochodowych postanawiają, że do przychodów zalicza się wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń. Świadczenia w naturze to przekazane nieodpłatnie rzeczy i prawa majątkowe.

Natomiast pojęcie „nieodpłatne świadczenia” nie jest zdefiniowane. Wskazówki ułatwiające jego prawidłowe zrozumienie można odnaleźć w orzecznictwie NSA. Na przykład w uchwale z 18 listopada 2002 r. (sygn. akt FPS 9/02) stwierdzono, iż: Pojęcie nieodpłatnego świadczenia ma szerszy zakres niż w prawie cywilnym. Obejmuje ono nie tylko świadczenie w cywilistycznym znaczeniu (działanie lub zaniechanie na rzecz innej strony - art. 353 k.c.), ale w jego zakres wchodzą także wszystkie zjawiska gospodarcze i zdarzenia prawne, których następstwem jest uzyskanie korzyści kosztem innego podmiotu, lub te wszystkie zdarzenia prawne i zdarzenia gospodarcze w działalności osób prawnych, których skutkiem jest nieodpłatne, to jest niezwiązane z kosztami lub inną formą ekwiwalentu, przysporzenie majątku innej osobie, mające konkretny wymiar finansowy. Jest to definicja bardzo szeroka. Dlatego też należy zauważyć, że w orzeczeniu z 16 kwietnia 2003 r. (sygn. akt I SA/Wr 2969/00) NSA wyraził pogląd, iż nie stanowi nieodpłatnego świadczenia wierzyciela na rzecz dłużnika fakt, iż dłużnik nie wywiązuje się ze swojego zobowiązania.