Potrącenia z wynagrodzenia za pracę

KOMENTARZ

Potrącenia z wynagrodzenia za pracę

Bożena Lenart

Problematyka potrąceń z wynagrodzenia za pracę została uregulowana w dziale trzecim w rozdziale II Kodeksu pracy, pt. ,,Ochrona wynagrodzenia za pracę”. Rozdział ten zawiera przepisy o charakterze norm bezwzględnie obowiązujących, których celem jest zagwarantowanie pracownikowi stosownych środków finansowych na utrzymanie jego i jego rodziny przez zapewnienie ochrony jego wynagrodzenia za pracę. Ochrona ta jest realizowana m.in. przez określenie formy wypłaty wynagrodzenia, dopuszczalnych okresów i terminów jego wypłaty, a także określenie zasad, na jakich pracodawca może pomniejszyć należne pracownikowi wynagrodzenie w drodze potrącenia.

Wszelkie potrącenia z wynagrodzenia, jakich dokonuje pracodawca, muszą mieć umocowanie ustawowe, tzn. pracodawca może obniżyć wysokość należnego pracownikowi wynagrodzenia (ustalonego w układzie zbiorowym, regulaminie wynagradzania lub umowie o pracę) tylko zgodnie z podstawą prawną. Pracodawca, który dokonuje bezpodstawnych potrąceń, popełnia wykroczenie przeciwko prawom pracownika i podlega karze grzywny (art. 282 § 1 pkt 1 k.p.).

Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy potrącenie jest to zmniejszenie przez pracodawcę przysługującego pracownikowi wynagrodzenia przez odliczenie z niego określonych kwot i zadysponowanie nimi w określony ustawowo sposób. Potrącenie ma na celu uzyskanie sum pieniężnych, które zaspokoją roszczenia wierzycieli wobec pracownika-dłużnika. Potrącenia mogą być dokonywane na rzecz pracodawcy lub na rzecz innych wierzycieli.

Z przepisów Kodeksu pracy – w szczególności z art. 87 – wynika, że jeżeli pracownik jest dłużnikiem, potrąceniu z jego wynagrodzenia podlegają tylko ściśle określone należności, a ponadto potrącenie jest możliwe w określonych granicach i może zostać dokonane tylko według określonych reguł (wyrok Sądu Najwyższego z 4 października 1994 r., I PRN 71/94, OSNAP 1995/7/89). Pracodawca nie może samowolnie, tj. bez stosownego upoważnienia ustawowego, dokonywać potrąceń z wynagrodzenia pracownika na zaspokojenie roszczeń – zarówno swoich, jak i osób trzecich. Pracodawca nie może np. dokonywać potrąceń z wynagrodzenia za pracę pracownika na nie udokumentowane żądanie banku, do którego nie jest dołączony wypis z ksiąg bankowych ani inny tytuł wykonawczy, jeżeli pracownik nie wyraził zgody na takie potrącenie (wyrok Sądu Najwyższego z 1 października 1998 r., I PKN 366/98, OSNAP 1999/21/684).