Czas pracy - przepisy szczególne

O przepisach szczególnych dotyczących czasu pracy traktują art. 142-144 Kodeksu pracy. Znajdujemy w nich prawne regulacje czasu wolnego za przepracowane godziny nadliczbowe, dyżuru pełnionego przez pracownika oraz czasu pracy odnoszącego się do dwóch kategorii pracowników, tj. zatrudnionych przy dozorze urządzeń i zatrudnionych na stanowiskach pracy, na których zachodzi konieczność częściowego pozostawania w pogotowiu do pracy.

Według art. 142 k.p., przy pracach polegających na dozorze urządzeń lub związanych z częściowym pozostawaniem w pogotowiu do pracy może być wprowadzony, w poszczególnych dniach i tygodniach, dłuższy czas pracy, niż to wynika z art. 129, jeżeli jest on wyrównywany skróceniem czasu pracy w innych dniach lub tygodniach w okresie nie przekraczającym jednego miesiąca. Praca w granicach takiego rozkładu czasu pracy nie jest pracą w godzinach nadliczbowych.

Możliwość odmiennego uregulowania rozkładu czasu pracy na podstawie art. 142 k.p. odnosi się zarówno do pracowników, dla których wykonywanie czynności związanych z dozorem urządzeń technicznych lub innych prac wymagających częściowego pozostawania w pogotowiu do pracy należy do stałych, normalnych obowiązków, określonych indywidualną umową o pracę, jak i do pracowników, którym tylko czasowo powierzono wykonywanie takich prac.

Na ogół przyjmuje się, iż przez prace polegające na dozorze urządzeń należy rozumieć prace, których istotą jest fachowy dozór tych urządzeń, czyli stała obserwacja, kontrola i czuwanie, aby urządzenia techniczne działały prawidłowo (np. urządzenia techniczne służące do rozprowadzania energii elektrycznej, cieplnej, wody, gazu bądź urządzenia służące produkcji, w tym zwłaszcza sterujące procesami produkcyjnymi).