Emerytury w oświacie

Dariusz Noszczak

Wstęp

Osoby pracujące w systemie oświaty mają kilka możliwości przejścia na emeryturę. Podobnie jak pozostałym pracownikom, przysługuje im możliwość uzyskania emerytury po ukończeniu powszechnego wieku emerytalnego wynoszącego 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Jeśli udowodniły długi staż ubezpieczeniowy, mogą również ubiegać się o przyznanie wcześniejszej emerytury pracowniczej w wieku emerytalnym obniżonym w stosunku do powszechnego o 5 lat.

Szczególne uprawnienia przysługują nauczycielom, wychowawcom i innym pracownikom pedagogicznym, którzy odpowiednio długo wykonywali pracę nauczycielską w określonych placówkach oświaty. Mogą oni ubiegać się o emeryturę:

● przewidzianą w ustawie z 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela bez względu na wiek lub

● z tytułu zatrudnienia w szczególnym charakterze na podstawie ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.

Od 1 stycznia 2009 r. niektórzy pracownicy pedagogiczni mogą również nabyć prawo do emerytury pomostowej na podstawie ustawy z 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych. Uzyskanie tego świadczenia uzależnione jest od spełnienia wielu warunków, w tym m.in. wykonywania pracy w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze przed 1 stycznia 1999 r. i po 31 grudnia 2008 r.

Od 1 lipca 2009 r. weszła w życie ustawa z 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych, która przewiduje możliwość uzyskania przez nauczycieli takiego świadczenia w przypadku, gdy nie uzyskali dotychczas uprawnień do wcześniejszej emerytury.

Dla osób urodzonych po 1948 r., które do 31 grudnia 2008 r. udowodniły 15-letni staż pracy nauczycielskiej, a nie nabyły z tego tytułu prawa do wcześniejszej emerytury, emerytury pomostowej lub świadczenia kompensacyjnego, przewidziana została w ustawie pomostowej możliwość uzyskania rekompensaty stanowiącej dodatek do kapitału początkowego.

W Poradniku omówiono wszystkie wymienione uprawnienia emerytalne pracowników oświaty. Wskazano nie tylko warunki uzyskania przez nich emerytury, ale również tryb ubiegania się o przyznanie przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych poszczególnych świadczeń, a także zasady ustalania ich wysokości.