1. Struktura pomocy społecznej

Pomoc społeczna jest instytucją polityki społecznej państwa, mającą na celu umożliwienie osobom i rodzinom przezwyciężanie trudnych sytuacji życiowych, których nie są one w stanie pokonać, wykorzystując własne uprawnienia, zasoby i możliwości. Struktura i zadania organów pomocy społecznej wynika bezpośrednio z ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (dalej: ustawa o pomocy społecznej).

Pomoc społeczną organizują organy administracji rządowej i samorządowej, współpracując w tym zakresie, na zasadzie partnerstwa, z organizacjami społecznymi i pozarządowymi, Kościołem katolickim, innymi kościołami, związkami wyznaniowymi oraz osobami fizycznymi i prawnymi (art. 2 ustawy o pomocy społecznej).

1.1. Organizacja pomocy społecznej w samorządzie

Zakres i tryb organizowania pomocy społecznej zależy od tego, jaka jednostka pomoc taką ma nadzorować. W ramach działań samorządu pomoc społeczną organizują i kierują nią gminy, powiaty i województwa.

1.1.1. Gmina

Zadania pomocy społecznej w gminach wykonują jednostki organizacyjne - ośrodki pomocy społecznej; dalej: OPS (art. 110 ustawy o pomocy społecznej).

Gmina, realizując zadania zlecone z zakresu administracji rządowej, kieruje się ustaleniami przekazanymi przez wojewodę. Podstawowym organem z zakresu realizacji celów i zadań w ramach pomocy społecznej w gminie jest OPS.

Ośrodek taki, wykonując zadania własne gminy w zakresie pomocy społecznej, kieruje się przede wszystkim ustaleniami wójta (burmistrza, prezydenta miasta). Jego podstawowym zadaniem jest koordynacja realizacji strategii gminy w tym zakresie.

Do zadań zleconych gminy z zakresu administracji rządowej należy również realizacja zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej, mających na celu ochronę poziomu życia osób, rodzin i grup społecznych oraz rozwój specjalistycznego wsparcia.

Rada gminy, biorąc pod uwagę potrzeby z zakresu pomocy społecznej, opracowuje i kieruje do wdrożenia lokalne programy pomocy. Kierownik OPS obowiązany jest co roku składać radzie gminy sprawozdanie z działalności ośrodka oraz przedstawiać potrzeby w zakresie udzielania takiej pomocy.