Polecenie wyjazdu w podróż służbową

Wyjazd służbowy jest realizacją polecenia wydanego pracownikowi, które co do zasady pracownik powinien zrealizować. Odmowa wyjazdu stanowi w zdecydowanej większości ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. Pracownik jest bowiem zobowiązany stosować się do poleceń przełożonych dotyczących pracy (art. 100 § 1 k.p.); istotą stosunku pracy jest zaś wykonywanie pracy pod kierownictwem, w miejscu i czasie wskazanym przez pracodawcę (art. 22 § 1 k.p.). Podstawą odmowy nie mogą być inne zajęcia zarobkowe pracownika (prowadzona działalność gospodarcza, praca na uczelni itp.) lub pozazarobkowe (np. działalność w organizacji pozarządowej).

1. Ograniczenia możliwości wydania polecenia wyjazdu służbowego

Pracodawca jest niekiedy ograniczony w swoich uprawnieniach w zakresie wydania polecenia wyjazdu służbowego (np. konieczność zwalniania od pracy pracownika będącego członkiem ochotniczej straży pożarnej). Jednak ograniczenia te są wyjątkowe i mają konkretną podstawę prawną. Sięgnąć należy tutaj do przepisów rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 15 maja 1996 r. w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy (dalej: rozporządzenie w sprawie sposobu usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy).

Kodeks pracy wprowadza dwa bezpośrednie ograniczenia możliwości jednostronnego narzucenia zatrudnionej osobie konieczności wyjazdu służbowego. Chodzi o zakaz delegowania:

● pracownicy w ciąży,

● pracownika (kobiety lub mężczyzny) opiekującego się dzieckiem do lat 4

- art. 178 k.p.

Wyjazd służbowy w przypadku tych pracowników możliwy jest tylko za ich zgodą. Całkowity zakaz delegowania tych osób traciłby swój ochronny charakter i w rezultacie mógłby pogarszać ich sytuację na rynku pracy (np. brak możliwości uczestnictwa w szkoleniach w innych miejscowościach).

Stan ciąży powinien być stwierdzony zaświadczeniem lekarskim. Żadne przepisy nie obligują jednak pracownicy do przedstawienia tego zaświadczenia w określonym terminie. Ochrona pracownicy w ciąży aktualizuje się z chwilą dostarczenia pracodawcy zaświadczenia o ciąży. nie ma w tym kontekście żadnego znaczenia zaawansowanie ciąży - każda pracownica w ciąży może odmówić wyjazdu w delegację.