Gmina ma prawo pierwokupu zabytkowych nieruchomości

Od 1 stycznia 1998 r., czyli wejścia w życie ustawy z 27 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U. nr 115, poz. 741 z późn. zm.), gminom przysługuje przewidziane w art. 109-111 tej ustawy prawo pierwokupu nieruchomości wpisanych do rejestru zabytków lub prawa użytkowania wieczystego takich nieruchomości. Zostało ono uregulowane na zasadach szczególnych w stosunku do ogólnego unormowania prawa pierwokupu z Kodeksu cywilnego (por. jego art. 596-602).

Szczególny charakter prawa pierwokupu nieruchomości zabytkowych na rzecz gminy wynika z dwóch podstawowych przyczyn: •  iż jest to prawo przysługujące z mocy ustawy, nie zaś umowy oraz •  że przysługuje ono na rzecz podmiotu publicznego, jakim jest gmina.