Przewodnik po zmianach w VAT i akcyzie 2022

I. Podatek od towarów i usług

Tabela. Przegląd zmian w ustawie o VAT na 2021/2022 r. - zestawienie

Zobacz również:

E-faktury ustrukturyzowane w 2022 r.>>>

Zasady wystawiania faktur 2022 r. >>>

Kiedy faktura może zostać uznana za pustą i jakie są tego konsekwencje>>>

Stosowanie mechanizmu podzielonej płatności i korzystanie z rachunku VAT - aktualne problemy>>>

Zobacz pełne wydanie BIULETYNU VAT>>>

Zmiany od 28 grudnia 2021 r. - omówienie

+

1. Zmiana terminu zapłaty VAT od nabycia wewnątrzwspólnotowego paliwa

PRZED ZMIANĄ

W przypadku wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw wymienionych w art. 103 ust. 5aa ustawy o VAT podatnik jest obowiązany, bez wezwania naczelnika urzędu skarbowego, do obliczania i wpłacania kwot VAT na rachunek urzędu skarbowego właściwego w zakresie wpłat podatku akcyzowego:

1) w terminie 5 dni od dnia, w którym towary te zostały wprowadzone do określonego we właściwym zezwoleniu miejsca odbioru wyrobów akcyzowych - jeżeli towary są nabywane wewnątrzwspólnotowo w rozumieniu przepisów ustawy z 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym przez zarejestrowanego odbiorcę z zastosowaniem procedury zawieszenia poboru akcyzy zgodnie z przepisami o podatku akcyzowym;

2) w terminie 5 dni od dnia wprowadzenia tych towarów z terytorium państwa członkowskiego innego niż terytorium kraju do składu podatkowego;

3) z chwilą przemieszczenia tych towarów na terytorium kraju - jeżeli towary są przemieszczane poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy zgodnie z przepisami o podatku akcyzowym; na podstawie art. 103 ust. 5b ustawy o VAT obliczenie i wpłacenie kwoty podatku może nastąpić w terminie 5 dni od otrzymania towarów na terytorium kraju, jeżeli podatnik, najpóźniej na 3 dni robocze przed przemieszczeniem towarów na terytorium kraju, złoży do naczelnika urzędu skarbowego właściwego w sprawie rozliczania podatku akcyzowego zgłoszenie o planowanym nabyciu wewnątrzwspólnotowym.

PO ZMIANIE

Od 28 grudnia 2021 r. wprowadzono wyjątek od wskazanych terminów płatności. Jeżeli wskazany wyżej termin zapłaty VAT przypada na dzień wcześniejszy niż dzień wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, dokumentującej dokonanie dostawy towarów będących przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia, termin ten upływa w dniu następującym po dniu wystawienia tej faktury, nie później jednak niż 16 dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania dostawy towarów będących przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia. Oznacza to, że termin zapłaty VAT nie może zasadniczo przypadać przed dniem wystawienia faktury. Terminu zapłaty nie można jednak przesuwać w nieskończoność. Gdy dostawca nie wystawi faktury, VAT trzeba będzie zapłacić najpóźniej 16 dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania dostawy towarów będących przedmiotem wew­nątrzwspólnotowego nabycia.

Przedstawione zasady mają zastosowanie również wtedy, gdy podatek jest pobierany przez płatnika.

W okresie od 28 grudnia 2021 r .do 12 lutego 2023 r. zastosujemy je także do przypadku wskazanego w art. 103 ust. 5b ustawy o VAT, który przesuwa termin płatności, gdy nabywane są wyroby akcyzowe poza procedurą zawieszenia akcyzy, a podatnik zgłosił nabycie do naczelnika US w wyznaczonym terminie. Wtedy termin płatności tam wskazany (5 dni od otrzymania towarów na terytorium kraju), zostanie przesunięty na dzień następny po wystawieniu faktury - w przypadku gdy faktura zostanie wystawiona już po upływie terminu płatności. Najpóźniej VAT trzeba będzie zapłacić 16 dnia miesiąca następującego po miesiącu dokonania dostawy towarów będących przedmiotem wewnątrzwspólnotowego nabycia (art. 18 ustawy zmieniającej). Regulacja ta będzie miała zastosowanie tylko przejściowo, ponieważ z dniem 13 lutego 2023 r. art. 103 ust. 5b ustawy o VAT zostanie uchylony.

KOMENTARZ

Zmianę należy ocenić pozytywnie. Podatnicy, którzy nie otrzymają faktury, nie muszą szacować kwoty VAT do zapłaty. Należy jednak pamiętać, że przesuwanie terminu zapłaty VAT nie może następować w nieskończoność.

PODSTAWA PRAWNA

● art. 103 ust. 5ac, 5c ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 685; ost.zm. Dz.U. z 2021 r. poz. 2427

● art. 18, art. 19 pkt 1 ustawy z 9 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku akcyzowym oraz niektórych innych ustaw - Dz.U. z 2021 r. poz. 2427

Zmiany od 1 stycznia 2022 r. - omówienie

+/-

2. Sprzedaż na rzecz podróżnych TAX FREE

PRZED ZMIANĄ

Do końca 2021 r. podróżny mógł uzyskać zwrot VAT w przypadku zakupu towarów u sprzedawców, którzy:

1) byli zarejestrowani jako podatnicy VAT oraz

2) prowadzili ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, oraz

3) zawarli umowy w sprawie zwrotu podatku przynajmniej z jednym z podmiotów prowadzącym działalność w zakresie dokonywania zwrotów.

Podróżni to osoby fizyczne niemające stałego miejsca zamieszkania na terytorium UE, które wywiozą zakupiony towar w bagażu osobistym poza UE.

Uprawniony sprzedawca wystawiał podróżnemu papierowy dokument dostawy, na którym urząd celno-skarbowy potwierdzał stemplem zaopatrzonym w numerator wywóz towarów. Do dokumentu musiał być przymocowany wystawiony przez sprzedawcę paragon z kasy rejestrującej.

Natomiast sprzedawca mógł opodatkować sprzedaż na rzecz podróżnych stawką 0%, gdy zostały spełnione warunki określone w art. 129 ustawy o VAT. Jednym z nich było otrzymanie z powrotem, przed upływem terminu do złożenia deklaracji za dany okres rozliczeniowy, dokumentu wystawionego podróżnemu zawierającego potwierdzenie wywozu tych towarów poza terytorium Unii Europejskiej (dokument ze stemplem urzędu celnego).

PO ZMIANIE

Od 2022 r. mechanizm dokonywania sprzedaży na rzecz podróżnych nie uległ zmianie. Nadal sprzedawca może opodatkować stawką 0% tę sprzedaż, a podróżnemu przysługuje zwrot zapłaconego VAT. Zmienione natomiast zostały zasady dokumentowania tej sprzedaży. Wprowadzono także drobne uproszczenia związane ze zwrotem VAT. Nowe zasady nie mają zastosowania do dostawy towarów podróżnym dokonanej przed 1 stycznia 2022 r. i zwrotu VAT podróżnym od tej dostawy. Do takich dostaw stosujemy dotychczasowe zasady.

1. Sprzedawcy, u których zakupy uprawniają do zwrotu VAT

W 2022 r. zwrot przysługuje w przypadku zakupu towarów u sprzedawcy, który musi:

1) być zarejestrowany jako podatnik VAT oraz

2) prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, z tym że od 2022 r. musi to być kasa online, oraz

3) zawrzeć umowę w sprawie zwrotu podatku przynajmniej z jednym z podmiotów uprawnionych do dokonywania zwrotu,

4) korzystać z systemu TAX FREE.

Ten czwarty warunek jest nowy. Wymaga od sprzedawcy dokonania rejestracji na Platformie Usług Elektronicznych Skarbowo-Celnych (PUESC). Tylko wtedy sprzedawca może korzystać z systemu TAX FREE, który służy m.in. do wystawiania podróżnemu dokumentu dostawy. W związku z wprowadzeniem obowiązku rejestracji na PUESC podatnik, który chce być sprzedawcą w systemie TAX FREE, nie musi już o tym zawiadamiać naczelnika urzędu skarbowego. Obowiązek ten został zniesiony.

Po zmianach sprzedawca nie musi też odrębnie informować naczelnika urzędu skarbowego o miejscu, gdzie podróżny dokonujący u niego zakupu towarów może odebrać podatek, oraz z kim ma zawarte umowy o zwrot podatku, ani przedkładać kopii tych umów. Te informacje sprzedawca podaje, rejestrując się na PUESC, aby korzystać z systemu TAX FREE.

2. Forma, w jakiej podróżny otrzyma zwrot VAT

Przed zmianą zwrot VAT mógł być dokonywany w formie wypłaty gotówkowej lub polecenia przelewu, czeku rozrachunkowego lub karty płatniczej. Po zmianie nadal jest możliwe dokonywanie zarówno zwrotów gotówkowych, jak i bezgotówkowych. Natomiast co do zwrotu bezgotówkowego ustawodawca nie wymienia konkretnych form, jak to było przed zmianą, tylko odwołuje się do art. 63 Prawa bankowego. To oznacza, że zwrotu będzie można dokonać:

1) poleceniem przelewu;

2) poleceniem zapłaty;

3) czekiem rozrachunkowym;

4) kartą płatniczą.

3. Podmioty uprawnione do dokonywania zwrotu VAT podróżnym

Od 1 stycznia 2022 r. podatnicy, którzy dokonują zwrotu VAT podróżnym, a nie są sprzedawcami, mogą zalegać z wpłatami należnych składek ZUS oraz poszczególnych podatków stanowiących dochód budżetu państwa. Zaległości te nie mogą przekraczać odrębnie z każdego tytułu, w tym odrębnie w każdym podatku, odpowiednio 3 kwoty należnych składek i należnych zobowiązań podatkowych w poszczególnych podatkach. Udział zaległości w kwocie składek lub podatku jest ustalany w stosunku do kwoty należnych wpłat za okres rozliczeniowy, którego dotyczy zaległość. Gdy zaległości przekroczą ustalony limit, na ich uregulowanie będą mieli 30 dni od dnia ich powstania.

Stan zaległości jest oceniany za okres co najmniej 12 miesięcy poprzedzających złożenie wniosku o wydanie zaświadczenia przez Szefa KAS o spełnieniu warunków do udzielania zwrotów.

Pozostałe warunki, jakie musi spełnić podmiot dokonujący zwrotu, nie uległy zmianie.

4. Dokument elektroniczny TAX FREE będący podstawą zwrotu

Po zmianie sprzedawca wystawia, z wykorzystaniem systemu, dokument elektroniczny TAX FREE zamiast papierowego. Gdy podróżny wyrazi zgodę, sprzedawca wyda mu elektroniczny dokument TAX FREE, przesyłając go w sposób z nim uzgodniony. Dokument ten wraz z elektronicznym potwierdzeniem przez urząd celno-skarbowy wywozu towarów ujętych w tym dokumencie jest podstawą zwrotu VAT podróżnemu. To oznacza, że obieg dokumentów jest zasadniczo elektroniczny. Zarówno w relacjach podróżny-sprzedawca, jak i sprzedawca-organ celny należy posługiwać się elektronicznymi dokumentami.

Jeśli podróżny nie chce posługiwać się elektronicznym dokumentem, sprzedawca wyda mu wydruk tego dokumentu. Wtedy na żądanie podróżnego urząd celno-skarbowy potwierdza wywóz towarów pieczęcią organu celnego, również na wydruku dokumentu elektronicznego TAX FREE.

Ponadto gdy podróżny opuszcza terytorium UE z terytorium państwa członkowskiego innego niż Polska, podstawą do dokonania zwrotu podatku jest wydruk dokumentu elektronicznego TAX FREE, potwierdzony przez właściwy organ celny, przez który towary zostały wywiezione z terytorium Unii Europejskiej.

5. Warunki stosowania stawki 0% do dostawy

Do dostawy towarów, od których dokonano zwrotu podatku podróżnemu, sprzedawca nadal stosuje stawkę podatku 0%. W związku ze zmianą m.in. w dokumentowaniu dostawy warunki te również uległy modyfikacji. Stawkę 0% może stosować sprzedawca, który:

1) dokonał rejestracji na PUESC w celu korzystania z systemu TAX FREE;

2) przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany okres rozliczeniowy otrzymał elektroniczne potwierdzenie wywozu towarów lub wydruk dokumentu elektronicznego TAX FREE zawierający potwierdzenie wywozu przez inny kraj członkowski oraz

3) posiada dokumenty:

a) określone odrębnymi przepisami, potwierdzające dokonanie zwrotu kwoty podatku - w przypadku gdy zwrot podatku został dokonany w formie rozliczenia bezgotówkowego,

b) na których podróżny potwierdził własnoręcznym czytelnym podpisem otrzymanie zwrotu kwoty podatku, ze wskazaniem daty otrzymania zwrotu - w przypadku gdy zwrot podatku został dokonany w formie wypłaty gotówkowej.

6. Obowiązek prowadzenia ewidencji w systemie TAX FREE

Sprzedawcy na rzecz podróżnych zostali ponadto zobowiązani do prowadzenia, w postaci elektronicznej w systemie TAX FREE, ewidencji zawierającej dane pozwalające na prawidłowe rozliczenie podatku w systemie zwrotu podatku podróżnym. Szczegółowy zakres danych tej ewidencji określa rozporządzenie z 22 lipca 2021 r. w sprawie ewidencji prowadzonej w systemie TAX FREE (Dz.U. z 2021 poz. 1363). Podatnicy nie tworzą już własnych ewidencji, tylko korzystają z systemu TAX FREE.

Jak wynika z rozporządzenia, część danych "zaciąga się" automatycznie z wystawionego dokumentu TAX FREE, a część wymaga wpisania ręcznego.

Zasady prowadzenia ewidencji TAX FREE