Ewidencja opakowań zwrotnych

Opakowania należy ująć w księgach rachunkowych jako składniki zapasów. Jednak należy też prowadzić konta analityczne, które pozwalają na odpowiednią kontrolę nad obrotem opakowaniami.

Pojęcie opakowań i ich rodzaje

Opakowania to przedmioty przeznaczone do:

• przemieszczania i składowania towarów, wyrobów gotowych, materiałów,
• ochrony przed zniszczeniem podczas transportu i przechowywania w magazynach znajdujących się w nich artykułów.

Opakowania mogą być:

• zużyte podczas produkcji, gdy stanowią element składowy wytwarzanych wyrobów gotowych – traktowane są jak materiały, a ich cena powiększa wartość sprzedawanego wyrobu gotowego,
• wielokrotnego użytku – opakowania zwrotne.

Tabela 1. Opakowania rozróżniane ze względu na pełnione przez nie funkcje

Ewidencja opakowań

Do ewidencji opakowań służy konto zespołu „3” – konto 31-4 „Opakowania”. Na koncie tym ewidencjonuje się opakowania będące własnością jednostki, ilościowo-wartościowo.

Tabela 2. Ewidencja na koncie 3 – konto 31-4 „Opakowania”

Analityka do konta 31-4 „Opakowania” powinna być prowadzona w taki sposób, aby umożliwić ustalenie:

• ilości i wartości opakowań z rozróżnieniem na rodzaje, wyróżniające je cechy itp.,
• osób odpowiedzialnych za powierzone im opakowania.

Jednym z rodzaju opakowań są opakowania zwrotne w potocznym rozumieniu, czyli te, które nadają się do powtórnego wykorzystania w procesie produkcji i dystrybucji.

Opakowania zwrotne a VAT

Obrót opakowaniami zwrotnymi generalnie podlega opodatkowaniu podatkiem VAT, jednak jednostki mają możliwość rozliczania tego obrotu na szczególnych zasadach, tj. pobierając kaucję za wydane opakowania.

Jednostki mogą zatem rozliczać podatek VAT w następujący sposób:

1) wystawiając fakturę za towar i opakowanie o łącznej wartości – wliczając opakowania zwrotne do kosztu związanego z dostawą towarów, przez co wartość opakowania zwiększa wartość towaru, a co za tym idzie – zwiększa też wartość podatku należnego. Przy zwrocie przez nabywcę opakowań sprzedawca wystawia fakturę korygującą. Powodem wystawienia faktury korygującej jest zwrot części towarów. Przykładem tego typu opakowań zwrotnych są palety lub kontenery, do których pakowane są napoje;

2) wystawiając fakturę za towar i opakowanie z osobnym wyszczególnieniem tych pozycji na fakturze. Podstawa opodatkowania obejmuje wartość towaru i wartość opakowania, z tym że na fakturze pokazana będzie w osobnej pozycji wartość opakowania. Przy zwrocie opakowania korekcie będzie podlegała wartość opakowania wyszczególniona na fakturze;

3) wystawiając fakturę, na której znajduje się tylko wartość towaru. W momencie wydania towaru koszt opakowań będzie podlegał wyłączeniu z podstawy opodatkowania. Jeśli nabywca nie zwróci wydanych opakowań, wówczas sprzedawca jest zobowiązany do wystawienia faktury dokumentującej sprzedaż opakowania. Taki sposób ewidencji stosuje się, wydając opakowania za kaucją.

Zatem w przypadku niezwrócenia przez nabywcę opakowania podstawę opodatkowania podwyższa się o wartość tego opakowania:

• w dniu następującym po dniu, w którym umowa przewidywała zwrot opakowania – jeżeli tego opakowania nie zwrócono w terminie określonym w umowie,

• 60 dnia od dnia wydania opakowania – jeżeli w umowie nie określono terminu zwrotu tego opakowania.

Podstawę opodatkowania stanowi kwota pobranej lub określonej kaucji, pomniejszona o należny podatek.

W przypadku gdy nabywca nie zwróci dostawcy opakowań w wyznaczonym w umowie terminie, sprzedawca wystawia fakturę nie później niż:

• w dniu następującym po dniu, w którym umowa przewidywała zwrot opakowania – jeżeli tego opakowania nie zwrócono w terminie określonym w umowie,

• 60 dnia od dnia wydania opakowania – jeżeli w umowie nie określono terminu zwrotu tego opakowania.

Zatem wartości opakowań zwrotnych nie wlicza się do wartości towaru, gdy:

• opakowanie ma charakter zwrotny,

• za wydane opakowanie sprzedawca pobrał lub określił w umowie kaucję,

• towar został sprzedany w opakowaniu,

• faktura została wystawiona za towar i opakowanie z osobnym wyszczególnieniem tych pozycji.

W przykładach 1 i 2 przyjęto założenie, że kupujący nabywa towar wraz z opakowaniem zwrotnym stając się jego właścicielem. Faktura VAT zawiera osobno wartość netto towaru i opakowania. W ten sposób kupujący nabywa prawo do odliczenia podatku VAT od zakupionych opakowań, a sprzedawca zwiększa VAT należny z tytułu sprzedaży opakowań.

Przykład 1

Ewidencja u kupującego

Ewidencja obcych, kupionych, a następnie wypożyczonych opakowań zwrotnych, kupujący opakowania zwrotne staje się ich właścicielem do czasu ich zwrotu sprzedawcy

Założenia:

1. Jednostka „A” zakupiła od jednostki „B” rury stalowe wraz z paletami do ich przetransportowania.

2. Jednostka „A” otrzymała od jednostki „B” fakturę VAT dokumentującą zakup towaru (rur stalowych) i palet. Wartość netto towaru: 100 000 zł, wartość palet: 5000 zł, podatek VAT: 24 150 zł, łączna wartość brutto: 129 150 zł.

3. Następnie jednostka „A” wypożyczyła nieodpłatnie palety swojemu klientowi „C” wraz ze sprzedanymi towarami na kwotę netto 140 000 zł plus 23% VAT. Palety zostały zwrócone w oznaczonym w umowie terminie.

4. Jednostka „A” zwróciła jednostce „B” wypożyczone (zakupione) wcześniej palety.

5. Jednostka „A” otrzymała od jednostki „B” fakturę korygującą, za wcześniejszy zakup palet. Wartość netto palet: 5000 zł, VAT: 1500 zł, wartość brutto: 6150 zł.

Ewidencja księgowa

1. Faktura VAT za zakup rur stalowych i palet:

Wn konto 30 – konto 30-2 „Rozliczenie zakupu towarów” 105 000

Wn konto 22-1 „VAT naliczony i jego rozliczenie” 24 150

Ma konto 21-1 „Rozrachunki z dostawcami krajowymi” 129 150

2. Przyjęcie rur stalowych (będących towarem) do magazynu:

Wn konto 33 „Towary” 100 000

Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu towarów” 100 000

3. Przyjęcie opakowań do magazynu:

Wn konto 31-4 „Opakowania” 5 000

(w analityce: Opakowania w magazynie)

Ma konto 30 „Rozliczenie zakupu towarów” 5 000

4. Sprzedaż rur stalowych jednostce „C”:

Wn konto 20-1 „Rozrachunki z odbiorcami krajowymi” 172 200

Ma konto 73-0 „Przychody ze sprzedaży towarów” 140 000

Ma konto 22-2 „VAT należny” 32 200

5. Wartość sprzedanych i wydanych z magazynu rur stalowych:

Wn konto 73-1 „Wartość sprzedanych towarów” 100 000

Ma konto 33 „Towary 100 000

6. Nieodpłatne wypożyczenie przez jednostkę „A” palet jednostce „C”, podlegające zwrotowi na warunkach określonych w umowie:

Wn konto 31-4 „Opakowania” 5 000

(w analityce: Opakowania własne wypożyczone klientowi)

Ma konto 31-4 „Opakowania” 5 000

(w analityce: Opakowania w magazynie)

7. Zwrot przez jednostkę „C” palet wypożyczonych przez jednostkę „A” (patrz pkt 6):

Wn konto 31-4 „Opakowania” 5 000

(w analityce: Opakowania w magazynie)

Ma konto 31-4 „Opakowania” 5 000

(w analityce: Opakowania własne wypożyczone klientowi)

8. Zwrot przez jednostkę „A” opakowań jednostce „B”:

Wn konto 30 „Rozliczenie zakupu towarów” 5 000

Ma konto 31-4 „Opakowania” 5 000

(w analityce: Opakowania w magazynie)

9. Faktura VAT korekta, otrzymana przez jednostkę „A” od jednostki „B”, wystawiona w związku ze zwrotem palet:

Wn konto 21-1 „Rozrachunki z dostawcami krajowymi” 6 150

Ma konto 30 – konto 30-2 „Rozliczenie zakupu towarów” 5 000

Ma konto 22-1 „VAT naliczony i jego rozliczenie” 1 150

 

Przykład 2

Ewidencja u sprzedawcy

Ewidencja własnych, sprzedawanych klientom opakowań

Sprzedający opakowania zwrotne koryguje sprzedaż w momencie zwrotu opakowań przez kupującego

Założenia:

1. Jednostka „B” sprzedała jednostce „A” rury stalowe (będące wyrobami gotowymi jednostki „B”) wraz z paletami do ich przetransportowania.

2. Jednostka „B” wystawiła jednostce „A” fakturę VAT dokumentującą sprzedaż palet. Wartość netto towaru: 100 000 zł, wartość palet: 5000 zł, podatek VAT: 24 150 zł, łączna wartość brutto: 129 150 zł.

3. Wartość sprzedanych produktów to 60 000 zł, wartość palet: 5000 zł.

4. Jednostka „A” zwróciła jednostce „B” wypożyczone (zakupione) wcześniej palety.

5. Jednostka „B” wystawiła jednostce „A” fakturę korygującą, za wcześniejszą sprzedaż palet.

Ewidencja księgowa

1. Faktura VAT za sprzedaż rur stalowych i palet jednostce „A” przez jednostkę „B”:

Wn konto 20-1 „Rozrachunki z odbiorcami krajowymi” 129 150

Ma konto 70-0 „Przychody ze sprzedaży produktów” 100 000

Ma konto 74-0 „Przychody ze sprzedaży materiałów i opakowań” 5 000

Ma konto 22-2 „VAT należny i jego rozliczenie” 24 150

2. Wydanie sprzedanych rur stalowych z magazynu:

Wn konto 70-1 „Koszt wytworzenia sprzedanych produktów” 60 000

Ma konto 60-1 „Produkty gotowe” 60 000

3. Wydanie sprzedanych opakowań z magazynu:

Wn 74-1 „Wartość sprzedanych materiałów i opakowań” 5 000

Ma konto 31-4 „Opakowania” 5 000

(w analityce: Opakowania własne sprzedane)

4. Zwrot do jednostki „B” opakowań sprzedanych jednostce „A”:

Wn konto 31-4 „Opakowania” 5 000

(w analityce: Opakowania własne sprzedane)

Ma 74-1 „Wartość sprzedanych materiałów i opakowań” 5 000

5. Faktura VAT korekta, wystawiona przez jednostkę „B” jednostce „A” w związku ze zwrotem palet przez jednostkę „A”:

Wn konto 74-0 „Przychody ze sprzedaży materiałów i opakowań” 5 000

Wn konto 22-2 „VAT należny i jego rozliczenie” 1 150

Ma konto 20-1 „Rozrachunki z odbiorcami krajowymi” 6 150

Pobranie kaucji za opakowania zwrotne

W słowniku języka polskiego kaucja określana jest jako suma pieniężna złożona jako gwarancja dotrzymania zobowiązania, zabezpieczenie, i stanowiąca odszkodowanie w razie niedopełnienia zobowiązania.

W myśl przepisów podatkowych, jeśli jednostka sprzedała towar w opakowaniu zwrotnym, pobierając lub określając w umowie kaucję, to na fakturze nie uwzględnia się wartości opakowania. Wydanie opakowania za kaucją uznane jest więc za czynność wyłączoną z podstawy opodatkowania podatkiem VAT.

Zarówno wydanie, jak i zwrot tych opakowań nie powinny być dokumentowane fakturami VAT, ale wewnętrznymi dokumentami księgowymi.

Fakturę VAT wystawia się dopiero, gdy opakowania zwrotne nie zostaną zwrócone lub zostaną zwrócone w terminie późniejszym, niż wskazuje na to umowa.

Jeśli w umowie nie określono, czy wartość kaucji jest wartością netto czy brutto, wówczas przyjmuje się, że pobrana kaucja jest wartością brutto zawierającą w sobie podatek należny. Taka interpretacja wynika z zapisów ustawy o cenach, a także ze stanowiska zajmowanego przez organy skarbowe. Stawka podatku VAT powinna być zastosowana jak dla opakowań, tj. w wysokości 23%.

Opakowania otrzymane wraz z towarami, za które dostawca obciążył odbiorcę towarów kaucją, nie są własnością jednostki kupującej towar. Jak wyżej wspomniano, opakowania obce podlegają zwrotowi po upływie okresu określonego w umowie. Dlatego aby zapewnić skuteczną kontrolę obrotu tymi opakowaniami, warto prowadzić ewidencję ilościowo-wartościową opakowań zwrotnych oraz według osób materialnie odpowiedzialnych za powierzone im mienie.

Zasady wyceny i obrotu opakowaniami zwrotnymi powinien określić kierownik jednostki w dokumentacji opisującej zasady (politykę) rachunkowości.

Jednostki dokonujące zakupu towarów wraz z opakowaniem zwrotnym prowadzą ewidencję przyjęcia opakowań zwrotnych kaucjonowanych do wydzielonego magazynu własnego np. dowodem „Magazyn przyjmie” lub dowodem „Pz”. Ewidencję tych opakowań, wycenionych według cen uzgodnionych z dostawcą (właścicielem opakowań), można prowadzić na koncie zespołu 3 konto 31-4 „Opakowania”, wyodrębniając w ewidencji analitycznej konto „Opakowania obce kaucjonowane”. Zapisów na tym koncie dokonuje się w korespondencji z kontem zespołu 3 „Odchylenia od cen ewidencyjnych opakowań”.

Zwrot opakowań kaucjonowanych właścicielowi w uzgodnionym terminie księguje się zapisem odwrotnym niż przyjęcie opakowań do magazynu, na podstawie dowodu np. „Wz”, na którym upoważnione osoby potwierdzają swoimi podpisami fakt wydania i przyjęcia opakowań.

Przykład 4

Ewidencja u kupującego

Obrót opakowaniami kaucjonowanymi

Założenia:

1. Spółka „Y” prowadząca działalność w formie sklepu spożywczego zawarła umowę ze spółką „Z” będącą producentem sałatek warzywnych w opakowaniach zwrotnych.

2. Spółka „Z” sprzedaje spółce „Y” sałatki warzywne w cenie 2 zł za każde opakowanie i jednocześnie pobiera kaucję gotówkową w wysokości 0,30 zł za każde pudełko.

3. Spółki ustaliły w zawartej umowie termin zwrotu pudełek na koniec każdego miesiąca, tj. 30 dni.

4. W marcu spółka „Y” zakupiła od spółki „Z” 300 szt. pudełek.

5. W marcu spółka „Y” zwróciła spółce „Z” 100 szt. pudełek.

6. Na koniec marca spółka „Z” dokonała rozliczenia za opakowania zwrotne.

Zapisy w księgach spółki „Y” – kupującego

Ewidencja księgowa

1. Faktura VAT dokumentująca zakup sałatek warzywnych przez firmę „Y” od firmy „Z”: 300 szt. x 2 zł = 600 zł

Wn konto 30-2 „Rozliczenie zakupu towarów” 600,00

Wn konto 22-1 „VAT naliczony i jego rozliczenie” 138,00

Ma konto 21-1 „Rozrachunki z dostawcami” 738,00

2. Przyjęcie do magazynu zakupionych sałatek warzywnych w pudełkach zwrotnych:

a) przyjęcie towarów (napojów): 300 szt. x 2 zł = 600 zł

Wn konto 33 „Towary” 600,00

Ma konto 30-2 „Rozliczenie zakupu towarów” 600,00

b) przyjęcie opakowań zwrotnych zabezpieczonych określoną umownie kaucją: 300 szt. x 0,30 zł = 90 zł

Wn konto 34-1 „Opakowania” 90,00

(w analityce: opakowania zwrotne zabezpieczone kaucją)

Ma konto 34-4 „Odchylenia od cen ewidencyjnych opakowań” 90,00

3. Zapłata kaucji gotówkowej: 300 szt. x 0,30 zł = 90 zł

Wn konto 24-9 „Inne rozrachunki” 90,00

(w analityce: Kaucja spółka „Z”)

Ma konto 10-1 „Kasa krajowych środków pieniężnych” 90,00

4. Zapłata zobowiązania wobec spółki „Z” z rachunku bankowego:

Wn konto 21-1 „Rozrachunki z dostawcami” 738,00

Ma konto 13-1 „Rachunek bieżący” 738,00

5. Zwrot pustych pudełek po sałatkach warzywnych: 100 szt. x 0,30 zł = 30 zł

Wn konto 34-4 „Odchylenia od cen ewidencyjnych opakowań” 30,00

Ma konto 34-1 „Opakowania” 30,00

(w analityce: opakowania zwrotne zabezpieczone kaucją)

6. Przeksięgowanie „nadpłaconej” kaucji: 100 szt. x 0,30 zł = 30 zł

Wn konto 21-1 „Rozrachunki z dostawcami” 30,00

Ma konto 24-9 „Inne rozrachunki” 30,00

(w analityce: Kaucja spółka „Z”)

7. Wpływ na rachunek bankowy „nadpłaconej” kaucji:

Wn konto 13-1 „Rachunek bieżący” 30,00

Ma konto 21-1 „Rozrachunki z dostawcami” 30,00

8. Faktura VAT wystawiona przez spółkę „Z” – właściciela pudełek, na równowartość zatrzymanej kaucji, w związku z brakiem zwrotu pudełek w umownym terminie (300 szt. – 100 szt.) x 0,30 zł = 60 zł

Wn konto 30-2 „Rozliczenie zakupu towarów” 48,78

Wn konto 22-1 „VAT naliczony i jego rozliczenie” 11,22

Ma konto 21-1 „Rozrachunki z dostawcami” 60,00

9. Przeksięgowanie kwoty kaucji, zatrzymanej przez dostawcę, w związku z brakiem zwrotu pudełek:

Wn konto 21-1 „Rozrachunki z dostawcami” 60,00

Ma konto 24-9 „Inne rozrachunki” 60,00

(w analityce: Kaucja spółka „Z”)

Uwaga! Spółka „Y” zaewidencjonuje w kasie fiskalnej obrót i podatek należny z tytułu zatrzymanej kaucji w związku z niezwróceniem pudełek przez klientów (kupujących sałatki warzywne w sklepie) w terminie umówionym ze spółką „Z”. Jednocześnie spółka „Y” rozliczy wartość pobranych od klientów kaucji.

Przykład 5

Ewidencja u sprzedającego

Zapisy w księgach spółki „Z” – sprzedawcy, właściciela opakowań

Założenia:

1. Spółka „Z” nabywa opakowania (pudełka) za 0,30 zł/szt., za które pobiera kaucję od nabywców swoich towarów (sałatek warzywnych) 0,30 zł/szt.

2. Pozostałe założenia jak w przykładzie 4.

Ewidencja księgowa

1. Faktura VAT dokumentująca zakup opakowań (pudełek): 300 szt. x 0,30 zł = 90 zł

Wn konto 30-1 „Rozliczenie zakupu materiałów i opakowań” 90,00

Wn konto 22-1 „VAT naliczony i jego rozliczenie” 20,70

Ma konto 21-1 „Rozrachunki z dostawcami krajowymi” 110,70

2. Przyjęcie opakowań do magazynu – 300 szt.:

Wn konto 34-1 „Opakowania” 90,00

(w analityce: Opakowania w magazynie)

Ma konto 30-1 „Rozliczenie zakupu materiałów i opakowań” 90,00

3. Wydanie opakowań: 300 szt. x 0,30 zł = 90 zł

Wn konto 34-1 „Opakowania” 90,00

(w analityce: Opakowania poza magazynem – odbiorca)

Ma konto 34-1 „Opakowania” 90,00

(w analityce: Opakowania w magazynie)

4. Wpłata kaucji gotówkowej przez odbiorcę opakowań w wysokości określonej w umowie: 300 szt. x 0,30 zł = 90 zł

Wn konto 10-1 „Kasa krajowych środków pieniężnych” 90,00

Ma konto 24-9 „Inne rozrachunki” 90,00

(w analityce: Kaucja i odbiorca opakowań)

5. Zwrot opakowań w umownym terminie i zwrot kaucji: 100 szt. x 0,30 zł = 30 zł

a) przyjęcie zwróconych opakowań

Wn konto 34-1 „Opakowania” 30,00

(w analityce: Opakowania w magazynie)

Ma konto 34-1 „Opakowania” 30,00

(w analityce: Opakowania poza magazynem – odbiorca)

b) zwrot kaucji z rachunku bankowego

Wn konto 24-9 „Inne rozrachunki” 30,00

(w analityce: Kaucja i odbiorca opakowań)

Ma konto 13-1 „Rachunek bieżący” 30,00

6. Faktura VAT wystawiona z powodu braku zwrotu przez odbiorcę sałatek warzywnych opakowań w terminie określonym w umowie:

Wn konto 20-1 „Rozrachunki z odbiorcami” 60,00

(w analityce: Odbiorca opakowań)

Ma konto 74-0 „Przychody ze sprzedaży materiałów i opakowań” 48,78

Ma konto 22-2 „VAT należny” 11,22

7. Rozchód sprzedanych opakowań:

Wn konto 74-1 „Wartość sprzedanych materiałów i opakowań” 60,00

Ma konto 34-1 „Opakowania” 60,00

(w analityce: Opakowania poza magazynem – odbiorca)

8. Przeksięgowanie kaucji za opakowania, na które wystawiono fakturę VAT:

Wn konto 24-9 „Inne rozrachunki” 60,00

(w analityce: Kaucja i odbiorca)

Ma konto 20-1 „Rozrachunki z odbiorcami” 60,00

(w analityce: Odbiorca opakowań)

9. Zużycie opakowań własnych wielokrotnego użytkowania – fizyczne zniszczenie:

Wn konto 40 „Koszty według rodzajów” 50,00

(w analityce: Zużycie materiałów) lub konto zespołu 5

Ma konto 34-1 „Opakowania” 50,00

(w analityce: Opakowania w magazynie)

Uwaga! W przypadku gdy odbiorca towarów zwróci opakowania po terminie, właściciel zobowiązany jest do wystawienia faktury korygującej i zwrotu kaucji.

Rejestracja opakowań zwrotnych w kasie fiskalnej

Jednostki dokonujące sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej powinny co do zasady ewidencjonować sprzedaż za pomocą kasy fiskalnej.

W prawie podatkowym nie zostały jednak uregulowane zasady ewidencjonowania w kasie sprzedaży towaru w opakowaniu kaucjonowanym. Dlatego podatnicy często ewidencjonują pobranie i wydanie kaucji poza funkcjami fiskalnymi kasy. W tym celu jednostki prowadzą rejestrację opakowań zwrotnych stosując jedynie ewidencję w formie „wydanie opakowania” i „przyjęcie opakowania”.

Zatem z raportu opakowań zwrotnych (niefiskalnego) można odczytać jedynie ilościowo łączne wydanie i łączne przyjęcie opakowań zwrotnych.

Dlatego prowadząc w ten sposób ewidencję za pomocą kasy fiskalnej należy dodatkowo prowadzić ewidencję ilościowo-wartościową dotyczącą przyjmowania opakowań zwrotnych, w sposób, z którego wynikałoby, ile opakowań w danym miesiącu (okresie rozliczeniowym) zostało zwróconych.

Łącząc więc dane z prowadzonej odrębnej ewidencji o obrocie z tytułu pobranej kaucji i raportem opakowań zwrotnych z kasy fiskalnej można prawidłowo rozliczyć VAT należny.

Reasumując, w momencie gdy opakowania nie są zwrócone, wówczas podlegają opodatkowaniu VAT dla sprzedaży opakowań. Ich dostawa podlega więc, co do zasady, opodatkowaniu 23% stawką VAT. Natomiast za miesiąc, w którym nastąpił zwrot opakowania „kaucjonowanego”, sprzedawca obniża obrót i kwotę podatku należnego.

Zasady działania systemu kaucyjnego w gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi – określone ustawą z 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw

Przy sprzedaży produktów będących napojami w opakowaniach jednorazowego albo wielokrotnego użytku (butelkach jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych o pojemności do 3 l włącznie z ich zakrętkami/wieczkami z tworzyw sztucznych, metalowych puszkach o pojemności do 1 l, szklanych butelkach wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 l) jest pobierana kaucja (tj. określona kwota pieniężna). Kaucja ta zwracana jest użytkownikowi końcowemu w momencie zwrotu opakowania objętego tym systemem lub odpadu opakowaniowego powstałego z opakowania objętego tym systemem.

Efektem powyższych zmian są nowe zasady rozliczania VAT od opakowań zwrotnych wielokrotnego użytku objętych systemem kaucyjnym. W wyniku nowelizacji ustawy o VAT wprowadzono nowe definicje, uregulowano zasady ustalania podstawy opodatkowania VAT oraz określono nowe obowiązki ewidencyjne. Obowiązują one od 13 października 2023 r.

Zasady ustalania podstawy opodatkowania VAT

W wyniku nowelizacji ustawy o VAT wprowadzono przepis, zgodnie z którym wartość opakowania wielokrotnego użytku nie jest wliczana do podstawy opodatkowania, jeśli podatnik dostarczył towar w takim opakowaniu.

Jeśli nabywca nie zwróci opakowania wielokrotnego użytku, wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje musi zwiększyć podstawę opodatkowania o wartość tego opakowania. Brak zwrotu opakowania wielokrotnego użytku rozumie się także jako oddanie odpadu opakowaniowego. W takim przypadku wprowadzający produkty określa zmianę podstawy opodatkowania na ostatni dzień roku, biorąc pod uwagę różnicę między liczbą wprowadzonych do obrotu a liczbą zwróconych w danym roku opakowań wielokrotnego użytku. Jeśli liczba zwróconych opakowań przewyższa liczbę wprowadzonych do obrotu, różnica ta jest uwzględniana przy ustalaniu wartości podstawy opodatkowania na kolejny rok.

W ustawie o VAT pozostawiono dotychczasowe zapisy dotyczące ustalania podstawy opodatkowania VAT w przypadku opakowań. Z przepisów tych wynika, że do podstawy opodatkowania nie wlicza się wartości opakowania, jeżeli podatnik dokonał dostawy towaru w opakowaniu zwrotnym, pobierając kaucję za to opakowanie lub określając taką kaucję w umowie dotyczącej dostawy towaru. W przypadku niezwrócenia przez nabywcę opakowania podstawę opodatkowania podwyższa się o wartość tego opakowania:

• w dniu następującym po dniu, w którym umowa przewidywała zwrot opakowania – jeżeli tego opakowania nie zwrócono w terminie określonym w umowie,
• 60 dnia od dnia wydania opakowania – jeżeli w umowie nie określono terminu zwrotu tego opakowania.

Ewidencja opakowań

Ustawa nowelizująca przepisy o VAT wprowadziła nowy obowiązek ewidencyjny. Oznacza to, że wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje jest obowiązany prowadzić ewidencję w postaci elektronicznej zawierającą dane niezbędne do określenia wysokości zmiany podstawy opodatkowania (w tym o wprowadzonych do obrotu opakowaniach wielokrotnego użytku, z podziałem na rodzaje tych opakowań, o ich liczbie i wartości opakowań, za które pobrano kaucję w danym roku, oraz o zwróconych opakowaniach wielokrotnego użytku, z podziałem na rodzaje opakowań, o ich liczbie i wartości opakowań, za które zwrócono kaucję w danym roku). W ewidencji tej należy także uwzględniać dane o zwróconych odpadach opakowaniowych, z podziałem na rodzaje odpadów opakowaniowych, o ich liczbie i kwotach należności zwróconych z tytułu zwrotu odpadów opakowaniowych w danym roku.

Podatnik zobowiązany jest udostępnić ww. ewidencję drogą elektroniczną na każde żądanie organu podatkowego. Musi ponadto przechowywać ją przez okres 5 lat od zakończenia roku, w rozliczeniu za który wprowadzający produkty w opakowaniach na napoje określił wysokość zmiany podstawy opodatkowania wynikającą z różnicy między liczbą wprowadzonych do obrotu a liczbą zwróconych w danym roku opakowań wielokrotnego użytku.

Joanna Gawrońska

biegły rewident