Cash pooling w praktyce

Cash pooling (z ang. „łączenie środków pieniężnych”) to system wspólnego zarządzania płynnością finansową grupy podmiotów (najczęściej w ramach jednej grupy kapitałowej). Mechanizm ten polega na konsolidacji sald na rachunkach bankowych wszystkich uczestników i przenoszeniu nadwyżek finansowych jednych podmiotów w celu pokrycia niedoborów u innych.

W praktyce utworzony jest rachunek główny (wspólny) zarządzany przez tzw. pool leadera (może nim być bank lub wyznaczona spółka z grupy), na który trafiają środki z dodatnich sald oraz z którego uzupełniane są salda ujemne poszczególnych uczestników. Dzięki temu nadwyżki finansowe jednych spółek kompensują niedobory innych, co pozwala grupie minimalizować koszty finansowania zewnętrznego i efektywnie wykorzystać posiadane środki.

Wyróżnia się dwie podstawowe formy cash poolingu (kompensaty sald):

• cash pooling rzeczywisty (fizyczny, tzw. zero-balancing) – polega na fizycznym transferze środków pieniężnych pomiędzy rachunkami uczestników a rachunkiem głównym. Na koniec ustalonego okresu (np. codziennie) dodatnie salda na rachunkach uczestników są automatycznie przelewane na rachunek główny, a salda ujemne uczestników są pokrywane z tego rachunku głównego. W efekcie po dokonaniu transferów salda na rachunkach podrzędnych mogą zostać wyzerowane (stąd nazwa zero-balancing);
• cash pooling wirtualny (notional) – ma charakter hipotetyczny, bez fizycznego przelewu środków. Środki pieniężne pozostają na rachunkach poszczególnych uczestników, jednak bank (lub pool leader) bilansuje je wyłącznie „na papierze”, sumując salda dodatnie i ujemne. Odsetki są naliczane na podstawie skonsolidowanego salda netto całej grupy, a następnie rozdzielane odpowiednio między uczestników. W ten sposób uzyskuje się korzyści odsetkowe z koncentracji środków bez fizycznego transferu pieniędzy.

Obie formy służą temu samemu celowi – optymalizacji zarządzania środkami pieniężnymi grupy, obniżeniu kosztów odsetkowych (mniej kredytów bankowych u podmiotów z niedoborem) oraz zwiększeniu przychodów z odsetek od wykorzystanych nadwyżek. Wybór między rzeczywistym a wirtualnym zależy od potrzeb i ustaleń grupy oraz oferty banku. Niezależnie od formy występuje wyłącznie między podmiotami powiązanymi lub ekonomicznie ze sobą współpracującymi – zazwyczaj nie jest dostępny dla podmiotów niezależnych spoza grupy.