Zasady dotyczące wyceny na dzień wprowadzenia do ksiąg rachunkowych - ustalanie wartości początkowej

Wycena na dzień wprowadzenia do ksiąg rachunkowych jest prostą pochodną ujawnienia operacji gospodarczej w księgach rachunkowych każdej jednostki. Wycena ta jest pierwszą wyceną, natomiast drugą wyceną jest wycena na dzień bilansowy. Stąd też wycena stanowi tak istotny element rachunkowości.

Przykładem wyceny na dzień wprowadzenia do ksiąg rachunkowych jest wartość nominalna należności. Wycena na dzień bilansowy to proces analizy wartości należności z zachowaniem zasady ostrożności (odpis aktualizujący należności).

Wycena nie jest zagadnieniem prostym i niebudzącym wątpliwości. Dla jednostek sektora finansów publicznych dodatkowym elementem jest powiązanie różnego rodzaju sprawozdań z wyceną poszczególnych składników aktywów i pasywów.

Obowiązek sporządzania sprawozdania finansowego, sprawozdań z operacji finansowych oraz sprawozdań budżetowych nakłada wymóg wyceny dla każdego z tych rodzajów sprawozdań. Oznacza to dla jednostki, że jedno i to samo zdarzenie może być rozmaicie prezentowane w danym sprawozdaniu w związku z różną metodologią wyceny tego zdarzenia.

W ten sposób to samo zdarzenie w kontekście wyceny może w jednym sprawozdaniu mieć wartość X, a w innym sprawozdaniu - wartość Y, mimo że na dzień wprowadzenia do ksiąg rachunkowych to zdarzenie ma taką samą wartość historyczną.

Najlepszym przykładem takiego zróżnicowania jest wycena należności (krótkoterminowych aktywów obrotowych) na potrzeby:

● bilansu,

● sprawozdania Rb-27/Rb-27S,

● sprawozdania Rb-N.

Jeśli do tego doda się VAT powstający przy dostawie towarów czy też świadczeniu usług, to wartości wykazywane w poszczególnych sprawozdaniach będą różne (zagadnienia te zostały opisane w rozdziale 12 i 13).

Dokonując wyceny poszczególnych składników aktywów i pasywów, każda jednostka sektora finansów publicznych musi pamiętać o tym, że przepisy związane z wyceną są porozrzucane w różnych aktach prawnych rangi ustawowej i aktach wykonawczych do tych ustaw. Podstawowym aktem prawnym jest zasadniczo uor wraz z aktami wykonawczymi oraz ustawa z 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (dalej: uofp) wraz z aktami wykonawczymi. Właśnie te akty prawne są podstawowym i zarazem jedynym wyznacznikiem zasad dotyczących wyceny w jednostkach sektora finansów publicznych. Dodatkowo należy zwrócić uwagę na fakt, że źródło powstania danego dochodu oraz obowiązek wydatkowania środków publicznych nie jest sam dla siebie wyznacznikiem ustalenia wartości, czyli tzw. wyceny. To jest tylko wskazanie aktu normatywnego odnoszącego się do danego rodzaju dochodu (przychodu) funduszu, a w przypadku wydatku - wskazuje kierunek wydatku, a w zasadzie cel, dla którego ponoszony jest dany wydatek (koszt).