Wyrok NSA z dnia 10 września 1999 r., sygn. III SA 7586-7597/98

1. Wydanie decyzji bez podstawy prawnej oznacza wydanie decyzji w dziedzinie nie podlegającej regulacji prawnej w takim właśnie trybie. Najczęściej spotykane i powoływane w orzecznictwie przykłady wydawania decyzji bez podstawy prawnej to rozstrzygnięcie decyzją administracyjną w sprawie regulowanej prawem cywilnym lub prawem pracy, oparcie decyzji na pozaustawowym akcie prawnym itp. Tego rodzaju sytuacja nie zachodzi odnośnie decyzji określających kwotę zobowiązań podatkowych w podatku od towarów i usług.

2. O rażącym naruszeniu prawa mówić można wówczas, gdy mamy do czynienia z oczywistą sprzecznością pomiędzy normą prawną a treścią rozstrzygnięcia zawartego w decyzji administracyjnej. Treść decyzji pozostawać musi w sprzeczności z treścią przepisu przez proste ich zestawienie ze sobą. Przekroczenie prawa musi mieć charakter jasny i niedwuznaczny. Z powyższego wynika, że na drodze stwierdzenia nieważności z powodu rażącego naruszenia przepisów prawa nie można eliminować z obrotu decyzji, w których popełniono błędy w wykładni prawa.

3. W związku z obowiązującą przy naliczaniu podatku od towarów i usług zasadą samoopodatkowania, uprawnienie wynikające z art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym /Dz.U. nr 11 poz. 50 ze zm./ polegające na prawie podatnika od obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego może być realizowane tylko z woli podatnika wyrażonej w odpowiedniej formie i czasie. Organ podatkowy nie ma podstaw prawnych do tego, aby w decyzji wydanej na podstawie art. 10 ust. 2 ustawy o VAT w zw. z art. 5 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 1980 r. o zobowiązaniach podatkowych /Dz.U. 1993 nr 108 poz. 486 ze zm./, zastępując podatnika w realizacji jego obowiązków, orzekał również o uprawnieniach, z których podatnik sam zrezygnował przez zaniechanie.