Postanowienie NSA z dnia 15 lutego 2010 r., sygn. II FSK 706/09

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący : Antoni Hanusz (spr.) po rozpoznaniu w dniu 15 lutego 2010 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej D.A. od postanowienia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 6 lutego 2008 r. sygn. akt I SA/Łd 693/06 w zakresie odrzucenia skargi w sprawie ze skargi D.A. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w L. z dnia 27 lutego 2006 r. nr [...] w przedmiocie nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2001 r. postanawia: oddalić skargę kasacyjną.

Uzasadnienie

II FSK 706/09

Uzasadnienie

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 6 lutego 2008 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w sprawie o sygnaturze akt I SA/Łd 693/06, działając na podstawie art. 220 § 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270) dalej u.p.p.s.a. odrzucił skargę D.A. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w L. z dnia 27 lutego 2006 roku w przedmiocie stwierdzenia nadpłaty w podatku dochodowym od osób fizycznych za 2001 rok. Sąd w motywach tego rozstrzygnięcia podał, że podatniczka, po wniesieniu skargi, została wezwana w dniu 24 kwietnia 2006r. do uiszczenia wpisu sądowego. W odpowiedzi na to wezwanie strona złożyła wniosek o przyznanie jej prawa pomocy. Postanowieniem z dnia 21 czerwca 2007r. WSA w Łodzi odmówił skarżącej przyznania prawa pomocy poprzez zwolnienie od kosztów sądowych. Zażalenie na to postanowienie Naczelny Sąd Administracyjny oddalił postanowieniem z dnia 19 października 2007 r., syg. akt II FZ 498/07. W następstwie tych okoliczności, Sąd zarządzeniem z dnia 8 listopada 2007r. ponownie wezwał skarżącą do uiszczenia wpisu sądowego w terminie 7 dni pod rygorem odrzucenia skargi. Wezwanie to doręczono skarżącej w dniu 5 grudnia 2007r. W dniu 12 grudnia 2007r. skarżąca ponownie wniosła o całkowite zwolnienie z kosztów sądowych, a wpisu nie uiszczono. W tej sytuacji Sąd Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi stwierdził, że skargę należało odrzucić stosownie do norm art. 220 § 3 u.p.p.s.a. W myśl tego przepisu skarga, od której pomimo wezwania nie został uiszczony wpis, podlega odrzuceniu przez Sąd. W skardze kasacyjnej od powyższego postanowienia D.A. zaskarżyła to orzeczenie w całości zarzucając mu naruszenie art. 220 § 3 u.p.p.s.a. Do naruszenia tego dojść miało poprzez błędne przyjęcie, że przez Sąd, że skarżąca uchybiła ustawowemu terminowi do uiszczenia wpisu sądowego od skargi na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej z dnia 27 lutego 2006 roku. Wskazując na ten zarzut strona wnosząca skargę kasacyjną domagała się uchylenia zaskarżonego wyroku w całości oraz zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego. W uzasadnieniu skargi kasacyjnej wskazała, że niesłusznie w jej ocenie Sąd odrzucił skargę z uwagi na nieuiszczenie wpisu, w sytuacji gdy w terminie do opłacenia skargi biegnącym na skutek wezwania Sądu, wystąpiła ona z kolejnym wnioskiem o przyznanie prawa pomocy. Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje. Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie, a zatem należało ją oddalić. Podniesiony w skardze kasacyjnej zarzut dotyczy kwestii, czy ponowny wniosek o przyznanie prawa pomocy, przerywa bieg terminu do uiszczenia wpisu, wywołany ponownym wezwaniem strony do dokonania tej czynności. Odnosząc się do tego zagadnienia, w pierwszej kolejności zauważyć należy, że o ile postanowienia wydane w przedmiocie prawa pomocy, jako niekończące postępowania w danej sprawie, nie posiadają atrybutu powagi rzeczy osądzonej, to nie można twierdzić, że nie są wyposażone w cechę prawomocności. Stosownie bowiem do art. 168 § 1 u.p.p.s.a. orzeczenie sądu, a więc także i postanowienie staje się prawomocne, jeżeli nie przysługuje co do niego środek odwoławczy. Brak możliwości zaskarżenia postanowienia sądu wydanego w przedmiocie prawa pomocy będzie miał miejsce w sytuacji, kiedy albo gdy upłynie termin do wystąpienia z zażaleniem na to postanowienie do Naczelnego Sądu Administracyjnego (w myśl art. 260 u.p.p.s.a. od postanowienia w przedmiocie prawa pomocy przysługuje zażalenie do Naczelnego Sądu Administracyjnego), albo sąd kasacyjny w wyniku rozpoznania zażalenia oddali ten środek zaskarżenia (art. 184 u.p.p.s.a. w związku z art. 197 § 2 tej ustawy). W każdym z tych dwóch przypadków, treść rozstrzygnięcia zawarta w postanowieniu wydanym w przedmiocie prawa pomocy wywrze skutki na toczące się postępowanie. Sąd zatem po prawomocnym zakończeniu postępowania z wniosku o przyznanie prawa pomocy i odmowie zwolnienia strony z obowiązku ponoszenia kosztów postępowania, będzie miał obowiązek stosownie do art. 220 § 1 u.p.p.s.a., ponownie wezwać stronę do uiszczenia wpisu od skargi, wyznaczając ustawowy termin do dokonania tej czynności oraz wskazując rygor jej niewykonania. Jeżeli natomiast strona po doręczeniu jej takiego wezwania, a przed upływem siedmiodniowego terminu do zapłacenia należnych kosztów postępowania, wystąpi do sądu z ponownym wnioskiem o przyznanie prawa pomocy, bieg terminu do opłacenia skargi nie zostaje przerwany. Słusznie bowiem stwierdził Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 9 grudnia 2002 roku III RN 144/02, że prawomocność postanowienia w sprawie odmowy zwolnienia od kosztów sądowych oznacza obowiązek strony uiszczenia wymaganego wpisu. Należy zatem stanąć na stanowisku, że od obowiązku tego nie zwalnia strony ponowne złożenie wniosku o przyznanie prawa pomocy, do czego niewątpliwie strona ma prawo w związku z art. 165 u.p.p.s.a. Bez znaczenia w tym przypadku pozostaje kwestia zmiany okoliczności wskazanych w tym piśmie, które mogą uzasadnić zmianę lub uchylenie wcześniejszego postanowienia w tym przedmiocie. Należy zatem w konsekwencji uznać, że ponowne złożenie wniosku o zwolnienie od kosztów sądowych, nawet dokonane w terminie określonym w ponownym wezwaniu do uiszczenia wpisu wystosowanym przez sąd do strony po wydaniu prawomocnego postanowienia odmawiającego zwolnienia od kosztów, nie uchyla skutków tego prawomocnego rozstrzygnięcia w stosunku do toczącego się postępowania. Ponowny wniosek o przyznanie prawa pomocy, bez względu na zmianę jego treści oraz zakresu żądania w stosunku do pierwotnego wniosku, nie wpływa również na bieg terminu do uiszczenia wpisu wskazanego przez sąd w wezwaniu do dokonania tej czynności oraz nie chroni strony przed skutkami niezastosowania się do treści wezwania we wskazanym przez sąd terminie.