Należności cywilnoprawne – ustalanie, pobieranie, ewidencja – część I

Wstęp

Duża część należności pieniężnych jednostek sektora finansów publicznych należy do kategorii cywilnoprawnej. Są to przede wszystkim:

• wpływy ze sprzedaży wyrobów i usług świadczonych przez jednostki
• dochody z mienia jednostek, do których należą w szczególności wpływy z umów najmu, dzierżawy i innych umów o podobnym charakterze,
• dochody ze sprzedaży rzeczowego majątku nieruchomego i ruchomego oraz praw,

a także inne dochody należne na podstawie ustaw szczególnych.

Od 1 stycznia 2020 r. zmieniły się zasady pobierania budżetowych należności cywilnoprawnych, w związku z wejściem w życie ustawy o zatorach płatniczych (np. wysokość rekompensaty za koszy odzyskiwania należności w transakcjach handlowych została uzależniona od wysokości zaległego świadczenia pieniężnego, państwowe i samorządowe jednostki organizacyjne mogą nie dochodzić rekompensat, których kwota jest równa dochodzonemu świadczeniu pieniężnemu albo większa niż to świadczenie). Zmiany zostały wprowadzone także w ustawie o finansach publicznych. Ponieważ jednostki sektora publicznego mają obowiązek ustalania, pobierania, dochodzenia i ewidencjonowania należności cywilnoprawnych, ważne, by ich pracownicy znali zasady obowiązujące w tym zakresie. W wielu aspektach zasady te różnią się od unormowań regulujących pobieranie i ewidencję księgową należności publicznoprawnych - w tym podatkowych.

W dwóch częściach Poradnika przedstawiono stosowanie zmienionych zasad w praktyce.

Z części I można się dowiedzieć, jakie są wymogi ustalania i pobierania należności cywilnoprawnych, obowiązujące w jednostkach sektora finansów publicznych. Podane zostały podstawowe zasady ustalania należności głównych, m.in. dotyczące:

• miejsca spełnienia świadczenia,
• obliczania terminu płatności,
• zastrzeżenia terminu płatności na korzyść stron,
• spełniania świadczeń bezterminowych i częściowych,
• szczególnych reguł ustalania terminów płatności w transakcjach handlowych.