10 najczęstszych błędów radnych i ich skutki

Na początku kadencji nowo wybrani radni mają wiele pomysłów. Często sądzą, że wiele spraw można załatwić od razu. Niestety, nie zawsze ich oczekiwania i wyobrażenia są zgodne z przepisami prawa. Opisujemy najpowszechniejsze uchybienia oraz sprawdzamy, jak je oceniają sądy

1. głosowanie w swoich sprawach

Ustawy samorządowe jednoznacznie wskazują na to, że „radny nie może brać udziału w głosowaniu w radzie ani w komisji, jeżeli dotyczy ono jego interesu prawnego” (art. 25a ustawy o samorządzie gminnym; dalej: u.s.g.). Analogiczne ograniczenie zawiera art. 21 ust. 7 ustawy o samorządzie powiatowym (dalej: u.s.p.).

Przepisy te niestety nie określają, czym jest interes prawny. Z orzecznictwa wynika, że: „Interes prawny, o którym stanowi art. 25a u.s.g., należy rozumieć jako osobisty, konkretny i aktualny prawnie chroniony interes, który może być realizowany na podstawie określonego przepisu, bezpośrednio wiążący się z indywidualną i prawnie chronioną sytuacją radnego. O istnieniu takiego interesu można zaś mówić wówczas, gdy zachodzi związek o charakterze materialnoprawnym między obowiązującą normą prawa administracyjnego a sytuacją prawną konkretnego podmiotu prawa, polegającą na tym, że akt stosowania tej normy może mieć wpływ na sytuację tego podmiotu na gruncie administracyjnoprawnym” (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu z 17 kwietnia 2024 r., sygn. akt IV SA/Po 174/24).

W praktyce można wskazać częste przypadki tego typu nieprawidłowości, np. radny strażak OSP głosuje nad ekwiwalentami dla strażaków, radny sołtys – nad wysokością diet dla sołtysów.

Naczelny Sąd Administracyjny od dłuższego czasu wskazuje, że „udział w głosowaniu radnego podlegającego wyłączeniu jest istotnym naruszeniem prawa”. Co ciekawe, nie ma przy tym znaczenia, czy głos radnego był tym decydującym, czy nie w danym głosowaniu. Istotne jest wyłącznie to, że osoba nieuprawniona brała udział w głosowaniu.

NSA w wyroku z 30 czerwca 2022 r. (sygn. akt III OSK 5206/21) stwierdził jednoznacznie: „Nieważność uchwały, przy podjęciu której brał udział radny wyłączony z głosowania z uwagi na posiadanie interesu prawnego, zachodzi niezależnie od wyników głosowania oraz okoliczności, czy udział radnego miał, czy też nie miał wpływu na ostateczny wynik i podjęcie uchwały”.