Poradnik Rachunkowości Budżetowej 7-8/2024 z 05.07.2024 [dodatek: Poradnik Rachunkowości Budżetowej]

Artykuł aktualny

na dzień 05.12.2025

Dnia 17 grudnia 2024 r. została opublikowana ustawa z 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2024 r. poz. 1863). Dla jednostek sektora finansów publicznych zasadnicze znaczenie ma nowelizacja przepisów uor dotycząca zmiany definicji jednostek mikro i małych oraz katalogu uproszczeń, jakie te jednostki mogą stosować w prowadzeniu rachunkowości. Jednostki sektora finansów publicznych zaliczane do jednostek mikro i małych mogą od 1 stycznia 2025 r.:  kwalifikować umowy leasingu według zasad ustalonych w przepisach podatkowych zamiast w art. 3 ust. 4 i 5 uor,  przy obliczaniu kosztu wytworzenia produktu do kosztów bezpośrednich doliczyć koszty pośrednie związane z wytworzeniem tego produktu – niezależnie od poziomu wykorzystania zdolności produkcyjnych, przy czym ustalony w ten sposób koszt wytworzenia nie może być wyższy niż możliwa do uzyskania cena sprzedaży netto,  nie stosować przepisów w sprawie szczegółowych zasad uznawania, metod wyceny, zakresu ujawniania i sposobu prezentacji instrumentów finansowych,  odstąpić od ustalania aktywów i rezerw z tytułu odroczonego podatku dochodowego. Rozporządzenie w sprawie sprawozdawczości budżetowej zostało uchylone na podstawie art. 41 ustawy z dnia 28 czerwca 2024 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. poz. 1089) oraz zastąpione przez rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 29 stycznia 2025 r. w sprawie sprawozdawczości budżetowej (Dz.U. poz. 133)

Księgi rachunkowe – zasady prowadzenia

Wstęp

Obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych mają wszystkie jednostki sektora finansów publicznych. Księgi należy prowadzić zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości – przede wszystkim rzetelnie, bezbłędnie, sprawdzalnie i bieżąco.

Ogólne zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych są określone w rozdziale 2 tej ustawy. W jednostkach budżetowych i samorządowych zakładach budżetowych, ze względu na szczególne zasady prowadzenia gospodarki finansowej, powszechnie obowiązujące unormowania wynikające z ustawy o rachunkowości podlegają wyłączeniu albo modyfikacji. Problemem tych jednostek jest nie tylko prawidłowe ustalenie zakresu obowiązujących je unormowań, ale także nieznajomość Krajowych Standardów Rachunkowości, w zakresie, w jakim mogą stanowić pomoc w rozwiązywaniu najczęstszych problemów tych jednostek z prowadzeniem ksiąg rachunkowych. Wiele wątpliwości powstaje także w związku z postępującą w coraz szybszym tempie informatyzacją procesów rachunkowości.

W Poradniku przedstawiono zwięzły praktyczny komentarz do wymogów ustawy o rachunkowości z rozdziału 2 – „Prowadzenie ksiąg rachunkowych”. Każdy przepis, tj. od art. 9 do 25, został opisany oddzielnie. Dotyczą one:

• miejsca, języka i waluty prowadzenia ksiąg rachunkowych,
• zasad ustalania i zawartości dokumentacji opisującej politykę rachunkowości,
• czynności składających się na zamykanie i otwieranie ksiąg rachunkowych,
• ogólnych zasad prowadzenia dziennika, księgi głównej i kont ksiąg pomocniczych, a także sporządzania inwentarza, zestawień obrotów i sald kont księgi głównej oraz zestawień sald kont ksiąg pomocniczych,
• terminowości dokonywania zapisów w księgach rachunkowych,
• rodzajów dowodów księgowych i zasad obowiązujących przy ich sporządzaniu, sprawdzaniu i dekretowaniu,
• zasad wprowadzania zapisów do ksiąg rachunkowych,
• zasad korygowania błędów w dowodach księgowych i księgach rachunkowych,
• wymogów, jakie powinny spełniać prawidłowo prowadzone księgi rachunkowe w technice ręcznej i komputerowej.