Zwolnienie z odpowiedzialności karnej i cywilnej za naruszenie dyscypliny finansów publicznych w związku z epidemią

Przepisy wprowadzone w związku z epidemią COVID-19 zwalniają z odpowiedzialności karnej lub cywilnej za zaniechania lub działania, które w normalnej sytuacji stanowią naruszenie przepisów. Dotyczy to także przepisów o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych, o zamówieniach publicznych oraz przepisów Kodeksu spółek handlowych.

Zezwolenie na naruszenie norm prawnych wynika z ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: specustawa).

Ustawodawca, decydując się na takie rozwiązanie, porównał ze sobą dwie wartości:

1. przestrzeganie norm prawnych obowiązujących od wielu lat, oraz
2. wspieranie walki z pandemią COVID-19.

Uznano, że stan zagrożenia zdrowia, życia oraz destrukcji społeczeństwa, kultury i gospodarki uzasadnia czasowe odstępstwo od przestrzegania prawa znanego samorządowcom od dekady. Jest to bezprecedensowa sytuacja. Intencją było, aby m.in. kierownicy urzędów mogli podejmować decyzje niezbędne w powstałej lokalnie sytuacji - bez obaw o ich konsekwencje. Zamiast marnować czas na analizy prawne co do ewentualnej odpowiedzialności, pracownicy urzędów czy spółek samorządowych mogą się skupić na efektywnych decyzjach związanych z poprawą trudnej sytuacji. Ustawodawca założył tu pozytywne intencje osób podejmujących decyzje w sprawie pandemii COVID-19.

Interes społeczny wyłącza Kodeks karny (art. 10c specustawy)

Praktyka ostatnich miesięcy pokazała, że w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 instytucje publiczne (w tym samorządowe) nabywały towary lub usługi niezbędne do zwalczania epidemii, naruszając obowiązki służbowe lub obowiązujące w tym zakresie przepisy. Osoby podejmujące takie decyzje są zwolnione z odpowiedzialności karnej.