Komentarz do VAT 2021 - Art. 89a

I. Uwagi wstępne

1

[Charakter przepisów] Obowiązek rozliczenia podatku należnego z tytułu czynności podlegających opodatkowaniu co do zasady istnieje niezależnie od tego, czy należność z tytułu tych czynności zostanie przez podatnika otrzymana czy też nie. W konsekwencji podatnicy bardzo często mają obowiązek rozliczać podatek związany z płatnościami, których jeszcze nie otrzymali. Co gorsze, nierzadko zdarza się, że kontrahent nigdy nie dokona takiej płatności.

Przepisy komentowanego artykułu określają zasady, na jakich podatnicy mogą w takich przypadkach odzyskiwać rozliczony podatek należny. Określają one zatem szczególnego rodzaju ulgę podatkową. Ulga ta potocznie nazywana jest ulgą na złe długi.

2

[Zmiany od 1 października 2021 r.] Obowiązujące regulacje dotyczące ulgi na złe długi zostały zakwestionowane przez TSUE. Dlatego ustawodawca w ramach pakietu SLIM VAT 2 zmienił przepisy w tym zakresie. Zmiany weszły w życie od 1 października 2021 r.

3

[Zasady stosowania nowych regulacji] Nowe zasady korzystania z ulgi na złe długi obowiązują od 1 października 2021 r. Ustawodawca nie określił jednak przepisów przejściowych. Dlatego należy uznać, że nowe warunki mają zastosowanie do podatników korzystających z ulgi na złe długi za okresy rozliczeniowe począwszy od października 2021 r.

4

[Podmioty uprawnione do korzystania z ulgi] Z ulgi na złe długi korzystają najczęściej podatnicy. Nie ma jednak przeszkód, aby korzystali z niej również następcy podatników Aktualny w tym zakresie pozostaje prawomocny wyrok WSA w Warszawie z 13 grudnia 2011 r. (sygn. III SA/Wa 2071/11), w którym czytamy, że:

WSA

(...) ustanowione mocą art. 89a ust. 1 ustawy o VAT prawo daje podatnikowi możliwość skorygowania podatku należnego m.in. w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Takie uprawnienie posiadał ojciec Skarżącego jako czynny podatnik podatku VAT prowadzący działalność gospodarczą i to uprawnienie, zgodne z art. 97 § 1 O.p., podlega sukcesji jako prawo majątkowe (prawo to wynika z prawa materialnego i wpływa na ekonomiczny interes podatnika). Odmienną kwestią jest, czy spadkodawca będzie mógł to prawo zrealizować, ponieważ skorzystanie z niego zostało obwarowane koniecznością spełnienia przesłanek określonych w ust. 2 art. 89a. Jednak spełnienie tych przesłanek winno być oceniane na moment realizacji prawa ustanowionego w ust. 1 ww. artykułu przez spadkobiercę.