Interpretacja indywidualna z dnia 23 stycznia 2023 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0112-KDIL1-3.4012.498.2022.2.KK

Opodatkowanie transakcji przekazania przedsiębiorstwa, w tym towarów handlowych, na rzecz Małżonka.

Interpretacja indywidualna

– stanowisko nieprawidłowe

Szanowna Pani,

stwierdzam, że Pani stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego zdarzenia przyszłego w podatku od towarów i usług jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

21 listopada 2022 r. wpłynął Pani wniosek z 18 listopada 2022 r. o wydanie interpretacji indywidualnej, który dotyczy podatku od towarów i usług w zakresie opodatkowania transakcji przekazania przedsiębiorstwa, w tym towarów handlowych, na rzecz Małżonka. Uzupełniła go Pani – w odpowiedzi na wezwanie – pismem z 16 grudnia 2022 r. (wpływ 21 grudnia 2022 r.).

Treść wniosku jest następująca:

Opis zdarzenia przyszłego

Wnioskodawczyni od 2003 r. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą m.in. w zakresie sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych i bezalkoholowych prowadzonej w wyspecjalizowanych sklepach – 47.25.Z (przeważająca działalność gospodarcza).

Wnioskodawczyni jest zarejestrowana jako czynny podatnik podatku VAT w Polsce, rozlicza się w oparciu o podatkową księgę przychodów i rozchodów i wybrała sposób opodatkowania podatkiem liniowym.

W ramach prowadzonego przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni nabyła towary handlowe z przeznaczeniem do dalszej sprzedaży. Nabycie towarów handlowych zostało udokumentowane fakturami VAT. Prowadzona w ramach przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni sprzedaż towarów handlowych jest opodatkowana podatkiem VAT. Wnioskodawczyni dokonała odliczenia podatku VAT wynikającego z faktur dokumentujących nabycie towarów handlowych. Wnioskodawczyni nie korzysta z żadnego zwolnienia przedmiotowego lub podmiotowego w zakresie podatku VAT.

Ze względu na podeszły wiek i stan zdrowia, Wnioskodawczyni zamierza zakończyć prowadzenie działalności gospodarczej i przekazać przedsiębiorstwo mężowi (dalej: Małżonek). W tym celu Małżonek zamierza 3 stycznia 2023 r. rozpocząć prowadzenie własnej jednoosobowej działalności gospodarczej w takim samym zakresie w jakim swoją działalność obecnie prowadzi Wnioskodawczyni.

W ramach własnego przedsiębiorstwa Małżonek będzie prowadził działalność m.in. w zakresie sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych i bezalkoholowych. Małżonek zarejestruje się jako czynny podatnik VAT i będzie posiadał ten status przez cały okres prowadzonej działalności. Sprzedaż towarów w ramach zamierzonego przedsiębiorstwa Małżonka będzie opodatkowana podatkiem VAT. Małżonek nie będzie korzystał ze zwolnienia przedmiotowego ani podmiotowego przewidzianego w ustawie o VAT.

Małżonek i Wnioskodawczyni nie zawierali pomiędzy sobą umów dotyczących ustroju majątkowego. Pomiędzy małżonkami obowiązuje ustrój ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, o którym mowa w art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Przedsiębiorstwo Wnioskodawczyni wraz z towarami handlowymi i środkami trwałymi wchodzi w zakres ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej i stanowi majątek wspólny Wnioskodawczyni i Małżonka.

Jak wcześniej wskazano Wnioskodawczyni zamierza 3 stycznia 2023 r. przekazać na podstawie protokołu zawartego w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi całe prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo, w tym towary handlowe oraz środki trwałe, na rzecz Małżonka, który zamierza kontynuować działalność Wnioskodawczyni w ramach własnej działalności gospodarczej.

Przekazanie przedsiębiorstwa nastąpi nieodpłatnie. Towary handlowe wchodzące dotychczas w skład przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni po przekazaniu będą sprzedawane przez Małżonka w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Przekazane przedsiębiorstwo i jego poszczególne składniki nie będą wykorzystywane przez Małżonka do celów prywatnych. Po przekazaniu przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni zakończy prowadzenie własnej działalności gospodarczej.

W dacie przekazania przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni i Małżonek będą prowadzić jednoosobowe działalności gospodarcze i będą posiadać status zarejestrowanego, czynnego podatnika VAT.

Doprecyzowanie opisu zdarzenia przyszłego

Zespół składników materialnych i niematerialnych będących przedmiotem przekazania na rzecz męża Wnioskodawczyni będzie stanowił przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

Pytanie

Czy opisane zdarzenie przyszłe, tj. przekazanie przedsiębiorstwa, w tym towarów handlowych, przez Wnioskodawczynię na rzecz Małżonka (na cele prowadzonej przez Małżonka działalności gospodarczej), będzie stanowić odpłatną lub nieodpłatną dostawę towarów w rozumieniu ustawy o VAT i czy w związku z tym po stronie Wnioskodawczyni powstanie obowiązek podatkowy w zakresie podatku od towarów i usług?

Pani stanowisko w sprawie

W ocenie Wnioskodawczyni, czynność przekazania przedsiębiorstwa, w tym towarów handlowych, przez Wnioskodawczynię na rzecz Jej Małżonka (na cele prowadzonej przez Małżonka działalności gospodarczej), nie będzie stanowić odpłatnej ani nieodpłatnej dostawy towarów lub usług i w związku z tym po stronie Wnioskodawczyni nie powstanie obowiązek podatkowy w zakresie podatku od towarów i usług.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.

Zgodnie zaś z art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel.

W myśl art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, dostawę towarów stanowi także nieodpłatne przekazanie towarów należących do przedsiębiorstwa, a w szczególności:

1)przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych pracowników, wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia,

2)wszelkie inne darowizny

– pod tym jednak warunkiem, że podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych.

Z przywołanych przepisów wynika, że obowiązek podatkowy związany z podatkiem VAT występuje zarówno w przypadku odpłatnej dostawy towarów lub usług, jak również w przypadku nieodpłatnej dostawy (przekazania) tych towarów lub usług, jeżeli tylko podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego. Istotne jest, aby doszło do przeniesienia prawa własności, względnie przesunięcia towarów na cele prywatne podatnika (szczególne sytuacje opisane w art. 7 ust. 1 pkt 1-7 ustawy o VAT, nie mają zastosowania do niniejszej sprawy).

Tymczasem w stosunkach pomiędzy małżonkami, których obowiązuje ustawowa wspólność majątkowa małżeńska, nie może dojść do dostawy towarów (przeniesienia prawa własności), ponieważ każdy z małżonków pozostaje właścicielem towarów i innych składników wchodzących w skład przedsiębiorstwa stanowiącego majątek wspólny. Wynika to jasno z treści art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym przedmioty majątkowe nabyte w czasie trwania wspólności ustawowej (po zawarciu małżeństwa) przez oboje małżonków lub przez jednego z nich stanowią majątek wspólny.

Tak więc formalna czynność przekazania przedsiębiorstwa – w tym towarów handlowych – na cele prowadzonej przez małżonka działalności gospodarczej, nie spowoduje, że Wnioskodawczyni przestanie być właścicielem tego przedsiębiorstwa (jego składników). Wobec tego nie dojdzie do zbycia przedsiębiorstwa przez Wnioskodawczynię na rzecz Małżonka (nie dojdzie także do przesunięcia składników przedsiębiorstwa na cele prywatne).

Dodać należy, że ustawowa majątkowa wspólność małżeńska jest wspólnością łączną, a więc bezudziałową. Dopóki trwa wspólność małżeńska małżonkowie nie mogą rozporządzać udziałami, ani także dokonać podziału majątku wspólnego (art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Z tego powodu małżonkowie nie mogą dokonać na swoją rzecz zapłaty wynagrodzenia ze środków pochodzących z majątku wspólnego za przekazywane sobie przedmioty wchodzące w skład tego majątku. W istocie przekazanie sobie tego rodzaju przedmiotów stanowi jedynie czynność formalną, która w sferze prawa własności nie wywołuje żadnych skutków pomiędzy małżonkami.

Istniejąca pomiędzy małżonkami wspólność majątkowa o charakterze łącznym wyklucza także możliwość ustalenia podmiotu, który dokonuje świadczenia i podmiotu, który z tego świadczenia korzysta – skoro obaj małżonkowie są właścicielami przedmiotu tego świadczenia. W majątku wspólnym nie ma udziałów, którymi małżonkowie mogliby samodzielnie rozporządzać.

Zamierzona przez Wnioskodawczynię czynność nie stanowi więc nieodpłatnego przekazania przedsiębiorstwa (towarów handlowych) w rozumieniu art. 7 ust. 1 ustawy o VAT, ani tym bardziej odpłatnej dostawy w rozumieniu art. 5 ust. 1 ustawy o VAT.

Powyższy pogląd został wyrażony w aktualnym orzecznictwie sądów administracyjnych (wyrok WSA w Bydgoszczy z 25 maja 2021 r. I SA/Bd 171/21, wyrok WSA w Olsztynie z 5 maja 2022 r. I SA/OI 196/22). W przywołanych wyrokach stanowczo odrzucono konkurencyjne stanowisko prezentowane przez organy podatkowe, że małżonek prowadzący działalność gospodarczą jest właścicielem „w sensie ekonomicznym” tej części majątku wspólnego, która wchodzi w skład przedsiębiorstwa (zob. interpretację indywidualną z 4 lipca 2022 r., nr 0111-KDlB3-1.4012.240.2022.2.AB).

Konsekwentnie uznać także należy, że do sprawy nie będzie miał zastosowania art. 6 pkt 1 ustawy o VAT, ponieważ nie dojdzie do transakcji zbycia przedsiębiorstwa. Wnioskodawczyni i Małżonek w dalszym ciągu pozostaną właścicielami przedsiębiorstwa, pomimo formalnej czynności jego przekazania.

Wobec powyższego czynność przekazania przedsiębiorstwa, w tym towarów handlowych, pomiędzy małżonkami, których obowiązuje ustawowa majątkowa wspólność małżeńska, nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku towarów i usług z uwagi na okoliczność, że przekazywane przedsiębiorstwo i towary handlowe stanowią majątek wspólny Małżonków.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawiła Pani we wniosku jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 931 ze zm.), zwanej dalej „ustawą”:

Stosownie do art. 2 pkt 6 ustawy:

W myśl art. 7 ust. 1 ustawy:

Dostawa towarów mieści się w definicji sprzedaży określonej w art. 2 pkt 22 ustawy. Zgodnie z tym przepisem:

Ustawa o podatku od towarów i usług posługuje się w odniesieniu do dostawy towarów sformułowaniem „przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel” (art. 7 ust. 1 ustawy), a towarami w świetle tej ustawy – co do zasady – są rzeczy oraz ich części (art. 2 pkt 6 ustawy).

Takie zdefiniowanie konstytutywnego aspektu dostawy towarów, odwołując się do ekonomicznego władztwa nad rzeczą sprawia, że przedmiotem opodatkowania może być nie tylko sprzedaż czy zamiana rzeczy jako fizycznie wyodrębnionych dóbr materialnych, ale również inne transakcje wywierające, z ekonomicznego punktu widzenia, podobne skutki.

Co należy rozumieć przez „przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel” określił Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w sprawie C-320/88. W orzeczeniu tym stwierdził, że dla uznania danej czynności za opodatkowaną dostawę towarów, nie ma znaczenia to, czy dochodzi do przeniesienia własności według prawa właściwego dla danego kraju. Regulacja ta ma zastosowanie do każdego przeniesienia prawa do rozporządzania towarem na inny podmiot, które to przeniesienie skutkuje tym, że strona ta uzyskuje de facto możliwość korzystania z rzeczy tak jak właściciel, nawet jeżeli nie wiąże się to z przeniesieniem własności. W tym orzeczeniu, odnosząc się do dostawy towarów, Trybunał posłużył się terminem przeniesienia „własności w sensie ekonomicznym”, podkreślając tym samym uniezależnienie opodatkowania od przeniesienia własności towarów. Oznacza to więc, że na gruncie przedmiotowego przepisu kluczowym elementem jest przeniesienie, w istocie rzeczy, praktycznej kontroli nad rzeczą i możliwości dysponowania nią.

Innymi słowy pojęcie „przeniesienie prawa do rozporządzania jak właściciel” dotyczy tego rodzaju czynności, która daje otrzymującemu towar prawo do postępowania z nim jak właściciel. Chodzi tutaj przede wszystkim o możliwość faktycznego dysponowania rzeczą, a nie rozporządzania nią w sensie prawnym. Istotą dostawy towarów nie jest bowiem przeniesienie prawa własności, zatem zwrotu „prawo do rozporządzania jak właściciel” nie można interpretować jako „prawa własności”. Idąc dalej należy wskazać, że czynności przejścia własności ekonomicznej nie musi towarzyszyć przejście własności w sensie prawnym, bowiem „dostawa towarów” nie ogranicza się wyłącznie do prawa własności rzeczy.

Należy więc uznać, że dostawa towarów powinna podlegać ocenie przede wszystkim z punktu widzenia swoich aspektów ekonomicznych, mniejsze zaś znaczenie mają jej skutki o charakterze cywilnoprawnym, występujące na gruncie prawa cywilnego.

Z treści powołanego wyżej przepisu art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy, jednoznacznie wynika, że dostawa towarów i świadczenie usług, co do zasady podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług jedynie wówczas, gdy czynności te są wykonywane odpłatnie.

Ustawodawca jednakże przewidział od powyższej reguły wyjątki, które zostały zawarte – w przypadku dostawy towarów – w art. 7 ust. 2 ustawy.

Na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy:

Jak wynika z powyższych uregulowań, opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlega generalnie każde nieodpłatne przekazanie towaru należącego do przedsiębiorstwa, w tym także wszelkie inne darowizny, z którymi wiąże się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel, o ile podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego przy nabyciu, imporcie lub wytworzeniu tych towarów lub ich części składowych.

Jeżeli natomiast podatnik nie miał prawa do odliczenia podatku naliczonego, to nieodpłatne przekazanie (w tym także darowizna) tych towarów pozostaje poza zakresem opodatkowania (podatnik nie musi dokonać ich opodatkowania), bez względu na cel, na który zostały one przekazane (darowane).

Analizując treść art. 7 ust. 2 ustawy, warto odwołać się do orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, który wielokrotnie wypowiadał się w kwestii opodatkowania nieodpłatnych świadczeń. W wyroku z 27 czerwca 1989 r. w sprawie C‑50/88 (Heinz Küchne) Trybunał stwierdził, że ze wspólnym systemem podatku od wartości dodanej spójne jest nieopodatkowanie amortyzacji aktywów przedsiębiorstwa w odniesieniu do ich prywatnego użytku w przypadku, gdy VAT od tych towarów nie podlegał odliczeniu, przy jednoczesnym opodatkowaniu wydatków ponoszonych na utrzymanie i używanie towarów, w odniesieniu do których podatnik jest uprawniony do odliczenia podatku. Rozwiązanie to pozwala zarówno uniknąć podwójnego opodatkowania samych towarów, jak i braku opodatkowania ostatecznej konsumpcji. Również w orzeczeniu z 25 maja 1993 r. w sprawie C-193/91 (Gerhard Mohsche) oraz w orzeczeniu z 17 maja 2001 r. w połączonych sprawach C-322/99 (Hans-Georg Fisher) i C-323/99 (Klaus Brandenstein) Trybunał wskazał, że nieodpłatne świadczenia mogą być opodatkowane wyłącznie w takim zakresie, w jakim podatnikowi przysługiwało prawo do obniżenia podatku naliczonego.

Nie każda jednak czynność, która stanowi dostawę towarów lub świadczenie usług podlega opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. Określona czynność będzie opodatkowana VAT, jeśli zostanie wykonana przez podatnika, a więc osobę prowadzącą działalność gospodarczą w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy:

Według art. 15 ust. 2 ustawy:

W świetle powyższego stwierdzić należy, że każdy kto dokonuje czynności dla celów działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy, powinien być uznany, co do zasady, za podatnika podatku od towarów i usług.

Należy wyjaśnić, że prawo dopuszcza, aby własność tej samej rzeczy przysługiwała niepodzielnie kilku osobom. Na tym polega współwłasność w świetle art. 195 ustawy z 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.). Współwłasność nie jest instytucją samodzielną, lecz stanowi odmianę własności i charakteryzuje się tym, że własność rzeczy (ruchomej lub nieruchomej) przysługuje kilku podmiotom. Do współwłasności stosuje się – jeśli co innego nie wynika z przepisów poświęconych specjalnie tej instytucji – przepisy odnoszące się do własności.

Zgodnie z art. 196 § 1 Kodeksu cywilnego:

Natomiast, ustrój majątkowy małżeński, definiowany jako sytuacja prawna małżonka wobec majątku drugiego małżonka, regulują przepisy ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. – Kodeks rodzinny i opiekuńczy (t. j. Dz. U. z 2020 r. poz. 1359).

W świetle art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

W myśl art. 35 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Stosownie do art. 36 § 1 oraz § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Jak stanowi art. 43 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:

Zatem, istotą wspólności majątkowej małżeńskiej, zarówno ustawowej, jak i umownej, jest to, że każdy z małżonków jest współwłaścicielem poszczególnych składników majątku wspólnego (dorobkowego) na zasadach współwłasności łącznej (bezudziałowej).

Dokonując analizy powołanych wyżej regulacji prawnych w odniesieniu do przedstawionych przez Panią okoliczności sprawy należy podkreślić, że powołane wyżej przepisy art. 15 ust. 1 i ust. 2 ustawy nie definiują małżonków jako odrębnej kategorii podatników. Tym samym na gruncie przepisów ustawy o podatku od towarów i usług małżonkowie nie są uznawani za jeden podmiot podatkowy, bowiem każdy z nich, wykonując samodzielnie czynności podlegające opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, jest odrębnym podatnikiem tego podatku. Nie ma przy tym przeszkód, aby pomiędzy małżonkami prowadzącymi odrębne działalności istniała ustawowa wspólność majątkowa. W konsekwencji, podatnikiem podatku od towarów i usług jest ten z małżonków, który dokonał czynności podlegającej opodatkowaniu. Co więcej autonomiczność prawa podatkowego wyklucza możliwość takiej interpretacji jego przepisów, która zakładałaby, że wspólność majątkowa istniejąca między małżonkami na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, ma wpływ na zakres ich praw i obowiązków jako podatników podatku od towarów i usług. Dopuszczalne jest dokonywanie czynności cywilnoprawnych między małżonkami pozostającymi w małżeńskiej wspólności majątkowej, jeżeli czynności te dotyczą sfery objętej zakresem ich działalności gospodarczej. Niezależnie więc od istniejących stosunków majątkowych pomiędzy małżonkami, w transakcjach zawieranych pomiędzy nimi mamy do czynienia z wykonywaniem czynności opodatkowanych pomiędzy dwoma odrębnymi podmiotami. Zatem transakcje dokonywane pomiędzy nimi, jako osobami prowadzącymi odrębnie działalność gospodarczą, stanowią dostawę towarów lub świadczenie usług, które to czynności podlegają opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Jednocześnie na mocy art. 6 pkt 1 ustawy:

Zatem, w przypadku, gdy przedmiotem transakcji jest zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, czynność ta nie podlega przepisom ustawy o podatku od towarów i usług.

Pojęcie „transakcja zbycia” należy rozumieć w sposób zbliżony do terminu „dostawy towarów” w ujęciu art. 7 ust. 1 ustawy, tzn. „zbycie” obejmuje wszelkie czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarem jak właściciel, np. sprzedaż, zamianę, darowiznę, przeniesienie własności w formie wkładu niepieniężnego, czyli aportu.

Ze względu na szczególny charakter przepisu art. 6 pkt 1 ustawy, powinien on być interpretowany ściśle, co oznacza, że ma zastosowanie wyłącznie w przypadku zbycia (a zatem wszelkich czynności, w ramach których następuje przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel) przedsiębiorstwa (w rozumieniu Kodeksu cywilnego) lub zorganizowanej jego części, zdefiniowanej w art. 2 pkt 27e ustawy.

Przepisy ustawy o podatku od towarów i usług nie zawierają definicji „przedsiębiorstwa”, zatem dla potrzeb przepisów podatkowych należy stosować definicję zawartą w art. 55¹ Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Sformułowanie zawarte w zacytowanym art. 55¹ Kodeksu cywilnego „obejmuje ono w szczególności”, pozwala uznać, że definicja wymienia tylko przykładowe elementy przedsiębiorstwa. W rezultacie przedsiębiorstwo może obejmować także inne, niewymienione w tym przepisie składniki, jak również może składać się z niektórych tylko elementów wyliczenia zawartego w art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

Kluczowym dla uznania, że przedmiot transakcji stanowi przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego (a co za tym idzie, ustawy o podatku od towarów i usług) jest więc to, że stanowi on „zespół” składników materialnych i niematerialnych o cechach „zorganizowania” oraz „przeznaczenia do prowadzenia działalności gospodarczej”.

Potwierdza to art. 55² Kodeksu cywilnego, zgodnie z którym:

Przedsiębiorstwo jest nie tylko sumą składników materialnych i niematerialnych, lecz ich zorganizowanym zespołem, tzn. składniki te powinny pozostawać ze sobą we wzajemnych relacjach w ten sposób, że można mówić o nich jako o zespole, a nie tylko o zbiorze pewnych elementów. „Czynnikiem konstytuującym przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym jest występowanie elementu organizacji oraz funkcjonalnego powiązania różnorodnych jego składników, umożliwiających traktowanie przedsiębiorstwa jako pewnej całości” – wyrok NSA z 27 marca 2008 r. (sygn. II FSK 1896/11).

Przy ocenie, czy składniki majątku powinny być uznane za przedsiębiorstwo, o którym mowa w art. 6 pkt 1 ustawy, czy zorganizowaną część przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 2 pkt 27e ustawy uwzględnić ponadto należy następujące okoliczności:

-zamiar kontynuowania przez nabywcę działalności prowadzonej dotychczas przez zbywcę przy pomocy składników majątkowych będących przedmiotem transakcji oraz

-faktyczną możliwość kontynuowania tej działalności w oparciu o składniki będące przedmiotem transakcji.

Wskazanej oceny należy dokonać na moment przeprowadzenia transakcji.

O tym, czy nastąpiło zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa decydują każdorazowo okoliczności faktyczne związane z konkretną transakcją. Podatnik obowiązany jest do prawidłowego określenia przedmiotu opodatkowania, co wiąże się z koniecznością prawidłowego zdefiniowania dokonywanej czynności. Aby zatem ocenić, czy w danej, konkretnej sytuacji mamy do czynienia ze zbyciem przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części, należy dokładnie przeanalizować zarówno to jakie składniki majątku będą przedmiotem transakcji, ale także, czy istniejące między nimi funkcjonalne zależności pozwolą na kontynuowanie działalności zbywanego przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części. Przy dokonaniu tej analizy pomocne, a czasami nawet niezbędne mogą okazać się orzeczenia TSUE.

W zakresie braku obowiązku opodatkowania czynności zbycia przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części wypowiedział się Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej w wyroku z 27 listopada 2003 r. sprawa C-497/01, Zita Modes Sarl, w którym stwierdził, że celem ww. opcji jest uproszczenie rozliczeń związanych z przeniesieniem majątku przedsiębiorstwa lub jego części, bądź wniesieniem ich aportem. W wyroku tym przyjęto, że jeżeli państwo członkowskie wprowadziło do swojego systemu VAT opcję zawartą w pierwszym zdaniu art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy uznając, że w przypadku wydania całości majątku nie ma miejsca dostawa towarów w rozumieniu regulacji VAT, to zasada ta ma zastosowanie – nie wyłączając możliwości ograniczenia jej stosowania do okoliczności zawartych w zdaniu drugim tego samego paragrafu – do każdego wydania przedsiębiorstwa lub samodzielnej części przedsiębiorstwa, włączając składniki materialne i niematerialne, które łącznie stanowią przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa, mogącego samodzielnie prowadzić działalność gospodarczą. Nabywca musi jednak wyrazić zamiar dalszego prowadzenia nabytego przedsiębiorstwa lub jego części, a nie jego bezpośredniej likwidacji i sprzedaży zapasów. TSUE wskazał, że biorąc pod uwagę cel dyrektywy, pojęcia w niej użyte powinny być interpretowane w sposób jednolity i niezależny (autonomiczny), uwzględniając kontekst i cel regulacji. W wyroku tym, dokonując wykładni funkcjonalnej art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy, TSUE uznał, że celem wyłączenia zbycia przedsiębiorstwa z opodatkowania jest zapewnienie neutralności podatkowej takiej czynności, która obciążając stronę istotnym zobowiązaniem podatkowym i tak rodziłaby prawo do odliczenia lub zwrotu podatku naliczonego. Trybunał podkreślił, że przeniesienie, o jakim mowa w art. 19 Dyrektywy 2006/112/WE, dotyczy między innymi części przedsiębiorstwa, a istotne znaczenie ma funkcjonalne powiązanie składników majątkowych umożliwiające realizację określonego zadania gospodarczego.

W wyroku z 10 listopada 2011 r., w sprawie C-444/10 Finanzamt Ludenscheid przeciwko Christel Schriever, TSUE wywiódł, że regulacja art. 5 (8) VI Dyrektywy Rady (obecnie art. 19 Dyrektywy 112) obejmuje przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części, w tym składników materialnych i ewentualnie niematerialnych, łącznie składających się na przedsiębiorstwo lub część przedsiębiorstwa zdolną prowadzić samodzielną działalność gospodarczą, nie obejmuje natomiast samego zbycia towarów, jak sprzedaż zapasu produktów. Jak wskazuje Trybunał, stwierdzenie, że nastąpiło przekazanie przedsiębiorstwa lub jego samodzielnej części w rozumieniu art. 19 Dyrektywy 112, wymaga, by całość przekazanych składników pozwalała na prowadzenie samodzielnej działalności gospodarczej. W wyroku tym Trybunał wywiódł, że jeżeli działalność gospodarcza tego nie wymaga, przedmiotem zbycia nie muszą być wszystkie składniki z nią związane, aby czynność ta wyłączona była z opodatkowania na podstawie art. 5 ust. 8 Szóstej Dyrektywy.

Z opisu sprawy wynika, że Wnioskodawczyni od 2003 r. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą m.in. w zakresie sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych i bezalkoholowych prowadzonej w wyspecjalizowanych sklepach – 47.25.Z (przeważająca działalność gospodarcza).

Wnioskodawczyni jest zarejestrowana jako czynny podatnik podatku VAT w Polsce, rozlicza się w oparciu o podatkową księgę przychodów i rozchodów i wybrała sposób opodatkowania podatkiem liniowym.

W ramach prowadzonego przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni nabyła towary handlowe z przeznaczeniem do dalszej sprzedaży. Nabycie towarów handlowych zostało udokumentowane fakturami VAT. Prowadzona w ramach przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni sprzedaż towarów handlowych jest opodatkowana podatkiem VAT. Wnioskodawczyni dokonała odliczenia podatku VAT wynikającego z faktur dokumentujących nabycie towarów handlowych. Wnioskodawczyni nie korzysta z żadnego zwolnienia przedmiotowego lub podmiotowego w zakresie podatku VAT.

Ze względu na podeszły wiek i stan zdrowia, Wnioskodawczyni zamierza zakończyć prowadzenie działalności gospodarczej i przekazać przedsiębiorstwo mężowi (dalej: Małżonek). W tym celu Małżonek zamierza 3 stycznia 2023 r. rozpocząć prowadzenie własnej jednoosobowej działalności gospodarczej w takim samym zakresie w jakim swoją działalność obecnie prowadzi Wnioskodawczyni.

W ramach własnego przedsiębiorstwa Małżonek będzie prowadził działalność m.in. w zakresie sprzedaży detalicznej napojów alkoholowych i bezalkoholowych. Małżonek zarejestruje się jako czynny podatnik VAT i będzie posiadał ten status przez cały okres prowadzonej działalności. Sprzedaż towarów w ramach zamierzonego przedsiębiorstwa Małżonka będzie opodatkowana podatkiem VAT. Małżonek nie będzie korzystał ze zwolnienia przedmiotowego ani podmiotowego przewidzianego w ustawie o VAT.

Małżonek i Wnioskodawczyni nie zawierali pomiędzy sobą umów dotyczących ustroju majątkowego. Pomiędzy małżonkami obowiązuje ustrój ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej, o którym mowa w art. 31 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.

Przedsiębiorstwo Wnioskodawczyni wraz z towarami handlowymi i środkami trwałymi wchodzi w zakres ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej i stanowi majątek wspólny Wnioskodawczyni i Małżonka.

Wnioskodawczyni zamierza 3 stycznia 2023 r. przekazać na podstawie protokołu zawartego w formie pisemnej z podpisami notarialnie poświadczonymi całe prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo, w tym towary handlowe oraz środki trwałe, na rzecz Małżonka, który zamierza kontynuować działalność Wnioskodawczyni w ramach własnej działalności gospodarczej.

Przekazanie przedsiębiorstwa nastąpi nieodpłatnie. Towary handlowe wchodzące dotychczas w skład przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni po przekazaniu będą sprzedawane przez Małżonka w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej. Przekazane przedsiębiorstwo i jego poszczególne składniki nie będą wykorzystywane przez Małżonka do celów prywatnych. Po przekazaniu przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni zakończy prowadzenie własnej działalności gospodarczej.

W dacie przekazania przedsiębiorstwa Wnioskodawczyni i Małżonek będą prowadzić jednoosobowe działalności gospodarcze i będą posiadać status zarejestrowanego, czynnego podatnika VAT.

Zespół składników materialnych i niematerialnych będących przedmiotem przekazania na rzecz męża Wnioskodawczyni będzie stanowił przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

Pani wątpliwości w opisanej sprawie dotyczą stwierdzenia, czy przekazanie przedsiębiorstwa, w tym towarów handlowych, przez Panią na rzecz Małżonka (na cele prowadzonej przez Małżonka działalności gospodarczej), będzie stanowić odpłatną lub nieodpłatną dostawę towarów w rozumieniu ustawy i czy w związku z tym po Pani stronie powstanie obowiązek podatkowy w zakresie podatku od towarów i usług.

Jak wynika z przedstawionych we wniosku informacji, zamierza Pani zakończyć prowadzenie działalności gospodarczej i przekazać całe prowadzone przez siebie przedsiębiorstwo, w tym towary handlowe oraz środki trwałe na rzecz Małżonka, który zamierza kontynuować Pani działalność w ramach własnej działalności gospodarczej. Przekazane przedsiębiorstwo i jego poszczególne składniki nie będą wykorzystywane przez Małżonka do celów prywatnych. Po przekazaniu przedsiębiorstwa zakończy Pani prowadzenie własnej działalności gospodarczej. Ponadto Pani wskazała, że zespół składników materialnych i niematerialnych będących przedmiotem przekazania przez Panią na rzecz Małżonka będzie stanowił przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego.

Biorąc pod uwagę powyższe wyjaśnić należy, że Wnioskodawczyni w oparciu o majątek wspólny prowadzi indywidualną działalność gospodarczą.

Zatem, Wnioskodawczyni w oparciu o składniki majątku wspólnego posiada odrębne przedsiębiorstwo (odrębną własność ekonomiczną), natomiast jako małżeństwo współwłasność łączną. Czyli, Wnioskodawczyni prowadząc swoje przedsiębiorstwo w oparciu o część składników majątku wspólnego ma nad tym majątkiem kontrolę ekonomiczną. Mimo faktu, że Wnioskodawczyni prowadzi działalność gospodarczą w oparciu o część majątku wspólnego, to właśnie Wnioskodawczyni w sensie ekonomicznym jest właścicielem tej części majątku wspólnego.

Pomimo istniejącej małżeńskiej wspólnoty majątkowej, składniki te były przeznaczone wyłącznie do działalności gospodarczej Wnioskodawczyni (jednego z małżonków) w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy. Tym samym, Wnioskodawczyni z tytułu przekazania przedsiębiorstwa na rzecz Małżonka, będzie działała jako podatnik w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy.

Jednocześnie, z uwagi na fakt, że przedmiotem przekazania na rzecz Małżonka będzie przedsiębiorstwo w rozumieniu art. 55¹ Kodeksu cywilnego, czynność ta będzie wyłączona z opodatkowania podatkiem od towarów i usług na podstawie art. 6 pkt 1 ustawy.

Mając na uwadze powyższy opis stwierdzić należy, że w okolicznościach niniejszej sprawy planowane przez Panią przekazanie przedsiębiorstwa, w tym towarów handlowych, na rzecz Małżonka, będzie stanowić zbycie przedsiębiorstwa, o którym mowa w art. 55¹ Kodeksu cywilnego, a tym samym będzie czynnością wyłączoną z opodatkowania podatkiem od towarów i usług, w myśl art. 6 pkt 1 ustawy. W związku z tym po stronie Wnioskodawczyni nie powstanie obowiązek podatkowy w zakresie podatku od towarów i usług.

Zatem Pani stanowisko, zgodnie z którym czynność przekazania przedsiębiorstwa, w tym towarów handlowych, pomiędzy małżonkami, których obowiązuje ustawowa majątkowa wspólność małżeńska, nie spowoduje powstania obowiązku podatkowego w zakresie podatku towarów i usług z uwagi na okoliczność, że przekazywane przedsiębiorstwo i towary handlowe stanowią majątek wspólny Małżonków, jest nieprawidłowe, gdyż przedmiotem przekazania jest przedsiębiorstwo, którego przekazanie zostało przepisem art. 6 pkt 1 ustawy wyłączone z opodatkowania podatkiem od towarów i usług.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy zdarzenia przyszłego, które Pani przedstawiła i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Jednocześnie należy zauważyć, że zgodnie z art. 14b § 3 Ordynacji podatkowej, składający wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej obowiązany jest do wyczerpującego przedstawienia zaistniałego stanu faktycznego albo zdarzenia przyszłego. Organ jest ściśle związany przedstawionym we wniosku stanem faktycznym (opisem zdarzenia przyszłego). Zainteresowany ponosi ryzyko związane z ewentualnym błędnym lub nieprecyzyjnym przedstawieniem we wniosku opisu stanu faktycznego (zdarzenia przyszłego). Interpretacja indywidualna wywołuje skutki prawnopodatkowe tylko wtedy, gdy rzeczywisty stan faktyczny sprawy będącej przedmiotem interpretacji pokrywał się będzie z opisem zdarzenia przyszłego podanym przez Wnioskodawczynię w złożonym wniosku. W związku z powyższym, w przypadku zmiany któregokolwiek elementu przedstawionego we wniosku opisu sprawy, wydana interpretacja traci swą aktualność.

Odnosząc się natomiast do powołanych przez Wnioskodawczynię we wniosku wyroków sądów tutejszy organ wyjaśnia, że powołane wyroki są rozstrzygnięciami w indywidualnych sprawach, osadzonych w określonym stanie faktycznym i tylko do nich się zawężają. Zatem wskazane we wniosku wyroki sądu nie mają wpływu na podjęte w niniejszej interpretacji rozstrzygnięcie.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

·Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2561 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli: Pani sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem zdarzenia przyszłego i zastosuje się Pani do interpretacji.

·Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Ma Pani prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 329 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Teodora Sixta 17, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Elektronicznej Skrzynki Podawczej Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 2561 ze zm.).