Szczególna ochrona stosunku pracy w związku z urlopami rodzicielskimi

Od 26 kwietnia 2023 r. weszły w życie istotne zmiany w zakresie ochrony pracowników przed zwolnieniem z pracy w związku z korzystaniem przez nich z urlopów związanych z rodzicielstwem.

Przede wszystkim wydłużył się zakres czasowy tej ochrony. Obecnie nadal podlega jej pracownica w okresie ciąży i urlopu macierzyńskiego, ale ochrona ta przysługuje już nie tylko w samym okresie korzystania z urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo jego części, urlopu ojcowskiego albo jego części, urlopu rodzicielskiego albo jego części, lecz już od dnia złożenia wniosku o te urlopy, a także już od dnia złożenia wniosku o udzielenie części urlopu macierzyńskiego - do dnia zakończenia tego urlopu.

Ponadto w ww. okresach pracodawca nadal nie może wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z tą pracownicą lub pracownikiem, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z ich winy i reprezentująca pracownicę lub pracownika zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy (udowodnienie istnienia tych przyczyn należy do pracodawcy). Dodatkowo jednak w tych okresach pracodawca nie może prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z tą pracownicą lub pracownikiem (art. 177 § 1 Kodeksu pracy).

Terminy na złożenie wniosków o udzielenie części urlopu macierzyńskiego i urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, a także o udzielenie urlopu ojcowskiego albo jego części i urlopu rodzicielskiego albo jego części są elastyczne. Pracownik może złożyć te wnioski z dużym, nawet rocznym wyprzedzeniem. Przepisy Kodeksu pracy określają jedynie minimalny termin na złożenie wniosku o taki urlop. W związku z tym z przepisów wynika, że w przypadku złożenia przez pracownika wniosku o urlop wcześniej niż w terminach określonych w Kodeksie pracy wyżej opisana szczególna ochrona trwałości stosunku pracy zaczyna obowiązywać na:

1) 14 dni przed rozpoczęciem korzystania z części urlopu macierzyńskiego oraz części urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego;

2) 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu rodzicielskiego albo jego części;

3) 7 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu ojcowskiego albo jego części.

Warto też zauważyć, że obecnie ta szczególna ochrona stosunku pracy dotyczy także pracowników w okresie próbnym nieprzekraczającym 1 miesiąca.

Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem we wskazanych powyżej okresach może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy (udowodnienie istnienia tych przyczyn należy do pracodawcy). Pracodawca jest zobowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę lub pracownika zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę. W razie niemożności zapewnienia w tym okresie innego zatrudnienia pracownicy lub pracownikowi przysługują świadczenia określone w odrębnych przepisach. Okres pobierania tych świadczeń wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze.

Do pracownika, który wystąpił z wnioskiem o udzielenie części urlopu macierzyńskiego, urlopu ojcowskiego albo jego części, urlopu rodzicielskiego albo jego części, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo jego części przed 26 kwietnia 2023 r., stosuje się już nowe, wyżej opisane przepisy o szczególnej ochronie trwałości zatrudnienia. Także do pracownicy w ciąży oraz pracownika korzystającego 26 kwietnia br. z urlopu macierzyńskiego w okresie próbnym nieprzekraczającym 1 miesiąca stosuje się nowe przepisy o szczególnej ochronie trwałości zatrudnienia.

Czytaj więcej w artykule Monitora Prawa Pracy i Ubezpieczeń Nr 6/2023: "Zmiany w uprawnieniach rodzicielskich pracowników od 26 kwietnia 2023 r." >>