Interpretacja zasadności zwrotu odsetek i kosztów kredytu oraz kwalifikacji kosztów procesu w CIT - Interpretacja indywidualna z dnia 22 maja 2025 r., Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej, sygn. 0114-KDIP2-2.4010.149.2025.1.SP/ASK

Interpretacja indywidualna - stanowisko w części prawidłowe i w części nieprawidłowe

Szanowni Państwo,

stwierdzam, że Państwa stanowisko w sprawie oceny skutków podatkowych opisanego stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego w podatku dochodowym od osób prawnych w zakresie przyjęcia, że:

• zwrot odsetek i innych kosztów kredytu, w tym opłat i prowizji, pobranych na podstawie umowy kredytu w stosunku do której znajdzie zastosowanie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, jest podstawą do korekty przychodów Banku na bieżąco, tj. w dacie dokonania zwrotu odsetek i innych kosztów kredytu - jest prawidłowe;
• zapłacone Koszty procesu w wyniku prawomocnego potwierdzenia przez sąd powszechny obowiązku zastosowania art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim stanowić będą koszty uzyskania przychodu Banku w dacie ich poniesienia - jest nieprawidłowe.

Zakres wniosku o wydanie interpretacji indywidualnej

24 marca 2025 r. wpłynął Państwa wniosek z 24 marca 2025 r. o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczącej podatku dochodowego od osób prawnych w korekty przychodów Banku oraz kosztów uzyskania przychodów.

Treść wniosku jest następująca:

Opis stanu faktycznego i zdarzenia przyszłego

(...) S.A. (dalej: „Bank” lub „Wnioskodawca”) posiada siedzibę dla celów podatkowych na terytorium Polski i realizuje na rzecz swoich klientów czynności bankowe zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe. W ramach swojej działalności Bank udziela m.in. osobom fizycznym nie prowadzących działalności gospodarczej - konsumentom (dalej: „Klienci”) kredyty i pożyczki w celach konsumpcyjnych stanowiące „kredyty konsumenckie” w rozumieniu ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (dalej w skrócie: „kredyty”).

Kredyty udzielane są Klientom na podstawie zawieranych z nimi umów. Z umów tych wynika zobowiązanie Wnioskodawcy do oddania do dyspozycji Klienta określonej kwoty środków pieniężnych oraz zobowiązanie Klienta do jej zwrotu wraz z odsetkami oraz innymi kosztami związanymi z udzielonym kredytem. Przez inne koszty związane z udzielonym kredytem należy rozumieć w szczególności prowizje i opłaty pobierane przez Bank zgodnie z umową oraz obowiązującym cennikiem dla tego typu czynności bankowych.

Bank rozpoznaje kwoty otrzymanych odsetek, prowizji i opłat (stanowiących dla Klienta inne koszty związane z kredytem) jako przychód podatkowy zgodnie z przepisami ustawy o CIT.

Zdarza się, że po zawarciu umowy o kredyt Klienci składają Wnioskodawcy oświadczenie, powołując się na art. 45 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (dalej: ustawa kk). Zgodnie z tym przepisem w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c Klient jako konsument, po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. W sytuacji zaś gdy Klient zapłacił już do Banku odsetki lub inne koszty kredytu (pożyczki) w całości lub części przed złożeniem do Banku oświadczenia, Klient żąda od Banku ich zwrotu. Mechanizm ten potocznie nazywa się sankcją kredytu darmowego (SKD), który pozwala kredytobiorcy (Klientowi) na zwrot jedynie pożyczonego kapitału kredytu w sytuacji, gdy w jego umowie występują wady wyspecyfikowane w ww. przepisach ustawy kk. SKD wywodzi się z unijnej dyrektywy w sprawie umów o kredyt konsumencki, zaimplementowanej do polskiego porządku prawnego (ustawy kk).

Każde zgłaszane naruszenie podlega indywidualnej analizie, lecz jeśli w ocenie Wnioskodawcy ono nie występuje, Bank uznaje oświadczenie Klienta za niezasadne. Niemniej, część Klientów i skupujące roszczenia Klientów kancelarie prawne i tzw. para-kancelarie (tj. spółki handlowe zajmujące się w celach zarobkowych nabywaniem wierzytelności konsumenckich w celu dochodzenia roszczeń odszkodowawczych) nie zgadzają się z przedstawioną przez Bank oceną i występują z roszczeniem na drogę sądową dążąc do potwierdzenia przez sąd zastosowania SKD. Pomimo, że większość wyroków jest pozytywna dla kredytodawców (tj. banków i innych firm pożyczkowych) linia orzecznicza w tych sprawach jest niejednolita, a szereg wątpliwości interpretacyjnych zostało zaadresowana do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Sądu Najwyższego. Postępowania sądowe kończą się zatem z różnym skutkiem - w części spraw sąd powszechny prawomocnym wyrokiem uwzględnia powództwo uznając prawo do zastosowania art. 45 ustawy kk w stosunku do zawartej umowy kredytu. W takiej sytuacji Bank ponosi również zasądzone koszty procesu, zastępstwa procesowego oraz odsetek ustawowych (dalej łącznie jako „Koszty procesu”). Według stanu na dzień 31.12.2024 r. zakończone zostało prawomocnie 124 spraw, w 106 sprawach Bank wygrał spór, w 18 przegrał.

Mając na uwadze ilość tego rodzaju postępowań i rozbieżność stanowisk w orzecznictwie sądów, Bank może również w przyszłości otrzymywać wyroki zobowiązujące go do zwrotu pobranych odsetek i innych kosztów kredytu, w tym pobranych prowizji i opłat. Istnieje również potencjalna możliwość, że po przeprowadzeniu analizy w indywidualnych sprawach Klientów Bank uzna, że złożone przez te osoby oświadczenie w ramach procedury reklamacyjnej jest skuteczne i wywołuje skutki, o których mowa w art. 45 ustawy kk.

Oczywiście dla należności wynikających z umowy kredytu (odsetek, prowizji) nie są wystawiane faktury i faktury korygujące względem Klientów, ponieważ udzielenie kredytu jest usługą zwolnioną z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług.

Pytania

1)Czy zwrot odsetek i innych kosztów kredytu, w tym opłat i prowizji, pobranych na podstawie umowy kredytu w stosunku do której znajdzie zastosowanie art. 45 ustawy kk, jest podstawą do korekty przychodów Banku na bieżąco, tj. w dacie dokonania zwrotu odsetek i innych kosztów kredytu?

Interpretacja dotyczy odpowiedzi na pytanie w zakresie zwrotu odsetek i innych kosztów kredytów (pożyczek), w tym opłat i prowizji, pobranych na podstawie umów, w stosunku do których sąd uwzględnia powództwo Klientów, uznając ich prawo do zastosowania art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim w stosunku do zawartej umowy kredytu (pożyczki), a także momentu dokonania korekty przychodów. W pozostałym zakresie zostanie wydane odrębne rozstrzygnięcie.

2)Czy zapłacone Koszty procesu w wyniku prawomocnego potwierdzenia przez sąd powszechny obowiązku zastosowania art. 45 ustawy kk stanowić będą koszty uzyskania przychodu Banku w dacie ich poniesienia?

Państwa stanowisko w sprawie

Ad 1

Zdaniem Wnioskodawcy zwrot odsetek i innych kosztów kredytu, w tym opłat i prowizji, pobranych na podstawie umowy kredytu, w stosunku do której znajdzie zastosowanie art. 45 ustawy kk, jest podstawą do korekty przychodów Banku na bieżąco, tj. w okresie dokonania zwrotu odsetek i innych kosztów kredytu.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o CIT przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym jest dochód stanowiący sumę dochodu osiągniętego z zysków kapitałowych oraz dochodu osiągniętego z innych źródeł przychodów. W przypadkach, o których mowa w art. 21, art. 22 i art. 24b, przedmiotem opodatkowania jest przychód. Dochodem ze źródła przychodów, z zastrzeżeniem art. 11c, art. 11 i, art. 24a, art. 24b, art. 24ca, art. 24d i art. 24f, jest nadwyżka sumy przychodów uzyskanych z tego źródła przychodów nad kosztami ich uzyskania, osiągnięta w roku podatkowym. Jeżeli koszty uzyskania przychodów przekraczają sumę przychodów, różnica jest stratą ze źródła przychodów (art. 7 ust. 2 ustawy o CIT).

Ustawa o CIT nie zawiera jednak definicji przychodu, wskazuje jedynie na przykładowe kategorie, w tym m.in. na:

• otrzymane pieniądze, wartości pieniężne, w tym również różnice kursowe (art. 12 ust. 1 ustawy o CIT),
• należne przychody, choćby nie zostały jeszcze faktycznie otrzymane, po wyłączeniu wartości zwróconych towarów, udzielonych bonifikat i skont. (art. 12 ust. 3 ustawy o CIT).

Jednocześnie w ustawie znajduje się katalog świadczeń, które nie stanowią przychodów. W tym miejscu zasadne wydaje się przywołanie art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o CIT, zgodnie z którym do przychodów nie zalicza się kwot naliczonych, lecz nieotrzymanych odsetek od należności, w tym również od udzielonych pożyczek (kredytów).

Analiza powyższych przepisów prowadzi do wniosku, że przychodem są świadczenia trwałe, definitywne i bezzwrotne. Skutkiem uzyskania przychodu jest zatem powiększenie aktywów lub zmniejszenie pasywów podatnika w sposób ostateczny i nieodwołany.

Zgodnie z art. 45 ustawy kk w przypadku naruszenia przez kredytodawcę art. 29 ust. 1, art. 30 ust. 1 pkt 1-8, 10, 11, 14-17, art. 31-33, art. 33a i art. 36a-36c tej ustawy konsument, po złożeniu kredytodawcy (tu: Bank) pisemnego oświadczenia, zwraca kredyt bez odsetek i innych kosztów kredytu należnych kredytodawcy w terminie i w sposób ustalony w umowie. W istocie przepis ten oznacza, że skuteczne złożenie oświadczenia przez Klienta powoduje zmianę treści stosunku prawnego łączącego Bank i Klienta. Teza ta znalazła potwierdzenie w wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 1 lipca 2019 r. sygn. V ACa 118/18 (cyt.): „sformułowanie, jakie zamieszczono w art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim: „po złożeniu kredytodawcy pisemnego oświadczenia”, jest typowe dla przypadków, w których w przepisach prawa cywilnego wprowadza się uprawnienie prawo kształtujące (np. art. 88 § 1 KC, art. 395 § 1 zd. 2 KC, art. 499 zd. 1 KC). (...) Wykonanie przez pozwaną jako konsumenta uprawnienia określonego w art. 45 ust. 1 u.u.k.k. spowodowało zmianę treści stosunku kredytu konsumenckiego”. W rezultacie od tego momentu Klient zobowiązany jest do zwrotu wyłącznie kwoty kredytu (pożyczki), bez odsetek i innych kosztów. W sytuacji zaś gdy Klient zapłacił już do Banku odsetki lub inne koszty kredytu w całości lub części przed skutecznym złożeniem do Banku oświadczenia, Bank zobowiązany jest do ich zwrotu do Klienta. Tym samym, opodatkowane wcześniej przez Wnioskodawcę kwoty stają się nienależne i z uwagi na ich zwrot do Klienta nie stanowią przychodu w rozumieniu stawy o CIT.

Zgodnie z art. 12 ust. 3j ustawy o CIT, jeżeli korekta przychodu nie jest spowodowana błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką, korekty dokonuje się poprzez zmniejszenie lub zwiększenie przychodów osiągniętych w okresie rozliczeniowym, w którym została wystawiona faktura korygująca lub, w przypadku braku faktury, inny dokument potwierdzający przyczyny korekty.

Przepisy ustawy o CIT nie wskazują, co należy rozumieć przez błąd rachunkowy lub inną oczywistą omyłkę. Posługując się definicją słownikową Słownika Języka Polskiego PWN (sjp.pwn.pl), błędem jest „niezgodność z obowiązującymi regułami pisania, liczenia, wymowy” oraz „niewłaściwe posunięcie” lub „fałszywe mniemanie o czymś”, natomiast błędem rzeczowym jest „błąd dotyczący treści istoty czegoś”. Natomiast przez rachunki należy rozumieć „obliczanie za pomocą działań arytmetycznych; też: liczby, pozycje, rubryki, na których ma się to zadanie wykonać” a także „podsumowany spis należności za towar lub usługi” oraz „wyrażony w liczbach stan majątku albo kapitału jako rezultat obrotów finansowych; też: zapis wpływów i wydatków”. Mając na uwadze powyższe, błąd rachunkowy obejmuje na przykład błędne podanie na fakturze cen lub wartości towarów lub wprowadzenie do ksiąg rachunkowych nieprawidłowej cyfry, zastosowanie wadliwego kursu waluty obcej przy przeliczaniu wartości przychodu na złote itp.

Z kolei definicja słownikowa omyłki wskazuje, iż należy ją rozumieć jako „spostrzeżenie, sąd niezgodny z rzeczywistością, niewłaściwe postępowanie, posunięcie”. W rezultacie za „inną oczywistą omyłkę” należy uznać inny oczywisty błąd, który nie jest jednocześnie błędem rachunkowym. Jednocześnie okoliczność taka musi mieć charakter „pierwotny”. Co więcej, „omyłka” musi być „oczywista” czyli nie budząca wątpliwości. Oznacza to, że w przypadku jakichkolwiek wątpliwości co do charakteru przyczyn korekty, korekta winna być dokonywana w okresie wystawienia faktury korygującej lub innego dokumentu potwierdzającego przyczyny korekty.

Zdaniem Wnioskodawcy, w przedmiotowej sprawie korekta przychodu nie jest spowodowana błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką, gdyż wynika z okoliczności, które zaistniały po zawarciu umowy kredytu. Na skutek złożenia oświadczenia przez Klienta dochodzi do zmiany jego zobowiązania względem Banku. Tożsame stanowisko znalazło potwierdzenie w interpretacji Dyrektora KIS z 27 marca 2024 r. nr 0111-KDIB1-2.4010.701.2023.1.AK oraz interpretacji z 7 listopada 2024 r. nr 0114-KDIP2-2.4010.460.2024.1.SP.

Jednocześnie mając na uwadze fakt, że Wnioskodawca w analizowanych sprawach nie wystawia faktur i faktur korygujących, dokumentem potwierdzającym przyczyny korekty będzie potwierdzenie dokonania operacji finansowej. Zatem, zdaniem Wnioskodawcy, korekta przychodów powinna zostać dokonana w okresie rozliczeniowym, w którym doszło do zwrotu odsetek i innych kosztów kredytu.

Ad 2

Zdaniem Wnioskodawcy, zapłacone Koszty procesu w wyniku prawomocnego potwierdzenia przez sąd powszechny obowiązku zastosowania art. 45 ustawy kk stanowić będą koszty uzyskania przychodu Banku w dacie ich poniesienia.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów ze źródła przychodów lub w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 tej ustawy.

Poniesione Koszty procesu stanowią wydatki poniesione na zachowanie i zabezpieczenie przez Bank źródeł przychodów w postaci odsetek i prowizji od kredytu. W przedmiotowej sprawie prowadząc spór sądowy Wnioskodawca „walczy” o to, aby kredyt mógł dalej przynosić mu przychody oraz aby nie musiał zwracać kredytobiorcy otrzymanych już odsetek, prowizji i innych opłat. Jednocześnie, Bank - jako racjonalny podmiot gospodarczy - wdaje się w spór prawny i ponosi koszty procesu tylko w takich przypadkach, w których widzi celowość i wysokie prawdopodobieństwo wygranej w takim sporze sądowym.

Jak słusznie wskazał Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 20 września 2024 r. znak: 0112-KDIL2-2.4011.464.2024.2.AA: „Fakt przegrania sporu nie decyduje o możliwości zakwalifikowania danych wydatków do kosztów uzyskania przychodów, ale decydujące znaczenie ma, czy dany koszt został poniesiony w celu zabezpieczenia bądź zapewnienia źródła przychodu.” W przedmiotowej sprawie Wnioskodawca prowadząc spór dążył do obrony swoich przychodów zarówno przyszłych, jak i przeszłych. Trudno znaleźć tutaj bardziej oczywisty cel prowadzenia sporu sądowego niż zachowanie i zabezpieczenie źródeł przychodów. Jak wskazał Wnioskodawca w części G wniosku przepisy ustawy kk o SKD są niejasne, często zmienia się ich wykładnia i orzecznictwo sądów, co starają się wykorzystać przede wszystkim tzw. para-kancelarie skupujące we własnych celach zarobkowych roszczenia od klientów banków, którzy zaciągnęli kredyty. Przy tym samym stanie faktycznym sądy powszechne potrafią wydać całkowicie odmienne wyroki (wg stanu na dzień 31.12.2024 r. zakończone zostały prawomocnie 124 sprawy, w 106 sprawach Bank wygrał spór, w 18 przegrał). Bank prowadzi spory sądowe gdy jest przekonany, że SKD nie powinna mieć zastosowania a głównym celem (powodem) wejścia na drogę sądową jest właśnie zamiar zachowania i zabezpieczenia przychodów z kredytu.

Końcowo, Wnioskodawca chciałby podkreślić, że ponoszone przez niego wydatki z tytułu Kosztów procesu spełniają także pozostałe wymogi, aby móc zaliczyć je do kosztów uzyskania przychodów, tj.:

• zostały one pokryte z zasobów majątkowych Banku;
• są one definitywne (rzeczywiste);
• pozostają w związku z prowadzoną przez Bank działalnością gospodarczą;
• są właściwie udokumentowane;
• nie znajdują się w grupie kosztów , których zgodnie z art. 16 ust. 1 ustawy o CIT.

Mając powyższe na względzie stanowisko Wnioskodawcy wydaje się zasadne.

Ocena stanowiska

Stanowisko, które przedstawili Państwo we wniosku w zakresie przyjęcia, że:

• zwrot odsetek i innych kosztów kredytu, w tym opłat i prowizji, pobranych na podstawie umowy kredytu w stosunku do której znajdzie zastosowanie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim, jest podstawą do korekty przychodów Banku na bieżąco, tj. w dacie dokonania zwrotu odsetek i innych kosztów kredytu - jest prawidłowe;
• zapłacone Koszty procesu w wyniku prawomocnego potwierdzenia przez sąd powszechny obowiązku zastosowania art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim stanowić będą koszty uzyskania przychodu Banku w dacie ich poniesienia - jest nieprawidłowe.

Uzasadnienie interpretacji indywidualnej

Na wstępie należy zaznaczyć, że niniejsza interpretacja dotyczy wyłącznie kwestii wynikającej z Państwa pytania w odniesieniu do umów kredytu w stosunku do których sąd uwzględnia powództwo Klientów uznając ich prawo do zastosowania art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim oraz o momencie dokonania korekty przychodów w odniesieniu do ww. umów. Zatem, inne kwestie wynikające z opisu sprawy i własnego stanowiska, w szczególności kwestia zwrotu odsetek i innych opłat na podstawie procedury reklamacyjnej, nie zostały rozpatrzone w niniejszej interpretacji.

Zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 278 ze zm., dalej: „ustawy o CIT”):

W myśl art. 7 ust. 2 ustawy o CIT:

Sposób ujęcia przedmiotu opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych nie jest przypadkowy i pozwala na wyprowadzenie wniosku o objęciu zakresem ustawy wszystkich zdarzeń, z którymi wiąże się dla podatnika konkretna korzyść o wymiarze finansowym, powodująca zwiększenie aktywów lub zmniejszenie pasywów. Wystąpienie każdego zdarzenia powodującego wymierną korzyść po stronie podatnika skutkuje obowiązkiem opodatkowania osiągniętej nadwyżki ponad koszty jej uzyskania przez podatnika. Nie jest przy tym istotne źródło korzyści, chodzi bowiem o każdy przypadek powodujący wzrost wartości majątku lub zmniejszenie zobowiązań ciążących na podatniku. Przyjęte rozwiązanie legislacyjne pozwala na stosowanie przepisów ustawy niezależnie od specyfiki podmiotów podlegających opodatkowaniu, zmieniających się okoliczności i rzeczywistości gospodarczej, jak również ewolucji różnego rodzaju instrumentów wykorzystywanych w obrocie gospodarczym.

Zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT:

Na podstawie art. 12 ust. 3 ustawy o CIT:

W myśl art. 12 ust. 4 pkt 2 ustawy o CIT:

O zaliczeniu danego przysporzenia majątkowego do przychodów danej osoby prawnej decyduje jego definitywny charakter w tym sensie, że w sposób ostateczny faktycznie powiększa ono aktywa tej osoby prawnej. Ma to miejsce również w sytuacji, gdy na skutek wystawienia faktury za wykonaną usługę, czy dostarczony towar powstaje roszczenie osoby prawnej wobec kontrahenta o zapłatę uzgodnionej ceny.

Przychodem są zatem wszelkie przysporzenia majątkowe o charakterze trwałym, bezzwrotnym, definitywnym, których rzeczywiste otrzymanie powoduje obowiązek zapłaty podatku dochodowego.

W świetle ww. przepisu należne lub otrzymane w sposób definitywny środki pieniężne stanowią, co do zasady, przychód dla celów podatku dochodowego od osób prawnych.

Zasady dokonywania korekt przychodów zawarte zostały w art. 12 ust. 3j-3m ustawy o CIT.

Stosownie do treści art. 12 ust. 3j ustawy o CIT:

Z kolei w myśl art. 12 ust. 3k ustawy o CIT:

Na podstawie art. 12 ust. 3l pkt 1 ustawy o CIT:

Jak wskazano we wniosku - zdarza się, że po zawarciu umowy Klienci składają Państwu oświadczenie, powołując się na art. 45 ust. 1 ustawy z dnia 12 maja 2011 r. o kredycie konsumenckim (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1497 ze zm., dalej „u.k.k.”). Każde zgłoszenie podlega indywidualnej ocenie, jednak zdarzają się sytuacje, gdy Bank uznaje oświadczenie Klienta za niezasadne. Część Klientów występuje wtedy z roszczeniem na drogę sądową. W niektórych sprawach sąd uwzględnia powództwo uznając prawo do zastosowania art. 45 u.k.k. w stosunku do zawartej umowy kredytu (pożyczki).

Przedmiotem Państwa wątpliwości jest kwestia ustalenia, czy zwrot odsetek i innych kosztów kredytu, w tym opłat i prowizji, pobranych na podstawie umowy kredytu w stosunku do której zastosowanie znajdzie art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim stanowi korektę przychodów, którą należy dokonać na bieżąco, tj. w chwili dokonania takiego zwrotu.

Zgodnie z art. 45 ust. 1 u.k.k.:

Opisany we wniosku przypadek związany jest z sankcją kredytu darmowego, określoną w art. 45 ust. 1 ustawy o kredycie konsumenckim. Również w tym przypadku Bank może zostać zobligowany wyrokiem sądu do zwrotu kredytobiorcy zapłaconych odsetek i innych opłat.

Należy zauważyć, że w powyższym przypadku opisanym we wniosku nie mamy do czynienia z błędem rachunkowym podatnika ani też oczywistą omyłką. Umowa kredytu została zawarta na podstawie obowiązującej w dniu zawarcia umowy oferty, kwota kredytu została wypłacona, a odsetki i opłaty zostały pobrane zgodnie z umową. Natomiast konieczność zwrotu odsetek i opłat powstała w wyniku okoliczności, które zaistniały po uzyskaniu przez Państwa przychodu.

Ponieważ w opisanych wyżej przypadkach nie są wystawiane faktury korygujące, dokonując korekty należy brać pod uwagę inne dokumenty potwierdzające przyczyny korekty. Jak wynika z wniosku w Państwa przypadku „dokumentem potwierdzającym przyczyny korekty będzie potwierdzenie dokonania operacji finansowej”. Korekty przychodów powinni Państwo zatem dokonać w okresach rozliczeniowych, w których doszło jednocześnie do zwrotu odsetek.

Zatem zwrot odsetek i innych kosztów kredytów, w tym opłat i prowizji, pobranych na podstawie umów kredytów, w stosunku do których sąd uwzględnia powództwo Klientów, uznając ich prawo do zastosowania art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim w stosunku do zawartej umowy kredyt - jest podstawą korekty przychodów w podatku CIT w okresie rozliczeniowym, w którym został dokonany zwrot odsetek i innych kosztów kredytów.

W świetle powyższego Państwa stanowisko w tej części w zakresie pytania nr 1 należało uznać za prawidłowe.

W pytaniu nr 2 natomiast zgłosili Państwo wątpliwość, czy zapłacone Koszty procesu w wyniku prawomocnego potwierdzenia przez sąd powszechny obowiązku zastosowania art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim stanowić będą koszty uzyskania przychodu Banku w dacie ich poniesienia.

Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy o CIT:

Z uwagi na brzmienie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT, przesłanka celowości poniesionego wydatku ma fundamentalne znaczenie dla konstrukcji podatkowych kosztów uzyskania przychodów. Skoro bowiem podstawą opodatkowania zgodnie z art. 7 ust. 1 ustawy o CIT jest dochód bez względu na rodzaj źródeł przychodów, z jakich dochód ten został osiągnięty, rozumiany jako nadwyżka sumy przychodów nad kosztami ich uzyskania osiągnięta w roku podatkowym, to tym samym pomiędzy podatkowym przychodem a podatkowym kosztem istnieje zależność tego rodzaju, iż poniesiony koszt musi w sposób bezpośredni albo pośredni wpływać na przychód podatkowy, jego osiągnięcie zachowanie albo zabezpieczenie. Stwierdzenie braku takiej zależności powoduje, że wydatek aczkolwiek poniesiony w sensie ekonomicznym i uwidoczniony w rachunku bilansowym, nie będzie na gruncie ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych mógł zostać zaliczony do podatkowych kosztów uzyskania przychodów.

Zgodnie z utrwalonym poglądem judykatury: „Warunkiem uznania danego wydatku za koszt uzyskania przychodu jest łączne spełnienie następujących warunków: faktycznego (rzeczywistego) poniesienia wydatku przez podatnika, istnienie związku z prowadzoną przez podatnika działalnością oraz poniesienie go w celu uzyskania przychodu, jego zwiększenia bądź zachowania źródła przychodu. Nie każdy zatem wydatek - nawet związany z prowadzoną działalnością gospodarczą - jest kosztem podatkowym, zmniejszającym podstawę opodatkowania, ale tylko taki, który realizuje cel wskazany w art. 15 ust. 1 u.p.d.o.p. Cel ten musi być widoczny, a ponoszone koszty winny go realizować bądź co na najmniej zakładać realnie możliwość jego osiągnięcia”. (por. wyrok NSA z 2 sierpnia 2012 roku, sygn. akt II FSK 41/11, uchwała NSA z 24 stycznia 2011 r., sygn. akt II FPS 6/10, oraz uchwała z 12 grudnia 2011 roku, sygn. akt II FPS 2/11). Poza tym, „przy ustaleniu kosztów uzyskania przychodów każdy wydatek - poza wyraźnie wskazanymi w ustawie - wymaga indywidualnej oceny pod kątem bezpośredniego lub pośredniego związku z przychodem i racjonalnością działania dla osiągnięcia tego przychodu. Sytuacje, w których ów związek przyczynowy nie jest jednoznaczny, należy rozwiązywać według zasad racjonalnego rozumowania, odrębnie w odniesieniu do każdego przypadku” (por. wyrok NSA z 9 września 2011 roku, sygn. akt II FSK 1118/10). Kosztowa kwalifikacja konkretnego wydatku u konkretnego podatnika musi uwzględniać charakter i profil prowadzonej działalności gospodarczej oraz ekonomiczną racjonalność poniesionego kosztu (por. wyrok NSA z 1 marca 2016 roku, sygn. akt II FSK 4009/13).

Z wniosku wynika, że pomimo, że większość wyroków jest pozytywna dla kredytodawców (tj. banków i innych firm pożyczkowych) linia orzecznicza w tych sprawach jest niejednolita, a szereg wątpliwości interpretacyjnych został zaadresowany do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej oraz Sądu Najwyższego. Postępowania sądowe kończą się zatem z różnym skutkiem - w części spraw sąd powszechny prawomocnym wyrokiem uwzględnia powództwo uznając prawo do zastosowania art. 45 ustawy o kredycie konsumenckim w stosunku do zawartej umowy kredytu. W takiej sytuacji Bank ponosi również zasądzone koszty procesu, zastępstwa procesowego oraz odsetek ustawowych (dalej łącznie jako „Koszty procesu”). Według stanu na dzień 31.12.2024 r. zakończone zostało prawomocnie 124 spraw, w 106 sprawach Bank wygrał spór, w 18 przegrał.

W świetle powyższych uwag należy stwierdzić, że wymienione we wniosku wydatki nie wypełniają podstawowej przesłanki, jaką jest celowość poniesionego wydatku, czyli nakierowanie na osiągnięcie przychodów bądź też zachowanie albo zabezpieczenie źródła przychodów.

Celem Kosztów procesu nie jest bowiem osiągnięcie przychodów ani też zachowanie albo zabezpieczenia źródła przychodów. Koszty procesu są przez Państwa ponoszone w przypadku sporów sądowych zakończonych wyrokiem niekorzystnym. Niekorzystne wyroki stwierdzają zastosowanie sankcji kredytu darmowego. Na moment dokonywania zwrotów Kosztów procesu, kredytobiorcy nie posiadają już zobowiązań w stosunku do Państwa z tytułu niniejszych kredytów, co oznacza, że bank z tytułu tych umów kredytowych nie osiągnie już żadnych przychodów podatkowych wynikających z umowy kredytowej. W związku z tym koszty te nie są ponoszone w celu osiągnięcia przychodów.

Dalszej analizy wymaga więc spełnienie przesłanki związku z zachowaniem lub zabezpieczeniem źródła przychodów. Za koszty związane z zachowaniem źródła przychodów uznaje się koszty, które poniesione zostały, aby przychody z danego źródła w dalszym ciągu uzyskiwano oraz aby takie źródło w ogóle dalej mogło istnieć. Natomiast za koszty służące zabezpieczeniu źródła przychodów należy uznać te koszty, które zostały poniesione na ochronę istniejącego źródła przychodów, w sposób gwarantujący bezpieczne jego funkcjonowanie. Istotą tego rodzaju kosztów jest więc ich obligatoryjne poniesienie w celu niedopuszczenia do utraty źródła przychodów w przyszłości (por. wyrok NSA z 25 listopada 2015 roku, sygn. akt II FSK 2217/13).

Poza tymi ogólnymi stwierdzeniami, nie uzasadnili Państwo w jaki konkretny sposób zwrot Kosztów procesu pozwoli na zachowanie lub zabezpieczenie źródła przychodów, czyli w jaki sposób przełoży się na to, żeby to źródło w ogóle mogło dalej istnieć i aby funkcjonowało w sposób bezpieczny. Trudno przyjąć, że brak poniesienia wymienionych kosztów zachwiałby źródłem przychodów - jakim jest działalność polegająca na świadczeniu usług bankowych, w tym w udzielaniu kredytów/pożyczek - lub wręcz doprowadziłby do jego utraty.

Zwrot Kosztów procesu jest skutkiem nieprawidłowości po Państwa stronie podczas zawierania umów kredytowych. Błędy w umowach, skutkujące koniecznością poniesienia przez Państwa dodatkowych wydatków, takich jak Koszty procesu, nie mogą stanowić podstawy pomniejszenia dochodu do opodatkowania. Przyjęcie przeciwnego założenia prowadziłoby do sytuacji, w ramach której część odpowiedzialności za nieprawidłowości w działaniach podatników przejmowałby na siebie Skarb Państwa poprzez zmniejszenie wysokości przysługującej mu daniny.

Uznanie za koszt uzyskania przychodu poniesionych wydatków jest sprzeczne z analizowanymi przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, ich brzmieniem, jak i wyraźnie i jasno sprecyzowanym celem prawodawcy. Nie ulega wątpliwości, że ratio legis art. 15 ust. 1 ustawy o CIT nie obejmuje przenoszenia na Skarb Państwa konsekwencji, które z tego tytułu zarówno w sferze faktów gospodarczych, jak i skutków prawnych, wynikają dla podatnika.

Podsumowując, Koszty procesu nie mogą dla Państwa stanowić kosztów uzyskania przychodu na podstawie art. 15 ust. 1 ustawy o CIT. Tym samym Państwa stanowisko w zakresie pytania nr 2 jest nieprawidłowe.

Dodatkowe informacje

Informacja o zakresie rozstrzygnięcia

Interpretacja dotyczy:

• stanu faktycznego, który Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązywał w dacie zaistnienia zdarzenia oraz
• zdarzenia przyszłego, które Państwo przedstawili i stanu prawnego, który obowiązuje w dniu wydania interpretacji.

Pouczenie o funkcji ochronnej interpretacji

• Funkcję ochronną interpretacji indywidualnych określają przepisy art. 14k-14nb ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (t. j. Dz. U. z 2025 r. poz. 111 ze zm.). Interpretacja będzie mogła pełnić funkcję ochronną, jeśli Państwa sytuacja będzie zgodna (tożsama) z opisem stanu faktycznego lub zdarzenia przyszłego i zastosują się Państwo do interpretacji.
• Zgodnie z art. 14na § 1 Ordynacji podatkowej:

• Zgodnie z art. 14na § 2 Ordynacji podatkowej:

Pouczenie o prawie do wniesienia skargi na interpretację

Mają Państwo prawo do zaskarżenia tej interpretacji indywidualnej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w (…). Zasady zaskarżania interpretacji indywidualnych reguluje ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t. j. Dz. U. z 2024 r. poz. 935 ze zm.; dalej jako „PPSA”).

Skargę do Sądu wnosi się za pośrednictwem Dyrektora KIS (art. 54 § 1 PPSA). Skargę należy wnieść w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia interpretacji indywidualnej (art. 53 § 1 PPSA):

• w formie papierowej, w dwóch egzemplarzach (oryginał i odpis) na adres: Krajowa Informacja Skarbowa, ul. Warszawska 5, 43-300 Bielsko-Biała (art. 47 § 1 PPSA), albo
• w formie dokumentu elektronicznego, w jednym egzemplarzu (bez odpisu), na adres Krajowej Informacji Skarbowej na platformie ePUAP: /KIS/wnioski albo /KIS/SkrytkaESP (art. 47 § 3 i art. 54 § 1a PPSA).

Skarga na interpretację indywidualną może opierać się wyłącznie na zarzucie naruszenia przepisów postępowania, dopuszczeniu się błędu wykładni lub niewłaściwej oceny co do zastosowania przepisu prawa materialnego. Sąd jest związany zarzutami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 57a PPSA).

Podstawa prawna dla wydania interpretacji

Podstawą prawną dla wydania tej interpretacji jest art. 13 § 2a oraz art. 14b § 1 Ordynacji podatkowej.